Nederlandse artiesten en schrijvers willen niet worden geassocieerd met KKR. Daarom roepen ze uitgevers en festivalorganisaties al een tijdje op om de banden met dit Amerikaans private-equitybedrijf te verbreken. Of ze verbreken die banden zelf, door optredens of contracten te cancelen.
Ze gooien daarbij van alles tegen de muur, in de hoop dat er iets blijft plakken. Wat er tot nu toe is blijven hangen in de media: het Amerikaanse KKR heeft foute banden met Israël, investeert in de wapenindustrie, de fossiele industrie en steunt Donald Trump.
KKR heeft inderdaad twee Israëlische techbedrijven in portfolio, plus een Brits bedrijf met een ondergronds datacenter en een Amerikaans bedrijf met een R&D-vestiging in Israël. Controversiëler is het met een Canadees pensioenfonds gedeelde eigenaarschap van Yad2. Dat is Israëls grootste marktplaats en daar hebben Palestijnen in Duitsland een klacht over ingediend, omdat het advertenties toelaat voor de verhuur van woningen in illegale nederzettingen op de bezette Westelijke Jordaanoever.
Is alle kritiek terecht? KKR is niet actief in het produceren van wapens, bouwt zijn fossiele investeringen af en steunt zowel de Republikeinen als de Democraten, concludeert NRC na onderzoek. Daarmee is KKR nog bepaald geen onbeschreven blad.
Idealisme bij de start
Oprichters Jerome Kohlberg Jr. en de neven Henry Kravis en George R. Roberts hebben wel degelijk heel wat schade aangericht de afgelopen jaren. Toch beginnen ze KKR (Kohlberg, Kravis, Roberts) in 1976 met een flinke dosis idealisme.
De drie zijn afkomstig van Bear Stearns, waar ze het investeringsvak geleerd hebben, maar ze zijn de cultuur daar beu. De zakenbank beloont werknemers namelijk alleen voor de winst die ze individueel bij elkaar harken.
Daardoor zijn collega’s vooral druk met het pikken van elkaars deals en ideeën. ‘Eat what you kill’, zo omschrijven ze de sfeer zelf. ‘Wij wilden een plek waar iedereen mee zou doen en eigenaar zou zijn, waar mensen samenwerken en niet tegen elkaar opbieden.’
Lees ook: Eva de Mol over venture capital en haar doel om mensen laten dromen
Nieuwe methode van financieren
Het trio schraapt 120.000 dollar bij elkaar en wil met KKR iets nieuws proberen: leveraged buy outs (LBO). Dat is het overnemen van bedrijven met geleend geld. Het overgenomen bedrijf wordt vervolgens opgezadeld met het grootste deel van die schulden.
Die schulden werken als een soort hefboom en sporen het management aan om alles in te zetten op winstgevendheid. Vandaar dat die bedrijven na de overname meestal grondig worden gereorganiseerd en de minder winstgevende delen worden afgestoten. Als ze daarna naar de beurs gaan of worden verkocht, kan KKR flink cashen.
Drie van de vier dollars in private-equitydeals zijn vandaag LBO’s, volgens The Guardian. Maar de pioniers van KKR beginnen juist heel bescheiden. De bedrijven waar ze zich in eerste instantie op richten, zijn ondergewaardeerd en worden slecht gemanaged. Dat maakt een sanering en het creëren van meer waarde ook vrij gemakkelijk.
Bedrijven opzadelen met schuld
De eerste LBO waarmee ze wél opvallen in de financiële wereld is die van Houdaille Industries, een bloeiend maakbedrijf in auto-onderdelen, industriële tools en bouwmaterialen. Of een ingeslapen bedrijf dat een schop onder de kont nodig had, volgens KKR zelf.
Na de overname in 1979 wordt het opgezadeld met een schuld van meer dan 300 miljoen dollar. De focus van het bedrijf verschuift van het maken van kwaliteitsproducten naar het terugbetalen van partners en investeerders. Daardoor kan Houdaille de recessie van begin jaren tachtig niet aan en heeft het al evenmin antwoord op de felle concurrentie van Japanse spelers.
Om toch voldoende geld uit het bedrijf te halen, splitst KKR het bedrijf op, ontslaat duizenden medewerkers en verkoopt de rest in 1987. Het is deze brutale aanpak die private equity een slechte naam bezorgt, die van corporate raiders. Roofkapitalisten, aasgieren, sprinkhanen, kortom: het Wall Street – greed is good – type.
