Dit is een voorpublicatie uit het boek Dit wil je Weten
Kerk, ouders, leraren en bazen zijn niet langer de baas. Traditionele kaders bepalen steeds minder ons leven. In onze westerse samenleving zijn we onafhankelijker dan ooit. Hoe je leeft, werkt, studeert, ontspant, eet, drinkt, slaapt, bidt en vrijt, mag je zelf weten.
Dat klinkt mooi. Maar eigenlijk weten we vaak niet wat we met onze vrijheid aan moeten. In werkelijkheid kampen we met een groot tekort aan persoonlijk leiderschap. Persoonlijk leiderschap is – in mijn definitie – het vermogen om je eigen richting te bepalen en om te zetten in actie. Waarom is dat juist nu zo belangrijk? Waarom zou iedere Nederlander kennis en vaardigheden op dit gebied moeten ontwikkelen?
Enkele argumenten…
Maatschappelijke problemen vragen om sturing van ons eigen gedrag. Neem de steeds verder stijgende kosten van de gezondheidszorg. Volgens medisch onderzoek wordt het grootste deel hiervan veroorzaakt door gedrag dat – in theorie – te veranderen is. Het rijtje is bekend: roken, onverstandig eten en drinken, te weinig bewegen en allerlei stressgerelateerd gedrag. Een overheid kan weliswaar duwtjes geven in de goede richting, door wetgeving, belasting en voorlichting, maar al te stevig ingrijpen in onze levensstijl staan we niet toe.
Daarnaast geldt dat veel mooie plannen die wij maken nooit worden uitgevoerd. We willen wel graag meer investeren in onze gezondheid, in onze relaties of in onze loopbaan, maar het lukt ons niet om de stap te zetten van dromen naar doen. Het drijft je soms tot wanhoop. We houden elkaar voor dat we in een tijd leven waarin veel, zo niet alles mogelijk is. Intussen zijn we vaak niet in staat om onszelf vooruit te branden.
Tegelijkertijd tracht een leger van professionele beïnvloeders ons dag in, dag uit voor zijn commerciële karretje te spannen. Mensen die ervoor hebben doorgeleerd, proberen ons te laten bekijken, beluisteren en consumeren wat in de eerste plaats goed is voor hen.
Ook in de werkomgeving, traditioneel de plek waar sturing door anderen normaal en geaccepteerd is, wordt persoonlijk leiderschap steeds relevanter. Honderd jaar geleden kon een manager het gehele proces in een bedrijf – vaak letterlijk – nog overzien en was het zijn taak om verschillende arbeiders allemaal hetzelfde te laten doen. Tot in detail werd voorgeschreven wat er uitgevoerd diende te worden. Dat soort werk is aan het verdwijnen in ons deel van de wereld.
Het werk van nu is kennisintensiever. Bedrijven en markten zijn complexer. En van de manager – die niet alle bijzonderheden meer kan overzien – wordt nu gevraagd om steeds hoger opgeleide professionals te ondersteunen bij het leveren van ongewone prestaties. De vakmatige detailkennis en de sturing op maat, komen nu van de professional zelf. Leiderschap is daarmee ook op het werk steeds meer een doe-het-zelftaak aan het worden.
Ik ben ervoor om het begrip ‘persoonlijk leiderschap’ zo eenvoudig mogelijk uit te werken. Omdat ik het liefst zie dat zo veel mogelijk mensen iets begrijpen en toepassen op dit gebied, zonder dat ze er een psychologisch handboek voor hoeven mee te slepen.
Volgens mij hebben we kennis nodig op drie terreinen. We moeten iets begrijpen van het stellen van doelen, het kiezen van gedrag en het toepassen van sturingstechnieken.
Om doelen te stellen, moeten we iets weten over wat ons duurzaam motiveert. Doelen dienen aan te sluiten bij onze persoonlijke waarden, bij onze individuele vermogens en dienen – als het even kan – ook enige waardering op te leveren van de mensen die ons dierbaar zijn.
Gedrag kiezen is een oefening in ondubbelzinnigheid. Het gaat erom de ‘output’ die we aan het einde van de rit wensen (bijvoorbeeld: mijn eigen boek in de winkel) te vertalen naar concreet, banaal praktisch handelen (elke werkdag voor 11.00 uur vijfhonderd woorden schrijven).
Sturingstechnieken zijn gericht op het aanwakkeren van onze wilskracht en de vorming van effectieve gewoontes. Zo helpt het om vrienden te betrekken bij je voornemens. En om dagelijks je gedrag te noteren en zo je progressie tastbaar te maken.
Op deze drie gebieden is een keur aan wetenschappelijk onderzoek beschikbaar. De uitdaging is om de beschikbare, vaak gefragmenteerde kennis op coherente wijze te ontsluiten voor de mensen die er baat bij hebben. Voor u en mij.
Er is op dit gebied nog veel werk te doen. Wetenschappelijke kennis op dit gebied moet een breder publiek bereiken. Het onderwerp dient een serieuze plek te krijgen in ons onderwijs. Overheid en bedrijfsleven moeten burgers en medewerkers niet alleen wijzen op hun eigen verantwoordelijkheid, maar hun ook relevante tools ter beschikking stellen.
En zelf moeten we durven toegeven dat er – ook voor ons – nog veel te leren valt. Persoonlijk leiderschap begint met de erkenning dat het ons er maar al te vaak aan ontbreekt.
Andere antwoorden uit het boek:
Boris Veldhuijzen van Zanten: blijf kind
Quirijn Bolle (Marqt): geld mag niet het doel zijn
Ronald Prins: verdedig je computer
Christiaan Henny: laat de klant jouw werk doen
Dit artikel is een voorpublicatie uit het boek Dit wil je weten, Nederland in ideeën 2015. Het is de tweede editie uit een reeks, waarin denkers hun waardevolste inzichten delen. Ze geven antwoord op de vraag: Welk inzicht uit je vakgebied kan anderen helpen in het dagelijks leven? Dit wil je weten is een uitgave van Maven Publishing.
