Tududududuu-tududududuu – tududududuu. Normaal kijkt niemand op als een telefoon gaat, maar als mijn tijdelijke Nokia van zich laat horen schrikken her en der mensen op. Een Pavlov-reactie op geluid uit een ver verleden. Meestal komt vlak daarna de vraag: Heb je ook snake?
Maar het grappige spelletje, noch nostalgie was de reden dat ik twee volle werkdagen met een Nokia naar het werk ga. Het is een test. Een test die als doel heeft twee vragen te beantwoorden.
Ten eerste wil ik achterhalen in hoeverre ik werkelijk verslaafd ben aan mijn smartphone. Zal ik afkickverschijnselen krijgen als ik niet vaak genoeg op mijn scherm kan kijken? En ten tweede vraag ik mij af of het mogelijk was om zonder smartphone door het leven te gaan. En dan heb ik het over dagen dat ik gewoon moet werken. Op vakantie staat hij vaak de hele dag uit.
Verslaving
Ik heb mijzelf nooit als verslaafd gezien, maar was mij wel bewust van de gevaren van het apparaat. Na het lezen van het boek van Tony Crabbe, Nooit meer te druk, heb ik een aantal apps direct van mijn telefoon verwijderd en alle meldingen in de vorm van geluidjes of lichtjes uitgezet. En daarmee dacht ik het grootste gevaar wel te hebben afgewend.
Niet dus. Zeker de eerste dag pak ik onbewust een paar keer naar mijn broekzak om teleurgesteld te constateren dat ik het zwarte Nokiaatje in mijn handen heb. Het gaat bijna onbewust. Dit is dus het effect van dopamine. Elke keer dat je berichtjes checkt of kijkt hoeveel likes je post op social media heeft gekregen, krijg je een microhigh van dit stofje.
Na anderhalve dag blijven de onbewuste bewegingen richting smartphone uit. Maar ik mis hem wel. Wachtend op de trein, op het terras als mijn gezelschap even naar de wc is. Even weet ik niet wat ik moet doen. Er zit ook een groot voordeel aan. Op maandag heb ik een leuk gesprek met een oude Amerikaanse toerist in de trein en op het terras heb ik de tijd om andere mensen te observeren. Opvallende constatering: letterlijk iedereen die alleen is, zit op zijn smartphone.
Sociale druk
Veel sociale wetenschappers roepen dat jongeren ongelukkig worden van sociale media omdat ze constant de druk voelen likes te moeten verzamelen. Ze hechten veel meer waarde aan likes dan goed voor ze is; en zeg nou eerlijk, wat stellen die likes eigenlijk voor?
Toch kun je niet zeggen dat er alleen sprake is van ingebeelde sociale druk. Die is er wel degelijk. Van vrienden die gestopt zijn met drinken, hoor ik dat ze ze zich vaak moeten verdedigen voor het feit dat ze er niet toch ‘eentje’ nemen. Nou, dat geldt zeker ook voor het niet hebben van een smartphone, of liever, het niet hebben van WhatsApp.
‘Heb je niet gereageerd op mijn Appje?’, roept collega Laura maandag. Een volledig overbodige vraag sinds de invoering door WhatsApp van het ‘blauwe vinkje’, maar toch wordt hij gesteld. En niet één keer, maar meerdere keren. Ook thuis. Je wordt geacht minstens elk uur je WhatsApp te checken. De druk is hoog, ironisch genoeg omdat de verzender in dat uur waarschijnlijk zelf een aantal keer checkt of het berichtje al gelezen is.
Meer dan een communicatie-apparaat
Maandagavond. De eerste avond zonder smartphone sta ik bij de kassa van de Albert Heijn. Gedachteloos haal ik mijn pasje langs het pinapparaat. Onvoldoende Saldo. ‘F*ck’. Normaliter zou ik in 20 seconden geld overmaken van mijn spaarrekening, maar die heb ik niet bij me. Dit is gênant. Ik sta een beetje hulpeloos met mijn Nokiaatje in de hand, stamel een verontschuldiging en leg de boodschap terug. Aandachtspuntje.
Mijn telefoon is ook deels mijn portemonnee en pinapparaat. Daar moet ik beter over nadenken. Op tijd bedenk ik mij dat ik voor morgen wat muntgeld moet meenemen, want ik heb natuurlijk ook niet de beschikking over de parkeer-app.
Tijdens de tweede werkdag loop ik nog een keer tegen een onverwacht probleem aan. Ik wil de band van een interview uitwerken, alleen… mijn iPhone ligt thuis. Die rotklus zal dus tot de avond moeten wachten.
Opluchting
Als ik op dinsdagavond laat mijn simkaart terug in mijn iPhone zet, ben ik tot mijn eigen verbazing opgelucht. Ik had gedacht en gehoopt dat het leven zonder smartphone een soort bevrijding zou zijn. Dat ik meer werk zou verzetten en tot rust zou komen. Het valt tegen.
Ja, ik heb iets meer gesprekken gevoerd en achteraf tijdens wat loze momenten goed kunnen nadenken over iets; tijd die ik anders waarschijnlijk had besteed aan de app van de NOS om te constateren dat er nog steeds niets nieuws was gebeurd. Maar echt een groot verschil heeft het niet gemaakt. Misschien dat het verschil groter wordt als je wat langer droogstaat. Of misschien hebben anderen een andere ervaring? De Nokia ligt voor je klaar. Stuur een mailtje naar [email protected] (en tijdens mijn vakantie naar een collega, want ik check mijn mail niet. Echt niet!) met in het subject ‘nokia’. Enige voorwaarde is dat je er een blogje over schrijft.
