Jaarlijks melden zich met name na een vakantie mensen zich aan met ongeveer dezelfde tekst: ‘Ik ben net terug van mijn vakantie en dacht aardig uitgerust te zijn en nu ben ik binnen een maand eigenlijk alweer te moe om lekker door te gaan. Ik had er werkelijk zin in, maar het werk kost me eigenlijk te veel moeite.’
Stress maakt ongeïnteresseerd
Wat de betrokkenen mogelijk verkeerd hebben gedaan, is nauwelijks interessant. Het is van belang dat zij zo snel mogelijk weer met plezier en energiek hun werk kunnen voortzetten. Sinds meneer Freudenberger in de zeventiger jaren van de vorige eeuw het begrip burn-out definieerde is er heel veel onderzoek gedaan naar de gevolgen van stress. Zo blijkt de betrokkenheid met het werk negatief beïnvloed te worden door spanningen, maar ook het gevoel van welzijn en de mate van effectief handelen gaan drastisch achteruit.
Werkrisico
Door de bank genomen is werk fysiek steeds minder belastend geworden. Anderzijds is de door de toegenomen mentale eisen die werk veelal stelt en de constante veeleisendheid van de omgeving, werk in veel gevallen wel veeleisender geworden. De meeste van ons gaan niet meer door hun rug als gevolg van het tillen van te zware lasten, maar we zakken door onze ‘hoeven’, omdat we slecht omgaan met ons eigen welzijn.
Eerste kenmerken
De eerste signalen van mentale overbelasting worden door velen meestal totaal genegeerd. Wat meer vergeetachtig, licht prikkelbaar, wat meer cynisch dan anders en eigenlijk voornamelijk functioneren op de automatische piloot. Zo merk je bijvoorbeeld lange tijd niet dat je al een kwartier op de snelweg richting het Oosten rijdt, omdat je dat elke dag dat stuk naar je werk rijdt, terwijl nu voor een afspraak werkelijk de andere kant op had gemoeten. Dit lijkt een normaal voorval. Zeker, maar het is ook een direct gevolg van onvoldoende concentratie kunnen opbrengen. Als dergelijk zaken je meerdere keren in een relatief korte periode overkomen, is er echt serieus werk aan de winkel.
Complexiteit
Factoren die chronische stress vooroorzaken zijn divers. Wat voor de een stressvol is, hoeft dat voor een ander helemaal niet zo te zijn. Zo is een adequate oplossing, ook niet voor iedereen hetzelfde. Echter, iedereen kan wel op eenzelfde wijze de vinger aan de pols houden en tijdig maatregelen nemen om niet overbelast te raken.
#1: Houd altijd energie over
Vorige week was ik de muren en het plafond aan het schilderen. Na een ruime dag werk was ik eigenlijk te moe, maar de laatste twee balken afmaken, dat moest nog kunnen. Ik heb in dat laatste half uur meer verf op mijn kleren gemorst dan tijdens de rest van de dag. Hardleers. Ik had de regel in acht moeten nemen: Ga niet door totdat je energie eigenlijk op is en het uit je tenen moet komen.
#2: Overbelasting is een serieuze zaak
Niet zelden lijkt het dat mensen die goed door het ijs zijn gezakt, ook na herstel structureel minder spanning aan lijken te kunnen. Oké, werk is een serieuze zaak, maar toch niet zo gewichtig dat je er ziek van wordt. En ook nog met het risico van blijvende schade. Tijdig gas terugnemen is essentieel en vraagt misschien wat lef, omdat anderen het veelal niet lijken te begrijpen. Op tijd rusten maakt je uiteindelijk effectiever.
#3: Beschermende factoren
Zoals gezegd voor iedereen werkt het anders, maar duidelijk is wel dat veerkracht die nodig is om tegenslag en dreigende overbelasting goed de baas te kunnen voor iedereen uit dezelfde aspecten bestaat. Zorg dat je scherp hebt wat werkelijk belangrijk voor je is en dat je jezelf bekwaamd in luchtigheid, niet alles zo ernstig nemen. Precies weten waar je goed in bent, wat je competenties zijn en voortdurend je sociale contacten goed onderhouden, dat zijn de vier essentiële kenmerken voor veerkrachtig kunnen handelen.
#4: Vraag hulp
Blijkt dat je het te moeilijk vindt om de veeleisendheid van je werk goed het hoofd te bieden, klop dan aan bij een expert. Doelgerichte en bekwame hulp kan ervoor zorgen dat je niet werkelijk chronische overbelast raakt en dus ook niet uit het arbeidsproces raakt. Daarnaast kan je dan leren hoe je structureel met werkdruk en andere stressoren om kan gaan. Waarom zou je wel voor brandend maagzuur naar de dokter gaan en het daarnaast raar vinden om hulp te vragen bij het hanteren van stress dat je gehele welzijn aantast?
