Gezonde stress is een bron van succes, kracht en mogelijkheden. Maar slecht gehanteerd veroorzaakt stress lichamelijke en psychische problemen. Op een goede manier met stress omgaan? Veerkracht speelt een essentiële rol, schrijft Theo Compernolle in zijn boek ‘Stress: Vriend en Vijand’.
Stress helpt om creatief te zijn en topprestaties te leveren. ‘Regelmatige blootstelling aan hanteerbare niveaus van stress maakt ons beter bestand tegen negatieve stress en ziektes. Daarnaast houdt het ons brein en lichaam in topconditie. Mensen die niet regelmatig een gezonde dosis stress ervaren zijn vaker ziek en leven minder lang’, bepleit Compernolle in een samenvatting van zijn boek. Maar stress kan mensen en bedrijven ook schaden.
Stress reacties
Veel stressreacties zijn voor iedereen in grote lijnen hetzelfde: dit noemt Compernolle onspecifieke reacties. Daarnaast vertonen we ook meer persoonlijke en specifieke reacties. Die persoonlijke reactiestijl bepaalt hoe een individu in een stressvolle situatie zal reageren en in welke mate de stressreacties een positief of negatief resultaat zullen opleveren. Deze persoonlijke reactiestijl is ook bepalend voor onze veerkracht.
Veerkracht
Hoe meer veerkracht, hoe beter we kunnen omgaan met stress. Onze veerkracht is onder andere afhankelijk van persoonlijke eigenschappen, sociale steun, invloed die we (denken te) hebben op onze omgeving, prioriteiten, adequate assertiviteit, de manier waarop we met emoties omgaan en de mate waarin we in staat zijn ons bewust te ontspannen. Drie factoren die invloed hebben op onze veerkracht en die op de werkvloer van belang zijn:
#1 Persoonlijke stressgevoeligheid
Uit onderzoek bij baby’s en kleuters blijkt dat stressgevoeligheid tot op zekere hoogte aangeboren is. Stressgevoelige, vaak introverte, mensen zijn gevoeliger voor veranderingen en hebben een lagere prikkeldrempel. Kleine veranderingen merken ze snel op. Daardoor ervaren ze ook eerder stress. In bepaalde situaties zijn ze juist om die eigenschap voor het bedrijf nuttiger dan stress resistente werknemers. Ze zijn als de kanaries in de koolmijnen die alarm slaan als er gevaar dreigt.
Het is wel belangrijk dat deze medewerkers, zonder die gevoeligheid te verliezen, leren hoe ze op een psychologisch en lichamelijke gezonde manier met stress kunnen omgaan. Bovendien vinden ze het moeilijker om hun waardevolle inzichten onder woorden te brengen, omdat ze veranderingen vaak eerder opmerken dan anderen. Daarnaast is het lastig om in dat vroege stadium intuïties in een logisch en overtuigend betoog om te zetten. Dat is helemaal een uitdaging als het bedrijfsklimaat macho, rivaliserend of wantrouwend is. In zo’n klimaat gaan hun belangrijke inzichten verloren. Terwijl bedrijven zowel stressbestendige als stressgevoelige werknemers nodig hebben.
#2 Sociale steun
Sociale steun blijkt de belangrijkste veerkracht verhogende factor te zijn. Onze relatie met anderen heeft namelijk de grootste invloed op de manier waarop we met stressvolle situaties omgaan. Belangrijk is dat die sociale steun er is in de vorm van praktische ondersteuning, financiële hulp, goede raad, een luisterend oor of een schouder om op te leunen. Toch is dat subjectief: we moeten vooral het gevoel hebben dat we sociaal worden gesteund. Het belangrijkste ingrediënt van sociale steun is: gewaardeerd worden.
De veerkracht van de meesten van ons wordt in belangrijke mate bepaald door de steun die we krijgen van onze familie. Stelt een bedrijf hoge eisen die de gezinsrelaties van de werknemers schaden, dan zullen ze minder goed met stressvolle situaties kunnen omgaan.
Daarnaast doen bedrijven er goed aan een goede cohesie tussen collega’s te bevorderen. Dat heeft niet alleen positieve invloed op hun prestaties, ook op hun gezondheid. Mede daardoor behalen bedrijven met een coöperatieve bedrijfscultuur op lange termijn betere resultaten, dan bedrijven met een zeer competitieve cultuur.
#3 Invloed op de werkomgeving
Stress wordt al snel negatief als we de indruk hebben dat de situatie onduidelijk, niet te beïnvloeden of onvoorspelbaar is. Valt in een organisatie bijvoorbeeld een leidinggevende functie weg, dan ontstaat in de laag daaronder meer negatieve stress, angst, depressie en agressie. Het gevoel invloed te willen hebben is een fundamentele behoefte. Het belangrijkste ingrediënt daarin is: het gevoel hebben dat er naar je wordt geluisterd.
