Tigchelaar heeft een missie: mensen zich beter laten concentreren. Hij schoolde zich er zelf in toen op jonge leeftijd bleek dat hij dyslectisch was en hij tegelijkertijd hunkerde naar informatie. ‘Ik moest toen wel. Ik had een enorme kennishonger en moest mezelf leren hoe ik focus houd’, zegt hij in een MT/Sprout-webinar. Toen medestudenten hem vroegen hoe hij dat flikte, maakte hij er zijn werk en zijn leven van.
Focus is een periode waarin je niet wisselt met je aandacht
Focus is volgens Tigchelaar het beste te omschrijven als ‘een periode waarin je niet wisselt met je aandacht. Als je wisselt, betaal je een prijs. Stress neemt toe en je productiviteit daalt met 40 procent. Dat komt omdat je hersenen in tweeën worden gesplitst en dat maakt je dom.’
Focus houden is nu belangrijker dan ooit, vindt hij. ‘We leven in een kenniseconomie, ons brein wordt constant lastiggevallen door prikkels. De winnaars van het komende decennium zijn de mensen die hun aandacht goed managen. Een schilder heeft goede kwasten nodig, een kenniswerker heeft focus nodig. Faciliteer dat, het is de beste manier om stress te verlagen en productiviteit te verhogen.’
Daarbij: ‘Gebrek aan focus is direct gelinkt aan verhoogde stress en dat is weer direct gelinkt aan burn-out. Druk zijn is niet hetzelfde als productief zijn.’
Vier concentratielekken
Tigchelaar ontdekte bij de ruim 50.000 mensen die hij de afgelopen decennia trainde vier concentratielekken die schadelijk zijn voor je focus. Te weinig prikkels, interne afleiders, te weinig brandstof en externe prikkels. ‘Ga op zoek naar het grootste lek en onderneem actie.’
Lek 1: Te weinig prikkels
Ons brein vindt een taak vaak saai. Dat komt omdat onze hersenen razend efficiënt werken, weet Tigchelaar. ‘Je gebruikt steeds de volle capaciteit en juist daarom ben je snel afgeleid. Als je met een collega zoomt, gebruik je misschien 20 procent van je hersencapaciteit. Je hersenen gaan dan op zoek naar manieren om de resterende 80 procent te gebruiken. Ze gaan op zoek naar afleiding.’
Zorg dus dat je alles met volle aandacht doet. Hoe? ‘Probeer je taak uitdagender te maken. Als je een saai boek leest, probeer wat sneller te lezen. Stel je deadline uitdagender, zodat je iets sneller werkt.’
Lek 2: Interne afleiders
Wie veel onafgeronde taken heeft, zal ervaren dat die blijven rondspoken in je hoofd en op de vreemdste moment oppoppen. Dat is een van de vervelende aspecten van hoe ons brein werkt en daar moet je dus vanaf. ‘Als iets bewuste aandacht vraagt, wisselt je concentratie en ben je af’, zegt Tigchelaar. ‘Dan is het game over.’
Gebrek aan focus is direct gelinkt aan stress en stress is gelinkt aan burn-out
Het erge is: ‘Gebrek aan aandacht maakt ons letterlijk dom. Na elke wisseling daalt je IQ tijdelijk en kost het meer moeite om je weer op de huidige taak te richten. En dit probleem groeit alleen maar. We lijden aan infobesitas en wisselen dus continu. Met als gevolg dat je steeds verder inteert op je brandstof. Op een gegeven moment is die brandstoftank leeg en teer je in op je reserves. Daar begint een burn-out.’
Hanteer daarom een stringente focusroutine. ‘Bereid je goed voor. Weet wat je gaat doen, plan je tijd, stel doelen. Anders ga je als kip zonder kop rondrennen. Houd je brein bezig, bijvoorbeeld door een bekende playlist op te zetten. En plan je oplaadmomenten, bouw bewust momenten in van rust, zodat je brandstof kan opladen.’