Corporate hervormingen
Zelf noemen de founders van KKR dit een misverstand. Als roven echt hun businessmodel zou zijn, zou niemand met ze in zee gaan. Wat zij doen, is ‘corporate reform’. De basis van de business op orde krijgen: de toeleveringsketen, de prijzen van de producten en de kwaliteit van het management. ‘Ons doel is om elk bedrijf beter achter te laten.’
Co-founder Kohlberg vertrekt in 1987, hij kan zich niet langer vinden in de agressieve koers van KKR en begint een eigen bedrijf in private equity. Kravis en Roberts gaan samen verder als co-ceo’s. Kravis is daarbij de man van het grotere plaatje, Roberts van de financiële details, maar allebei hebben ze grote dromen.
Dus beginnen ze meteen aan een grotere en nog agressievere deal: de overname van RJR Nabisco in 1988. Daarmee zet KKR zichzelf wereldwijd op de kaart. Het management van deze tabaks- en voedingsgigant wil namelijk zelf de controle behouden en dingt met een andere financiële partner mee naar het eigenaarschap.
Epische strijd
Over de epische strijd die ontstaat, verschijnen een bestseller en een film, Barbarians at the Gate. Het is KKR die het management uiteindelijk op de knieën krijgt en als winnaar de geschiedenisboeken ingaat, maar dat kost wel 25 miljard dollar. Een kolossaal bedrag in die tijd.
RJR Nabisco heeft moeite om dat geld terug te verdienen, ook omdat in de VS steeds meer spotlights komen te staan op de gezondheidsproblemen die het roken veroorzaakt. KKR biedt daarop de aandelen te koop aan en de koers zakt in. Volgens de Financial Times heeft KKR uiteindelijk 730 miljoen dollar op deze deal verloren.
KKR wacht natuurlijk niet tot de tent verkocht wordt om te cashen. De bedrijven betalen ook een management fee van een paar procent. Een voorbeeld daarvan is de beruchte deal met Toys R Us in 2005. KKR neemt het bedrijf over voor 6,6 miljard dollar, samen met Bain Capital en Vornado. De drie schuiven 5 miljard aan schulden door naar de speelgoedketen.
Lees ook: Slechts 13,7 procent van het kapitaal gaat naar vrouwelijke ondernemers
Ondergang van Toys R Us
Die schuldenlast kost het bedrijf al een vermogen, maar The Guardian becijfert de management fees alleen al op 470 miljoen dollar. Allemaal geld dat niet in de ontwikkeling van de e-commerce en winkels gestopt kan worden. Mede daardoor verliest de keten de strijd met de Amazons van deze wereld. Toys R Us gaat bankroet in 2018.
Dit soort deals, waar KKR zelf meestal ongeschonden uitkomt, maakt dat private equity niet zo’n goede trackrecord opbouwt bij het grote publiek. Maar KKR blijft zichzelf gewoon verder uitvinden. Vanaf de jaren negentig koopt het niet langer alleen industrie en retail, maar ook bedrijven in technologie, telecommunicatie en gezondheidszorg.
Actief in Nederland
Europa komt op de radar te staan, in 1994 openen de Amerikanen een kantoor in Londen. Eerst een beetje stiekem, onder een andere naam. Vijf jaar later onder de naam KKR. Vandaag de dag heeft KKR negen Europese vestigingen en beheert het 92 miljard dollar aan Europese activa.
KKR wordt in 2004 ook actief in Nederland, met de aankoop van Vendex (V&D, Praxis, Dixons, Hema en De Bijenkorf). Het bedrijf wordt bekend als de club die de warenhuisketen het laatste zetje heeft gegeven richting de afgrond.
Binnen twee jaar verkoopt KKR namelijk de winkelpanden en daarna de verschillende winkelformules. V&D en Hema zuchten onder de hoge schuldenlast én de hoge huren. V&D gaat kopje onder, de Hema is overgedaan aan het Britse Lion Capital en is nu eigendom van Jumbo en het Nederlandse Parcom.
Andere Nederlandse deals zijn de overname van de margarinedivisie van Unilever in 2017, die omgedoopt is tot Flora Food Group. Maar ook fietsenfabrikant Accell, vakantieparkbeheerder Landall, optiekketen Nexeye, Q-Park en softwarebedrijf Exact behoren tot de portefeuille.
