Neem geen statusjongens aan

Iedere ondernemer en iedere manager probeert altijd hetzelfde grote geheim te weten te komen: Hoe doen we succesvol zaken? Volgens MT-columnist Richard Branson draait het allemaal om de juiste mensen op de juiste plekken.

Bij Virgin hebben we de afgelopen jaren een behoorlijk aantal successen gekend, maar ook een paar mislukkingen. Ik probeer altijd in zowel die successen als die mislukkingen patronen te ontdekken en daar dan van te leren.

Natuurlijk is het moeilijk bedrijven te vergelijken die in verschillende sectoren werkzaam zijn, waarbij dan ook nog de omvang en de omstandigheden verschillend zijn, maar toch denk ik dat successen in het zakendoen steeds een aantal gelijke kenmerken hebben. 

Het gaat altijd om de mensen. De mensen vormen het allerbelangrijkste bezit van ieder bedrijf. De Virgingroep zou niets zijn zonder de fantastische mensen die we al die jaren steeds voor onze bedrijven hebben kunnen aannemen. Vaak wordt er gezegd dat de belangrijkste factor die een rol speelt bij investeringen in onroerend goed de “locatie, locatie, locatie” is. Ik geloof dat niet, ik ben ervan overtuigd dat de sleutelrol bij successen overal in het zakenleven gespeeld wordt door mensen, mensen, mensen. 
Virgin is groot en bekend geworden door nieuwe markten op te gaan met een goed product, uitstekende service, een frisse aanpak en vooral ook met een beetje plezier. Het is de taak van onze medewerkers ervoor te zorgen dat de klanten al deze delen van ons totaalproduct krijgen en dat betekent dat onze vliegmaatschappij bijvoorbeeld haar aantrekkelijke en eigen karakter te danken heeft aan onze vrolijke bemanningsleden – toegegeven, soms misschien wel wat gedurfd.  De zekerheid waarmee zij de klanten tegemoet treden en aan hun wensen tegemoetkomen is deels het resultaat van ons goede wervingsbeleid bij onze managers.

Maar wij besteden dan ook veel tijd aan het vinden van de juiste mensen die de zaak moeten gaan leiden. En dat is een hele uitdaging, want we zijn op zoek naar managers die hun baan en hun rol serieus nemen en die leiding geven door voor de andere medewerkers een voorbeeld te zijn, maar die tegelijkertijd ook graag oog hebben voor de vrolijke kant van het leven. Bovendien moeten ze ook nog goed kunnen luisteren, ze moeten flexibel en inventief zijn en toch georganiseerd,  vastbesloten en doelgericht, maar ook zin hebben plezier te maken.

Probeer te voorkomen dat je statusjongens aanneemt, want die hebben de neiging afstand te nemen van hun werknemers. Zoek mensen die met het bedrijf begaan zijn, die zich daar hartstochtelijk voor inzetten, en niet alleen maar denken aan hun status binnen dat bedrijf. Zij moeten – dat is toch mijn ervaring – een zaak willen opbouwen waar alle medewerkers trots op kunnen zijn – een zaak die goed zorgt voor zowel de medewerkers als de klanten.

Natuurlijk zal het niet zo zijn dat je altijd de juiste mensen op de juiste plek hebt gekozen. Maar als je een keer een foute beslissing hebt genomen en de verkeerde mensen aan de top hebt gezet, dan is het cruciaal dat je onmiddellijk actie onderneemt. Zoals de Engelsen zeggen, “Rot starts at the top.”

Hoe kom je erachter dat dingen fout aan het lopen zijn?

Toen we net met Virgin begonnen waren, gaf ik mijn telefoonnummer altijd aan alle medewerkers in onze muziekzaken met de mededeling dat ze me moesten bellen wanneer ze dachten dat we iets helemaal verkeerd aan het doen waren. Dit was van groot belang voor de ontwikkeling van onze zaak als een echt bedrijf, omdat ik er zo niet alleen al in een vroeg stadium achter kwam waar de problemen zaten, maar – en dat was veel belangrijker – omdat de medewerkers zo vanaf het allereerste begin wisten dat het management bereid was naar hen te luisteren.

Het aanmoedigen van zo’n dialoog is essentieel wanneer je een bedrijf wilt opzetten dat moet groeien en bloeien. Je medewerkers zullen zich beter gewaardeerd voelen en zijn veel toegewijder als ze echt merken dat je naar hen luistert en zelf zul je er veel voordeel van hebben wanneer je een hoop goede ideeën hoort van de mensen op de werkvloer.  

Het is belangrijk een verschil te maken tussen enerzijds het imago dat we voor de Virginbedrijven gecreëerd hebben en waarbij het publiek duidelijk weet dat we graag bereid zijn risico’s te nemen en anderzijds mijn persoonlijke benadering van risico’s in het zakendoen. Ik heb altijd geprobeerd aandacht te trekken voor Virgin en onze bedrijven door stunts uit te halen en door nieuwe producten en diensten op een opvallende manier te lanceren; maar ik ben altijd ook voorzichtig genoeg niet te veel te riskeren voor een enkel bedrijf of investering.

Ik denk dat een zakenman die vooruit wil en hogerop vooral vertrouwen moet hebben, risico’s moet nemen en altijd weer bij iedere bestaande toestand vraagtekens moet zetten – maar ik denk dat hij ook goed op de hoogte moet zijn van de keerzijde. En dat betekent dat je niet iedere keer alles riskeert.

En nu ik dat gezegd heb, kan ik ook wel zeggen dat we een paar keer aan de rand hebben gestaan. In het begin van de jaren ’80 kreeg onze muziekbusiness te maken met een recessie en kwamen we fors in de rode cijfers terecht. Een paar jaar later werden we door een combinatie van de smerige campagnes van British Airways en het uitbreken van de Golfoorlog gedwongen Virgin Records te verkopen om de vliegmaatschappij te redden. In beide gevallen namen we een gecalculeerd risico om onze bedrijven uit de gevarenzone te halen en te laten groeien en in beide gevallen bleek het succesvol.

Kun je dat juiste gevoel ontwikkelen, dat goede oordeel wanneer het gaat om risico en beloning? Ja, ik denk dat dat een vaardigheid is die je al doende leert, maar vroeg of laat moet je het allergrootste risico nemen dat er bestaat: een bedrijf leiden op basis van je eigen oordeel. Een groot deel van het ondernemer zijn heeft gewoon te maken met nieuwe ideeën groen licht geven, maar het heeft ook te maken met mislukkingen accepteren en met leren van je fouten – weer opkrabbelen na een mislukking, je rug weer rechten en weer helemaal opnieuw beginnen met een lachend gezicht!

Vertaling: Peter van Nunen

Richard Branson is oprichter van de ­Virgin Group. Heeft u een vraag voor Branson? Stuur ‘m naar [email protected], hij beantwoordt in zijn columns regelmatig vragen van lezers. Vermeld in de mail uw naam, land, e-mailadres en dat u zijn column in MT leest. 

>> Lees meer columns van Richard Branson op MT

>> Bestel hieronder de meest recent verschenen boeken van Richard Branson online