Sprout Challenger (2017) Black Bear Carbon oogst de grondstof carbon black uit oude autobanden, die wordt gebruikt in verf, inkt en autobanden. Onder de dertig klanten zit sinds eind vorig jaar ook chemieconcern AkzoNobel, dat de grondstof gebruikt in zijn verf.
De scaleup (35 medewerkers) heeft zijn tanden gezet in de berg van anderhalf miljard autobanden die nu jaarlijks op de afvalberg belanden, waarvan het grootste gedeelte (70 procent) nu nog wordt verbrand. Doodzonde, want ook de productie van carbon black is behoorlijk vervuilend: de aanmaak van 1 kilo van het zwarte poeder kost op de ouderwetse manier 2,5 kilo olie. Door het goedje terug te winnen, bespaart Black Bear naar eigen zeggen 5 kilo CO2 per kilo carbon black.
Elektrische auto’s
De markt voor carbon black is groot; wereldwijd gaat jaarlijks zo’n 14 miljard euro in om. En die markt groeit nog altijd snel, onder meer doordat er in Azië elk jaar meer auto’s op de weg komen. Ondertussen zorgt de opmars van de elektrische auto ervoor dat de stapel afgedankte autobanden nog sneller groeit, omdat elektrische auto’s zwaarder zijn en sneller optrekken, wat zorgt voor meer slijtage.
De groei is zo snel dat je er honderd fabrieken per jaar bij moet bouwen om die groei bij te benen, zegt Black Bear Carbon-ceo Martijn Lopes Cardozo. Wereldwijd zijn er nu vijftienhonderd fabrieken nodig om al het carbon black uit autobanden te kunnen winnen; het Nederlandse bedrijf wil daar duizend fabrieken van voor zijn rekening nemen.
Op termijn is het mogelijk om autobanden volledig te recyclen, zegt Lopes Cardozo. Het staal in banden wordt al goed verwerkt en kan zo de hoogovens in. Daarna blijft nog rubbergranulaat over, waar Black Bear 40 procent van omzet naar carbon black. De rest van de band eindigt als olie. Samen met de TU Delft en de Europese duurzame accelerator Climate Kic kijkt het bedrijf nu naar omzetten van die olie naar een grondstof voor de chemische industrie, waaronder plastics. “Als je dat voor elkaar krijgt, heb je zo goed als volledige recycling.”
Aan de interesse uit de markt lijkt het niet te liggen. De zes oprichters van Black Bear kregen tot nu toe bezoek van twintig bandeninzamelaars uit de hele wereld, de partners met wie het bedrijf nieuwe fabrieken optuigt. Black Bear Carbon werkt nu aan uitbreiding in Duitsland, Korea en de VS.
Lange adem
Maar, anders dan in de internetsector waar Lopes Cardozo uit afkomstig is, is opschalen voor een bedrijf als Black Bear Carbon een kwestie van lange adem. Het gaat om grote bedragen en afnemers willen zeker weten dat het product succesvol is. Dat kost jaren van doorontwikkelen, aanpassen van pijpen, buizen en kleppen in de eerste – 10 miljoen euro kostende – testfabriek die Black Bear Carbon 2 jaar geleden opende in Nederweert.
“Dit is mijn derde startup en zeker niet mijn eenvoudigste”, zegt de ondernemer met gevoel voor understatement. “Ik ben van de bits en bytes naar de fysieke wereld gegaan. Het is mooi dat je geld verdienen kunt combineren met echt iets goeds doen voor de wereld. Mijn ervaring is nu dat je een bepaalde aanlooptijd nodig hebt, en daarna kun je hard doorschalen en meerdere fabrieken tegelijk doen.”
11 miljoen
Wat dan weer niet zoveel verschilt van andere startups, is venture capital ophalen. Black Bear Carbon wist een groep investeerders samen te stellen die bij elkaar 11 miljoen investeren in het bedrijf. Behalve ING’s Sustainability Fund bestaat die groep uit de Nederlandse investeerders Social Impact Ventures, Chemelot Ventures en Doen Participaties (de investeringsmaatschappij van Stichting Doen) en 5square en het Thaise bedrijf SCG. In totaal haalde Black Bear Carbon tot nu toe 25 miljoen euro op.
Social Impact Ventures, dat al eerder investeerde in Black Bear, stelde de groep investeerders samen. Op het gebied van impactinvesteren. “een uniek consortium”, zegt Social Impact Ventures-partner Helmer Schukken. “En bovendien is het heel goed dat steeds meer mainstream investeerders nu ook actief worden om grootschalig impactinvesteringen te doen. De omvang van deze ronde toont ook aan dat impactinvesting een steeds steviger speler wordt in het investeringslandschap met potentieel enorme impact op de maatschappij.”
Met de nieuwe financieringsronde wil Black Bear de technologie perfectioneren zodat de volumes omhoog kunnen. “We maken mooi spul, maar we moeten er meer van maken. Maar voordat we een tweede fabriek van 25 miljoen bouwen, willen we de technologie goed hebben staan. Daarvoor moeten we een aantal bottlenecks oplossen. Vergelijk het met de windmolens van 15 jaar geleden, die zien er nu ook anders uit. Je bent continu aan het aanpassen.”
Internationaal team
De tweede installatie (openingsdatum nog niet bekend) kan 3 miljoen banden per jaar verwerken (ter vergelijking, in Nederland worden jaarlijks 6 miljoen banden afgedankt.) Het groeigeld wordt daarnaast gebruikt om het bedrijf klaar te stomen voor internationale projecten, die veel engineering-capaciteit vergen.
Het zou mooi zijn als Black Bear binnen kan komen bij chemiebedrijven die voor het eerste carbon black gebruiken, zegt Lopes Cardozo. Want die staan nog voor de keuze uit welke bron ze hun grondstof halen. “Die vragen zich af of ze traditionele, vervuilende carbon black moeten gebruiken, of gelijk over stappen naar gerecyclede carbon black. Want waarom zou je gebruik maken van een techniek die 80 jaar oud is?”
