Op het dieptepunt van de crisis in 1933 was de werkeloosheid in Europa en Amerika opgelopen tot 25 procent, waren meer dan 5000 banken in de VS failliet gegaan, en krompen economieën wereldwijd met 35procent De Dow Jones had in 1933 85 procent van haar waarde verloren ten opzichte van het hoogtepunt in 1929. We kennen allemaal de zwart-witbeelden van rijen van duizenden werklozen voor arbeidsbureaus en gaarkeukens.
Ik was laatst op verjaardagsvisite toen een goede kennis mij vroeg: “Wat denk je dat ik met mijn spaargeld moet doen, want iemand heeft mij verteld dat de economie instort en geld binnenkort niets meer waard is.” Ik ben van mening dat de vrees voor een herhaling van de jaren ‘30 ongegrond is. Allereerst zijn de huidige economische omstandigheden wezenlijk anders en beter. Ten tweede hebben leiders wel degelijk geleerd van de fouten die gemaakt zijn ten tijde van de Grote Depressie. Er zijn vele beleidsverschillen met de jaren ‘30, waarvan er twee extra belangrijk zijn.
Na de Wall Street Crash van oktober 1929 ontstond er een financiële crisis in de VS en wankelde het bancaire systeem. De overheid en de centrale bank (de FED)grepen niet in en binnen enkele jaren gingen in de VS meer dan 5000 banken failliet. Het niet ingrijpen destijds van overheid en FED in het falende bankenstelsel wordt door economen en historici gezien als een van de grootste blunders van beleidsmakers. Een probleem was dat de FED juridisch geen mogelijkheid had om in te grijpen omdat het monetaire beleid gekoppeld was aan de goudstandaard.
Toen president Roosevelt in 1933 aan de macht kwam, waren zijn eerste acties de goudstandaard loslaten en het bancaire systeem reorganiseren. De maatregelen van Roosevelt zijn in veel opzichten vergelijkbaar met de maatregelen die nu door Obama genomen worden. Met als verschil dat Obama de maatregelen onmiddellijk neemt.
Roosevelt kwam pas vier jaar na het begin van de crisis aan de macht. In oktober en november 2008 hebben regeringsleiders en centrale banken besloten om geen enkele bank om te laten vallen, wat resulteerde in enorme, maar ook effectieve steunoperaties. Sindsdien is er daadwerkelijk geen bank meer failliet gegaan, een cruciaal verschil met de situatie in de jaren ‘30.
Een tweede verschil is dat de Amerikaanse overheid in 1929 en 1930 onder de Republikeinse president Herbert Hoover protectionistische maatregelen nam, de zogenaamde ‘Hawley-Smoot Tariff Act’, waarbij duizenden geïmporteerde producten onderworpen werden aan importheffingen van soms meer dan 100 procent. Als vergelding namen andere landen vrijwel onmiddellijk soortgelijke maatregelen, waardoor de wereldhandel binnen enkele jaren met 35 procent kromp. In november 2008 hebben de leiders van de G20 unaniem besloten geen protectionistische maatregelen te nemen. De laatste zes maanden zijn er vele andere maatregelen genomen door overheden wereldwijd, waaruit blijkt dat topeconomen en politici wel degelijk lessen geleerd hebben van de dramatische gebeurtenissen in de jaren ‘30.
Henk Keilman (54) is venture capitalist en investeerder. Als oprichter van Holland Trust en RIG Investments investeerde hij zowel in start-ups als in grote bedrijven, zoals het Amerikaanse modehuis Gloria Vanderbilt en telecombedrijf NetSource. Tegenwoordig ligt zijn interesse vooral bij investeren in technologie, media, duurzame energie, producten en mensen. Hij is tevens lid van het panel van Dragon’s Den.
