Leiderschap is beslissen. Besluitvaardigheid klinkt toch als een eigenschap die bij uitstek hoort bij een leider? En dat is ook zo. Iemand die gemakkelijk besluiten maakt, geeft al snel de indruk dat hij of zij weet waar ze mee bezig is.
Maar besluitvaardig zijn, kun je ook met een muntje… En dat kan iedere flapdrol. Stel je eens voor, het rentebesluit van de ECB moet worden bepaald. Men neme een euromunt, laat hem door de lucht buitelen en… pats! Kop! Dus hoppakee, 0,5 procent omhoog met die rente.
Heel besluitvaardig, maar over het algemeen wordt er bij goed leiderschap toch meer van je verwacht. Niet zomaar beslissen, maar goede beslissingen nemen. Maar hoe doe je dat?
Betere beslissingen nemen
Beslissingen nemen doe je de hele dag, maar hoe doe je dat nu zo goed mogelijk? Dat is een vraag die je hele leven terug zal komen, of je nu ceo bent of niet. Elk mens maakt aan de lopende band beslissingen. En aangezien je leven nu het resultaat is van al je vorige beslissingen, kun je er maar beter goed in worden.
Gelukkig heeft een van de grootheden in de sociale wetenschap, Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman, zich daarover gebogen. Hij heeft de sleutelelementen weten te vinden van goede beslissingen nemen. Dat wat jouw beslissingen vertroebelt, noemt hij ‘ruis’. Ruis is overal en duikt te pas en te onpas op. Daar schreef hij een boek over, dat doen wetenschappers.
Krijg je al zin om het boek te lezen? Doen! Maar aangezien het zomaar zou kunnen dat je daar nu geen tijd voor hebt, ga ik je hier het belangrijkste vertellen, waardoor je straks al betere beslissingen kunt nemen.
Iets vinden is nutteloos
Als je ervoor kunt zorgen dat je je grootste valkuilen in het maken van beslissingen omzeilt, of in ieder geval kunt beperken, neem je vanzelf betere beslissingen. Simpel toch?
De sleutel hiervoor zit volgens Kahneman in het maken van een proces. Een simpel proces, niks meer en niks minder. Een proces wat (jouw) ongefundeerde meningen zoveel mogelijk buiten beschouwing laat. Want, in tegenstelling tot wat veel mensen denken, is een beslissing maken heel iets anders dan ‘ergens iets van vinden’.
Doe net alsof je de beslissing vaker zou moeten nemen en schrijf voor jezelf de bijbehorende instructies op
‘Iets vinden’ is volgens Kahneman een vrij nutteloos startpunt. Wat jij vindt, kun je maar beter even voor je houden. Want die mening is vaak niets meer dan een soort random verzameling van gedachten die in je hoofd zijn blijven plakken. Soms is het zelfs alleen een resultaat van een gevoel, waarvan je zelf niet weet waar die op gebaseerd is. Er is vaak totaal niet over nagedacht en nog veel vaker is het niet onderbouwd.
Wat moet je dan wel doen? Zijn advies? Maak een simpel procesje, ook al weet je (of denk je te weten) dat je die beslissing niet vaak of zelfs maar één keer gaat maken. Een proces kan je enorm helpen om wél te onderbouwen, en daarmee veel betere beslissingen te nemen. Hoe werkt dat dan? Doe net alsof je de beslissing vaker zou moeten nemen en schrijf voor jezelf de bijbehorende instructies op voor de volgende keer.
Wisdom of the crowd
Neem bijvoorbeeld het kopen van een huis. Je denkt misschien dat het kopen van een huis een eenmalige beslissing is. Maar niets is minder waar. Als je 85 zou mogen worden, is de kans groot dat je meerdere keren een huis koopt in je leven. En iedere keer ga je de grootste schuld van je leven aan.
Dan is het helemaal geen gek idee om ervoor te zorgen dat je dan de best mogelijke keuze maakt of niet? En om dan alleen op gevoel zomaar iets vinden is behoorlijk risicovol. Dat gevoel is wel belangrijk, maar daar kom ik later op terug.
Er is nog een handige manier om beter te beslissen, en dat is het gemiddelde bepalen. Hoe werkt dat? Eigenlijk heel simpel. Het gaat erom dat je meerdere inschattingen hebt, die optelt en daarvan het gemiddelde berekent.
Dat is gebaseerd op de gedachte van ‘wisdom of the crowd’. Stel dat je het gewicht van een olifant wilt weten. Voor mij zou het een wilde gok zijn, en dus best lastig in mijn eentje. Maar vraag je een publiek van duizend mensen om het te raden, en je pakt het gemiddelde van al die uitkomsten, dan zul je griezelig dicht bij het precieze gewicht van die grote grijze reus komen.
Slecht geheugen
En het bizarre is, dit werkt ook als je in je eentje bent. Het gemiddelde van jouw gedachten is vrijwel altijd beter dan één enkel antwoord. Hoe dan? Nou, je kunt meerdere keren over dezelfde beslissing nadenken, en dan het gemiddelde pakken van je eigen overdenkingen.
Het is ongelofelijk, maar al het onderzoek wijst uit dat je dan echt tot een beter resultaat komt (het werkt helemaal fantastisch als je een slecht geheugen hebt en je aantekeningen van vorige keer niet meer kunt vinden, Mark Rutte is hier bijvoorbeeld erg goed in…). Dat nachtje slapen over een beslissing is dus écht een goed idee.
Gevoel is belangrijk, maar gevoel heeft schijt aan feiten
Het interessante is, welk proces je ook verzint, het is eigenlijk altijd beter dan zómaar iets vinden. Het hoeft helemaal niet zo geavanceerd te zijn. Het geheim zit hem in het ‘doen alsof je een wetenschapper bent’. Dan zorg je ervoor dat je je eigen vooroordelen zoveel mogelijk buiten beschouwing laat. ‘Bewust onbevooroordeeld’ noemt Kahneman dat. Je kijkt dus veel meer naar de feiten en je conclusie wordt dan pas geldig als je die feiten fatsoenlijk kunt onderbouwen.
Ik hoor je denken, dat werkt toch niet voor mij? Moet je dan je gevoel helemaal buiten beschouwing laten? Mag ik dan niets meer vinden en moet ik mijn hele leven als wetenschapper beslissingen gaan nemen? Absoluut niet! Gevoel is belangrijk, maar gevoel heeft schijt aan feiten. Het zit hem dus in de volgorde. Gebruik eerst het proces, laat dan je gevoel spreken. Ik garandeer dat al je beslissingen beter worden.
Lees meer columns van Remco Claassen:
- Formuleer je kernwaarden als leider, dan kun je van mening veranderen zonder zwak te lijken
- De sleutel voor verbaal meesterschap ligt niet bij jou, maar bij de ontvanger
- Mentale weerbaarheid vergroten? Zoek waar het schuurt
