Deliveroo besloot begin 2018 om arbeidsovereenkomsten met bezorgers niet te verlengen, en hen voortaan te laten werken als zelfstandig ondernemer (via een zogenoemde ‘partnerovereenkomst’). Daarop spande de FNV een rechtszaak aan tegen de maaltijdbezorger, die de bond nu heeft gewonnen.
De uitspraak kan ook gevolgen hebben voor andere bedrijven die werken met bezorgers of zelfstandige ondernemers, zoals de schoonmakers van Helpling, de taxichauffeurs (en maaltijdbezorgers) van Uber of de klussers van Taskrabbit. Daarom een samenvatting van de uitspraak van vandaag:
1. Standaardcontract
Deliveroo besloot zijn arbeidsovereenkomsten weliswaar niet te verlengen, maar daarmee veranderde het werk nog niet, vindt de rechter. Bezorgers werken nu op basis van een standaardcontract “dat volledig en eenzijdig door Deliveroo is opgesteld en niet onderhandelbaar is”.
2. Het algoritme van Deliveroo beperkt de vrijheid van bezorgers
Deliveroo maakt bij het toewijzen van bezorgopdrachten gebruik van een algoritme. De vrijheid van bezorgers is door dat systeem in de praktijk “aanzienlijk minder groot dan de partnerovereenkomst suggereert”, aldus de rechtbank. Bezorgers moeten zich aanmelden voor diensten, waarbij er niet automatisch werk is en een bezorger afhankelijk is van de gunning van de concrete bestelling door Deliveroo. “De afhankelijkheid van Deliveroo acht de kantonrechter nog steeds zwaarder wegen dan de zelfstandigheid van de bezorger.”
De ‘partneroverenkomst’ is niet bedoeld voor incidentele bestellingen, zegt de rechter ook. Het systeem van Deliveroo dat bestellingen toewijst (‘Frank’), kiest de bezorger uit die het dichtst bij het restaurant is. Dat houdt volgens de rechter dat een bezorger vooraf beschikbaar moet zijn.
3. Opdrachten weigeren is lastig…
Bezorgers kunnen weliswaar zelf bepalen of ze een opdracht aannemen, “maar weigering of minder vaak beschikbaar zijn werkt vervolgens wel in hun nadeel bij het toebedeeld krijgen van toekomstige opdrachten en het behalen van bonussen”, schrijft de rechtbank. Daarnaast is er weinig tot geen ruimte voor onderhandeling over het tarief.
Deliveroo stelt overigens dat 40 procent van alle bestellingen minimaal één keer wordt afgewezen door bezorgers, en dat bezorgers daar “geen consequenties” van ondervinden. Ook heeft 95 procent van de bezorgers minstens één bestelling geweigerd, aldus het bedrijf.
4. …vervanging regelen ook
Volgens de ‘partnerovereenkomst’ hebben bezorgers de mogelijkheid zich te laten vervangen, “maar deze bepaling is in de praktijk inhoudsloos”, stelt de rechter, omdat het moment tussen het aannemen van een bezorgopdracht en het daadwerkelijk bezorgen zo kort is.
Bij de overname van een hele dienst moet een vervanger vooraf door Deliveroo worden goedgekeurd. “Door deze regel past een vervanging ook binnen een gewone arbeidsovereenkomst, vooral omdat Deliveroo tijdens het werk ook over de vervanger gezag heeft.”
5. Bezorgers presenteren zich niet als zelfstandige
Een teken dat bezorgers in feite in dienst zijn van Deliveroo is dat zij zich in Deliveroo-tenue melden bij een klant. Formeel gezegd is “niet gesteld of niet gebleken dat de bezorgers zich richting de restaurants of de klant presenteren als een zelfstandige met een eigen bedrijf, bijvoorbeeld door een eigen bedrijfsnaam”.
Deliveroo stelde dat bezorgers niet verplicht zijn materieel met opschrift van Deliveroo te gebruiken, maar biedt bezorgers wel de mogelijkheid deze box met korting bij het bedrijf in te kopen. “Het ligt naar het oordeel van de kantonrechter voor de hand dat een bezorger van die mogelijkheid gebruik zal maken, tenzij hij al over een box beschikt.”
6. Een KvK-inschrijving zegt niet alles
Deliveroo-bezorgers moeten een inschrijving hebben bij de Kamer van Koophandel (KvK), maar daar hecht de rechter niet zoveel waarde aan “omdat dit door Deliveroo verplicht is gesteld aan de bezorgers in de partnerovereenkomst”.
7 . Een ‘factuur’ kan ook ‘loon’ zijn
Dat Deliveroo het niet heeft over loon, maar over een ‘all in-vergoeding’ die tweewekelijks per factuur wordt voldaan, wil volgens de rechter niet zeggen dat er geen sprake meer is van loon – ook omdat het hier gaat om relatief lage bedragen van ongeveer 6 euro per bezorging.
8. Deliveroo is niet (vooral) een technologiebedrijf
Deliveroo verdedigde zich ook met de stelling dat het in de kern een ‘technologiebedrijf’ is en geen maaltijdbezorger, omdat de meeste omzet afkomstig is van commissie-inkomsten van restaurants (20 tot 25 procent per bestelling). Maar de rechter vindt dat die commissies niet los kunnen worden gezien van het bezorgwerk.
Karakter
Concluderend zegt de rechter: “Als gevolg van technologische mogelijkheden is er weliswaar een grote vrijheid mogelijk waar het gaat om de beschikbaarheid voor arbeid, maar deze past nog steeds binnen het karakter van de arbeidsovereenkomst, ook al wordt op door de werknemer te kiezen tijdstippen gewerkt.”
Tot slot: Deliveroo valt onder de cao
Los van de vraag of er sprake is van een gezagsverhouding, is de rechter het ook met de FNV eens dat de bezorging van maaltijden valt onder ‘het vervoer van goederen over de weg’, en daarmee onder de cao van die sector valt. Deliveroo is daarmee verplicht de cao met terugwerkende kracht na te leven.
Deliveroo betoogde voor de rechter op dat de functie ‘maaltijdbezorger’ niet in de cao staat, en dat die cao vooral slaat op groot, gemotoriseerd verkeer over lange afstanden. Maar de rechter wijst op de bepaling dat de cao draait om alle werkgevers die “geheel of ten dele vervoer verrichten anders dan van personen, over de weg (…)”.
De rechter vindt dat de cao daarmee ‘een groot bereik’ heeft. “Dit betekent dat ook nieuwe initiatieven van ondernemingen, zoals het bezorgen van maaltijden, waarmee ten tijde van het tot stand komen van de cao geen rekening is gehouden, onder het bereik van de cao kunnen vallen.”
Beroep
Deliveroo gaat in beroep tegen de twee uitspraken, meldt het bedrijf in een persbericht: “Als bezorgers niet meer kunnen werken als zelfstandige, dan zou dit de vrijheid wegnemen die zij nu hebben en waarderen, om te werken waar en wanneer zij willen.”
Lees ook:
Hoe Uber en Deliveroo op sluwe wijze de wereld veroveren
Deliveroo richt zich tot politiek: ‘Maatschappij moet inclusief blijven’
