Van een oude industrie naar een modern startup-ecosysteem. ‘Het Geheim van Brabant’ is een 5-delige podcastserie van MT/Sprout. Hierin hoor je het verhaal over een provincie die zichzelf opnieuw uitvond. Deze productie is tot stand gekomen in samenwerking met de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM).
‘We kunnen het onszelf nauwelijks meer voorstellen, maar eind jaren 80 was de gemiddelde werkloosheid in deze provincie opgelopen tot 25 procent.’ Dat zegt Harry Lintsen, emeritus hoogleraar Techniekgeschiedenis aan de Technische Universiteit Eindhoven en mede-auteur van het boek De veerkracht van de Brabantse economie.
Oude industrie
Ook in de jaren erna krijgt de provincie klap na klap, met name in en rondom Eindhoven. Bij Philips worden duizenden banen geschrapt om een faillissement af te wenden. Voor DAF komen de ingrepen te laat, de producent van bedrijfswagens crasht in 1993. Bijna de helft van de ongeveer 5.000 medewerkers verliest zijn baan, de andere helft kan aan boord blijven dankzij de doorstart die het bedrijf niet veel later maakt.
‘Economisch ging het die jaren in heel Nederland slecht, maar Brabant werd gemiddeld genomen zwaarder getroffen’, aldus Lintsen. ‘De economie was hier namelijk sterk gebaseerd op oude industrie. Denk aan textiel, leer en sigaren. De teloorgang was al ingezet in de jaren 70 en zou zeker twintig jaar duren.’
Nieuwe economische netwerken
Zo rond halverwege de jaren 90 begint de wederopstanding. Een naam mag daarbij niet onbenoemd blijven. Het is Rein Welschen, tussen 1992 en 2002 burgemeester van Eindhoven. Samen met Theo Hurks en Henk de Wilt, respectievelijk voorzitter van de Kamer van Koophandel en bestuursvoorzitter van de TU/e, schetst hij de contouren van een nieuwe economie. Een die gebaseerd is op kennis.
‘Daarvoor was het belangrijk dat overheid, onderwijs en het bedrijfsleven nauwer gingen samenwerken. Een typisch voorbeeld van triple helix dus’, aldus Lintsen. ‘Na de gedeeltelijke ontmanteling van Philips en DAF moesten er nieuwe economische netwerken aangelegd worden. Hiervoor hebben de initiatiefnemers diverse subsidies gekregen uit Brussel.’
Een klein Wirtschaftswunder
Eind 1997 wordt bekend dat Philips het hoofdkantoor naar Amsterdam verhuist. Het is een nadrukkelijk wens van topman Cor Boonstra. Die beslissing leidt aanvankelijk tot veel woede in de regio, maar achteraf bekeken kun je het een blessing in disguise noemen.
In ruil hiervoor krijgt Eindhoven namelijk de High Tech Campus. Dat is de opvolger van het NatLab, zoals de onderzoeksafdeling van Philips in die jaren wordt genoemd. De High Tech Campus wordt een doorslaand succes en mag zich inmiddels de slimste vierkante kilometer van Europa noemen.
In de jaren die volgen voltrekt zich een klein Wirtschaftswunder. Als Welschen in 2002 aftreedt, is de werkloosheid gedaald naar 5 procent en staat er de economie er weer uitstekend voor. ‘De transformatie van de economie laat zich goed zien aan de hand van percentages van de beroepsbevolking’, aldus Lintsen.
‘Rond 1970 was 60 procent van de mensen in deze regio werkzaam in de industrie, de dienstverlening was goed voor 40 procent. Inmiddels is dat helemaal omgedraaid. Rond 2010 werkten nog maar 20 procent van de mensen in de industrie en was 80 procent van de beroepsbevolking in de dienstverlening actief.’
De Brabantse kenniseconomie in cijfers
10.500 | Het aantal IT- en datascience-bedrijven in Brabant.
228.000.000.000 | De beurswaarde van ASML in september van dit jaar. Bij het grootste techbedrijf van Europa werken zo’n 40.000 mensen, van 124 verschillende nationaliteiten.
300 | Zoveel bedrijven hebben zich gevestigd op de High Tech Campus, aan de zuidkant van Eindhoven.
920 | Het aantal bedrijven in Brabant dat actief is binnen biotech en medtech. Zij ontwikkelen onder meer nieuwe immuuntherapieën, medische wearables en zorgrobots. Het epicentrum van medische innovatie ligt op het Pivot Park in Oss, het terrein van het vroegere Organon.
100.000.000 | Het beoogde fondsvermogen van DeepTech XL, het vorig jaar gelanceerde initiatief dat gaat investeren in hoogtechnologische startups en scaleups. Partijen als ASML, Philips, BOM en TNO doen mee. DeepTechXL Fund I gaat naar verwachting twintig seedrondes doen en ongeveer vijftien investeringen in de volgende doorgroeifase.
14.000 | Het aantal Brabantse bedrijven in het domein agrifood. Samen zijn ze goed voor meer dan 81.000 banen.
Recordaantal patenten
En zo zijn er meer cijfers die de transitie goed in beeld brengen. Zo komt inmiddels meer dan de helft van alle patentaanvragen in Nederland uit Brabant. De nummer twee op deze lijst, Zuid-Holland, staat qua aantallen op een straatlengte achterstand.
Philips is patentenkoning, maar veel innovaties komen ook van jonge, startende techbedrijven. Brabant herbergt inmiddels ruim 1.400 startups, samen zijn ze goed voor bijna 15.000 voltijdbanen.
‘Het Brabantse startup-klimaat heeft een sterke focus op technologische innovatie. Veel partijen werken aan oplossingen voor de grote maatschappelijke uitdagingen van deze tijd. Denk aan gezond ouder worden, schone energie en een duurzaam voedselsysteem’, aldus Brigitte van Dijk, voorzitter van de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij. ‘Binnen ons portfolio is het aandeel van deze partijen maar liefst 90 procent.’
MT/Sprout was partner van het startup-event LEVEL UP 2023, dat op 25 september plaatsvond in samenwerking met de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM), Braventure, AgriFood Capital, Brainport Development, Midpoint Brabant, REWIN, Bossche Investerings Maatschappij (BIM) en The Gate. De podcastserie ‘Het Geheim van Brabant’ is in aanloop naar het evenement gemaakt op initiatief van MT/Sprout.
Lees ook: Dit zijn de 40 meest veelbelovende startups van Brabant