Nieuwe co-ceo’s
Met 282 bedrijven en meer dan 620 miljard aan assets in beheer heeft KKR overal in de wereld wel een vinger in de pap. Kravis en Roberts staan zelf niet langer aan het roer. Sinds 2021 zijn dat Joseph Bae, zoon van uit Noord-Korea gevluchte ouders, en Scott Nuttall, een Nieuw-Zeelander. Het duo geeft openlijk toe dat het graag de kunst afkijkt van Warren Buffett, de topman van Berkshire Hathaway.
Zo nemen de nieuwe co-ceo’s Buffetts mantra over om in geweldige bedrijven te investeren, niet in opknappertjes. ‘Laat die bedrijven verder groeien, zodat ze de schulden in cash terug kunnen betalen en investeer met dat geld verder in stabiele bedrijven’, leggen ze uit aan Forbes.
Net zoals Buffett hebben ze ook een voorliefde voor verzekeraars en dus neemt KKR in 2020 voor 7,4 miljard dollar een meerderheidsbelang in Global Atlantic. Net zoals hun voorgangers dromen ze groot. Bae en Nuttall willen marktleider Blackstone van de troon stoten; tegen 2030 willen ze duizend miljard dollar aan assets beheren.
Meer entertainment en media
De groeimotoren daarvoor zijn vermogensbeheer, verzekeringen en eigenaarschap. Van het vermogen gaat ook steeds meer naar krediet (245 miljard dollar), vastgoed (81 miljard) en infrastructuur (83 miljard). Voor KKR zijn dat ‘alternatieve kasstromen’.
Hoe ze hun investeringen uitkiezen? Daar hebben Bae en Nuttall een informele code voor ontwikkeld die knelpunten en botsingen voorkomt. Als de één voorstander is van een project en de ander gemiddeld negatief of neutraal is, dan gaat het door. Maar als de een hartstochtelijk voorstander is en de ander pontificaal tegen, dan wordt het idee opgeborgen.
De reactie van de consument op de coronapandemie leidt ertoe dat private equity meer is gaan investeren in entertainment en media. Ook KKR gokt erop dat consumenten steeds meer geld gaan uitgeven aan ervaringen, liefst buitenshuis. Zo komt KKR, via een omweg, dus in het vizier van Nederlandse schrijvers en artiesten.
Private equity krimpt
KKR neemt in 2023 het Amerikaanse Simon & Schuster over voor 1,6 miljard dollar, het uitgeversconcern dat sinds vorig jaar eigenaar is van het Nederlandse VBK. Bij de groep horen onder meer uitgevers Atlas Contact, Van Dale, Luitingh-Sijthoff en Ambo Antos.
KKR betaalt in 2024 bovendien samen met een partner 1,3 miljard euro voor het Brits-Luxemburgse Superstruct Entertainment. Dat bedrijf runt ruim tachtig popfestivals in onder meer Europa, die samen miljoenen bezoekers per jaar trekken. De Zwarte Cross valt hieronder, net als ID&T (Mysteryland) en Apenkooi (DGTL).
Voor zo’n gigant als KKR is het allemaal nog klein bier. De schrijvers en artiesten kunnen nu wel moord en brand schreeuwen over de barbaren aan de poort, het zal op het hoofdkantoor weinig impact maken.
Sterker nog, KKR heeft wel grotere problemen aan zijn hoofd. Private equity van de oude stempel lijkt voor het eerst in decennia een beetje op zijn retour en is aan het krimpen. Te veel verouderde deals, te veel onverkochte activa, aldus de Financial Times. De verstrekkers van het geld waarmee wordt gehandeld, vooral pensioenfondsen, zien te weinig cash terugkomen en trekken zich terug.
KKR voelt dat ook goed. Het heeft het eerste kwartaal van 2025 185 miljoen dollar verlies geleden, maar daarvan krijgt Global Atlantic de schuld. De verzekeraar noteert een verlies van meer dan een miljard en trekt daarmee de cijfers omlaag. Voor de co-ceo’s is dit bovendien een bevestiging dat hun ‘alternatieve kasstromen’ hard nodig zijn. Of Goldband nou wegblijft bij de Zwarte Cross of niet.
Lees ook: Invesdor wil meer kapitaal bij duurzame bedrijven krijgen
