De nieuwe biografie van schrijver Elsschot gaat voor een belangrijk deel over zijn werk als ondernemer. Het resultaat is een unieke schets van het zakenleven anno 1910-50.
BOEKRECENSIE
Titel: Elsschot
Auteur: Vic van de Reijt
Uitgever: Athenaeum/Polak & Van Gennep
Pagina's: 414Begin 1913 verscheen een artikel in het Brusselse tijdschrift La Revue Générale Illustrée over het werk van een zusterorde uit Namen, Les Soeurs de Marie. Het was een gloedvol betoog, geschreven door de kersverse redacteur Alfons De Ridder. Volgens de overlevering had De Ridder het ontwerp van zijn reportage ter plekke aan de moeder-overste voorgelezen, waarna ze tot tranen geroerd was. De Ridder was niet alleen redacteur maar ook een slimme verkoper. Het eigenlijke verdienmodel van het tijdschrift lag niet in de inkomsten uit abonnementen, maar in de extra oplage die doorgaans werd besteld door de bedrijven en instellingen die in het tijdschrift werden geportretteerd. Vandaar dat die instellingen doorgaans zeer lovend werden afgeschilderd.
Drukorder geplaatst
Toen de moeder-overste ontroerd was na het horen van het ontwerp-artikel, zag De Ridder zijn kans schoon. “Om te beginnen zou ik er toch niet meer dan 100.000 nemen”, adviseerde hij. De non tekende, De Ridder ging snel terug naar de redactie en nog dezelfde avond werd de drukorder geplaatst, zodat de zusters niet meer terugkonden. Al gauw kwamen aangetekende brieven binnen van de Soeurs waarin om annulering van de bestelling werd gevraagd, maar het was te laat. Het werd nog advocatenwerk, maar uiteindelijk is de order betaald, tot de laatste centime.
Handel en wandel als zakenman
Literatuurkenners zal deze scéne bekend voorkomen, want hij lijkt sprekend op Lijmen, het boek van Willem Elsschot. Maar het verhaal van Les Soeurs de Marie is waargebeurd en Elsschot is dezelfde persoon als Alfons De Ridder. Het beroemde boek dat De Ridder later schreef onder zijn pseudoniem Elsschot, is een verslag van zijn eigen handel en wandel als zakenman.
Villa des Roses
De prachtige biografie die Vic van de Reijt over Elsschot schreef, is om die reden onthullend: de man die we nu kennen als een van de reuzen van de 20e eeuwse Nederlandse literatuur, was een ondernemer die niet zelden de grenzen van het betamelijke opzocht. Het is des te opmerkelijker want in datzelfde 1913 verscheen Elsschots debuutroman Villa des Roses: een verhaal met bedrog als onderwerp. In een haarscherpe stijl laat de schrijver zien hoe mensen elkaar in het klein en het groot beduvelen. Intussen doet hij er zelf, in de harde werkelijkheid, flink aan mee.
Lijmen en Kaas, Elsschots bekendste boeken, zijn een must voor elke zakenman/-vrouw (daarnaast zijn het twee van de leukste boeken die in ons taalgebied gescheven zijn). Van de Reijts biografie is een echo van Elsschots stijl: scherp, to-the-point en zo bondig als mogelijk. Wie in literatuur geïnteresseerd is krijgt als bonus een boeiende schets van het zakenleven in de lage landen in de eerste helft van de 20e eeuw. Ondanks alle verschillen (in plaats van e-mails werden er talloze brieven geschreven), zijn de overeenkomsten treffend.
Reclametoernee
De Ridder was een geslepen en initiatiefrijk ondernemer. Lees bijvoorbeeld hoe hij de reclametoernee regelde voor het passagiersschip Flandria. De Ridder zorgt voor een gratis geluidsinstallatie en een gratis tractor (om een kopie van het schip rond te rijden), waarvoor hij commissie ontving van de eigenaar van het schip. Vervolgens regelde hij reclame voor verschillende Antwerpse firma’s en maakte hij in opdracht van deze bedrijven films. Het leverde hem vette bonussen op. Hij zorgde ook voor gratis benzine. Bij zijn dood in 1960 had Alfons De Ridder een lange en zeer succesvolle carrière als zakenman achter de rug. Het succes van de schrijver Willem Elsschot kwam op dat moment eigenlijk pas op gang.
Lees ook:
- De 5 beste Nederlandse managementboeken van 2010
- De 5 beste internationale managementboeken van 2010
Management Team neemt elke vrijdag een nieuw (management)boek onder de loep. Lees ook eerdere recensies
