Alles moet altijd beter, vinden veel mensen. Veel leidinggevenden vooral.
Leidinggevenden die vooruit willen vanuit nieuwsgierigheid en oprechte interesse in hoe het beter kan, zijn vragenstellers. Zij stellen voortdurend vragen aan zichzelf en hun omgeving. Richard Branson is een schoolvoorbeeld van deze categorie leiders. ‘Niet met antwoorden komen, maar vragen stellen!’, adviseert ook hoogleraar Hal Gregersen van het befaamde MIT. Hij deed onderzoek naar innovatieve mensen en het effect van het stellen van de juiste vragen.
Goede leiders, ontdekte hij, stellen goede vragen. Maar wat zijn dan de goede vragen? Volgens Gregersen gaat het vooral om het openstaan voor andere invalshoeken. Hij adviseert leidinggevenden om zichzelf geregeld in onbekende, ongemakkelijk aanvoelende situaties te plaatsen en alleen te luisteren en te kijken. Als vanzelf komen er dan vragen bovendrijven vanuit een heel andere invalshoek dan in je eigen vertrouwde setting. Andere vragen openen de deur naar een ander soort antwoord, en daarmee naar een ander soort verbetering.
De koning
Het type leider dat wil verbeteren vanuit ontevredenheid, ziet vooral onvolkomenheden. Dit zijn mensen die geen vragen stellen, maar vooral sterke meningen hebben, die het uitgangspunt vormen voor volgende stappen en beslissingen. Dat zorgt wel voor drive en energie, maar van het soort waar mensen geleidelijk op leeglopen. Want wat er ook voor prestaties worden geleverd, hoeveel stappen er ook worden gezet, dit type leidinggevende is nooit tevreden. Dat put uit en demotiveert.
Tijdens mijn beroepsopleiding voor management consultant had ik ook iemand in mijn groep die altijd benoemde wat er ontbrak. Een van de begeleiders zei op enig moment tegen hem: ‘Ik was gisteren op een verjaardag. Wáárdeloos was het. De koningin was er niet.’ Die tekst heb ik van hem overgenomen, al is inmiddels de koning de betreurde afwezige. Mensen schrikken daarvan. Vaak zijn ze zich helemaal niet bewust van dat patroon van negatief denken.
Als je verder doorvraagt bij deze ‘ontevreden leiders’, kom je vaak uit bij een laag zelfbeeld. Mensen voor wie het nooit goed genoeg is, denken vanuit beperkingen en projecteren hun onzekerheden op hun omgeving, hun organisatie, hun medewerkers. Een belemmerend patroon, dat echter wel te doorbreken valt. Ook hier helpt het om de juiste vragen te stellen. ‘Heb je in de gaten wat je doet? Waarom doe je het? Wat levert het je op?’