Lek 3: Te weinig brandstof
Wie de hele dag werkt zonder pauze te nemen, gebruikt veel van de brandstof die nodig is om productief te zijn. Tigchelaar: ‘Je hebt noradrenaline en acetylcholine nodig om productief te zijn, maar die stofjes raken op een gegeven moment op. Wie dan doorgaat met werken teert in op zijn reserves. Dat kan later leiden tot een grote productiviteitsdip.’
De oplossing is om geregeld rust te nemen, te pauzeren en om dat ook goed te doen. ‘Vier uur achter elkaar focussen lukt niet, dan ben je echt kapot en moet je opladen. Kijk dan geen TedX-filmpje, zoals ik dat in het begin deed. Of scroll niet door je Instapage-timeline. Dan zet je je brein voor iets anders aan het werk. Flink sporten is het ook niet. Dat lijkt misschien ontspannend, maar daarmee stel je rust uit, je brein is dan met sport bezig. Wandelen is by far de beste methode om je op te laden. Gematigd bewegen dus, blijf weg van informatie opnemen.’
Lek 4: Externe prikkels
We staan de hele dag aan en gebruiken steeds meer kanalen om te communiceren. Mail, Whatsapp, Slack; het aantal externe prikkels neemt alleen maar toe. Tigchelaar is er klaar mee. ‘Ik heb alle notificaties standaard uitstaan, behalve mijn agenda en apps waarvan ik profijt heb. Verder staat alleen sms aan.’
Grote valkuil is dat je jezelf belangrijk vindt en dus alles moet volgen. ‘Het is ook lekker om soms te kijken of er een nieuwe prikkel is te vinden. Bij elke verrassing komt immers dopamine vrij. Maar omdat die verrassing ook leidt tot een wisseling in breinaandacht, komt er ook cortisol vrij. Dat is het stresshormoon. Gebrek aan focus is killing voor je brein.’
Bill Gates heeft thinking weeks: geregeld twee weken nadenken, wandelen en boeken lezen
Leeg je hoofd de hele dag door, dat werkt stressverlagend en focusverhogend. ‘Ik werk graag met de big three-methode, drie doelen per dag, per week, per kwartaal en per jaar. Je kunt ook de Pomodoro-techniek gebruiken, die simpel gezegd bestaat uit afwisselend gas geven en opladen, de verhouding hangt af van de taak. 25 minuten full focus en 5 minuten opladen bij een simpele taak, 50 minuten gas en 10 minuten opladen bij een gemiddelde taak en 70-15 bij een complexe taak. Finland is het land met het beste schoolsysteem ter wereld, op school hebben ze daar na elk lesuur 20 minuten pauze. Bill Gates heeft thinking weeks: geregeld twee weken nadenken, wandelen en boeken lezen. Je beste ideeën krijg je tijdens mijmermomenten. Productiviteit en creativiteit zijn elkaars tegenpolen. Pauzes nemen, geregeld een ommetje lopen is noodzakelijk voor je brein en bevordert je creativiteit.’
Mark Tigchelaar (1984) is breinexpert, auteur van de bestseller Focus Aan/Uit, is dyslectisch en studeerde neuropsychologie. Hij is directeur van UseClark en helpt al meer dan 14 jaar overheden, organisaties en onderwijsinstellingen om hun productiviteit te verhogen door effectief gebruik te maken van de hersenen. Zijn methode is wetenschappelijk onderbouwd en wordt in zestien landen gebruikt. Mark heeft inmiddels meer dan 100.000 mensen opgeleid in de methoden om meer uit het brein te halen.
Eerdere webinars
- Ben Tiggelaar: ‘Duidelijkheid geven, dat is nu je taak als leider’
- Patrick van der Pijl: ‘Deze tijd vraagt om een rebel mindset’
- Ineke Kooistra (YoungCapital): ‘Drie stappen achteruit, straks vier vooruit’
- Bas van der Veldt (Afas): ‘Dobbelen met de baas: hoe Afas-ceo Bas van der Veldt eenzaamheid bestrijdt’
