Het is alsof we in Frankrijk leven: boeren in tractors rijden in colonnes over de Nederlandse straten, druk protesterend tegen de Nederlandse regering. Met name D66 is mikpunt van kritiek. De rechts-progressieve regeringspartij stelt dat de veestapel moet worden gehalveerd, om zo te voldoen aan de recente stikstofuitspraak. Het is dát, of de bouw blijft stilliggen.
Boeren vinden deze regel maar niets en menen dat zij onnodig worden neergezet als zondebokken, die slecht omgaan met het klimaat en dierenrechten. Het feest is compleet nu carnavalspoliticus Thierry Baudet zich lijkt op te werpen als nieuwe Boer Koekoek.
Kweekvlees-disruptie
In zowel Den Haag als op het platteland zullen ze het niet snel toegeven, maar het boerenprotest van vandaag vertoont kenmerken van een achterhoedegevecht. Het businessmodel van veeboeren lijkt op de lange termijn weinig toekomst te hebben, vanwege een groeiend leger disruptieve startups. Waar zij zich in specialiseren? Kweekvlees, een – jawel – Nederlandse innovatie.
Wetenschapper Mark Post ontdekte in 2013 een manier om vlees te kweken op basis van één enkele cel van een dier. Dit type vlees, waarin inmiddels vele jaren aan onderzoek in zit, belooft precies hetzelfde te smaken als regulier vlees. Wel de lusten, niet de lasten voor het milieu, zo gaat het idee.
Post richtte het bedrijf Mosa Meat op en kreeg inmiddels navolging van talloze startups, zoals de Californische bedrijven Memphis Meats en Just. De eerste gekweekte gehaktbal kostte in 2013 nog 250.000 euro om te ontwikkelen, maar de ontwikkelingskosten en daarmee de prijzen dalen met een gigantische snelheid. In 2015 kon Post zijn gehaktbal al voor 8 euro produceren.
Goedkoper dan dierenvlees
Memphis Meats, in 2015 opgericht, betaalde in de begindagen nog 18.000 dollar voor de productie van een pond vlees, wat in 2017 al teruggebracht was naar zo’n 2.400 dollar per pond. Memphis Meats wil bovendien al in 2021 de markt op. In de begindagen zal kweekvlees waarschijnlijk nog een premium-product worden, omdat producenten hun ontwikkelingskosten moeten terugverdienen. Kweekvlees zal vermoedelijk slechts een groep bewuste consumenten aanspreken en dus nog niet direct een massaproduct worden.
Op termijn belooft kweekvlees echter goedkoper te worden dan regulier vlees, zo verwacht kweekvlees-ondernemer Krijn de Nood. Hij zei er afgelopen jaar over tegen Sprout: “Een koe moet je 3 jaar te eten geven, je moet hem warm houden en je gebruikt maar 60 procent van de koe voor het vlees. Dat is inefficiënt.”
Strenge EU-regels
Alhoewel kweekvlees een Nederlandse innovatie is, lijken voornamelijk Amerikaanse bedrijven met de investeringsmiljoenen weg te lopen. Een groep Amerikaanse kweekvlees-startups begon onlangs zelfs een lobbygroep, met als doel het versnellen van hun groei. Kweekvlees-startup Just wilde eerder al de Nederlandse markt op, maar strenge EU-regels gooiden roet in het eten. Het product moest eerst op veiligheid getest worden, wat 9 tot 24 maanden kon duren. Te lang, vond de startup.
Maar goed, uiteindelijk zullen de startups hun producten er wel doorkrijgen en dan lijkt de disruptie van het boerenbedrijf te zijn begonnen. En niet alleen koeienhouders moeten zich zorgen maken, ook kippenvlees en vis kan op celbasis worden vervaardigd.
Disruptieve innovatie
Voor veerhouders is disruptie natuurlijk sneu, maar bij een vrije markt hoort disruptieve innovatie. Goed ondernemerschap betekent op de zaken vooruitkijken. En laten we niet vergeten dat we met een gigantische klimaatcrisis kampen. Het voorstel van D66 om de veestapel te halveren, is dan ook simpelweg een verstandig voorstel. Boeren die overgaan op kringlooplandbouw, worden volgens het plan bovendien gecompenseerd. Zoals wij al eerder schreven: D66 maakt de weg vrij voor een pivot van het boerenbedrijf. Boeren moeten zich afvragen hoeveel hun bedrijven straks nog waard zullen zullen zijn als de kweekvlees-startups het Nederlandse supermarktschap bestormen.
De overheid trekt 20 miljoen euro uit voor duurzaamheidsfondsen, zo bleek in juni. Dit kapitaal is bedoeld voor fondsen die zich richten op seed capital-financieringen in jonge bedrijven. Misschien is het een idee om dit geld niet in jonge bedrijven te steken, maar om het onderdeel te laten worden van een bredere investering in de pivot van boerenbedrijven naar kringlooplandbouw. Net zo duurzaam, en je voorkomt ermee dat boeren gedisrupt worden door startups die al vroeg een melkkoe zagen in kweekvlees.
