Nu ons sociale leven langzaamaan weer op gang komt, rijst de vraag of we ons nog wel sociaal kunnen gedragen. Zijn onze sociale vaardigheden, nadat we al die maanden op de bank en achter de laptop zaten, niet verwelkt? ‘Helaas wel’, zegt Josje Smeets, gelukspsycholoog en oprichter van psychologisch adviesbureau HelloBetty. ‘We hebben lange tijd niet geoefend op onze social skills.’
Je sociale spieren trainen
Die sociale vaardigheden zijn voor een deel aangeboren en deels aangeleerd. ‘Mensen zijn van nature sociale wezens. We hebben elkaar nodig om te overleven’, legt Smeets uit. ‘Daarnaast leren we van de mensen in onze omgeving hoe we ons moeten gedragen en hoe we met elkaar om moeten gaan.’ Dit proces stopt nooit, legt ze uit. Je kan sociale vaardigheden vergelijken met spieren. Om ze sterk te houden, moet je ze trainen. In de coronacrisis kwamen we gedwongen thuis te zitten en hadden we veel minder contact met anderen. Daardoor viel de mogelijkheid tot oefenen weg en werden onze sociale spieren slapper.
Veranderde breinstructuren
Dit is zelfs zichtbaar in het brein. Neurowetenschappelijk onderzoek toont aan dat we de afgelopen anderhalf jaar sociaal een stuk onhandiger zijn geworden. Smeets vertelt: ‘Onze breinstructuren zijn inderdaad veranderd. Als we de hersenmechanismen die betrokken zijn bij ons sociaal gedrag niet vaak genoeg gebruiken, zullen we onze social skills opnieuw moeten trainen.’ Als we gefocust aan het werk zijn, maken we met name gebruik van onze frontale kwab. Deze wordt ook wel de manager van de hersenen genoemd. Maar bij empathisch gedrag en sociale interacties zijn bijna alle breingebieden betrokken.
Overprikkeld
Best problematisch dus, als de sociale paden in onze hersenen niet meer werken zoals voorheen. Een van de gevolgen is dat we veel sneller overprikkeld raken nu we ons weer in het sociale leven storten. ‘Tijdens de lockdown heeft ons brein weinig prikkels gekregen’, aldus Smeets. ‘Zelfs de meest extraverte persoon heeft nu bijvoorbeeld moeite om zich weer te focussen in een druk kantoor.’ Het brein moet daarom langzaam wennen aan de vele prikkels die we opeens binnenkrijgen.
Introverten
Een ander gevolg van onze toegenomen social awkwardness is dat de meer introverte mensen kans lopen sociaal angstiger te worden. Smeets: ‘Het effect kan heel klein zijn maar het is ook mogelijk dat het zich ontwikkeld tot een angststoornis.’ Hoewel Smeets een groot voorstander is van de hybride werkvorm ziet ze hier wel problemen voor de introverten onder ons: ‘Deze mensen vinden het heel fijn om thuis te werken, maar ik adviseer ze om toch naar buiten te treden. Als je van plan was om twee dagen in de week naar kantoor te gaan, maak er dan drie dagen van.’
Toch zal hybride werken de herbestrating van onze sociale paden niet in de weg staan, denkt Smeets. ‘De introverte mensen moeten dus een beetje oppassen, maar hybride werken biedt veel voordelen. Het zorgt voor minder burn-outs en een betere balans tussen werk en privé. De productiviteit zal omhoog schieten omdat je de dingen veel meer op jouw manier kan doen.’ Ook het vertrouwen tussen werkgever en werknemer zal toenemen door de hybride werkvorm, meent Smeets. ‘Die loyaliteit en verbondenheid dragen op hun beurt weer bij aan meer werkgeluk.’
Het kantoor als ontmoetingsplek
Sociale verbondenheid is heel belangrijk, voor iedereen. Na lichaamsbeweging staat sociale verbondenheid op de tweede plek van dingen waar we het gelukkigst van worden. Smeets, tevens auteur van het boek Happy in 100 dagen: ‘Ons brein geeft meer beloningen af als we met andere mensen omgaan. Dit maakt ons blijer en geeft meer zelfvertrouwen.’ Het kantoor zou dan ook veel meer een ontmoetingsplek moeten worden waar mensen sociale interacties aan kunnen gaan: ‘Even bij de koffieautomaat over ditjes en datjes praten. Of een paar keer in de week een meet and greet organiseren. Daardoor kunnen mensen elkaar positief stimuleren. Werkgevers zouden dit absoluut moeten faciliteren.’
Stapje voor stapje weer sociaal worden
Omdat het even duurt voordat onze hersenen weer klaar zijn voor de sociale interacties op de werkvloer is het verstandig om niet meteen fulltime terug te gaan naar kantoor. ‘Stapje voor stapje is veel beter. Na drie of vier weken merk je dat het makkelijker wordt. En na twee of drie maanden zullen onze hersenstructuren zijn teruggekeerd naar hun pre-corona-vorm.’
Smeets geeft een paar tips om je op weg te helpen bij het (her)trainen van je brein
1. Activeer je gelukshormonen
Ga sociale interacties niet uit de weg maar zoek ze juist op. Blijf met elkaar omgaan. ‘Face your fears’, zegt Smeets hierover. Vooral de live interacties zijn van belang. Daarbij komen stofjes zoals oxytocine vrij, ook wel het knuffelhormoon genoemd. Via Zoom komen er geen geluksstofjes vrij. Ons brein is zo oeroud, het heeft zich nog lang niet aangepast aan digitaal contact.
2. Elke dag sociaal contact
Smeets: ‘Ik wil de mensen uitnodigen om op zijn minst een of twee sociale interacties per dag te hebben. Dat kan ook gewoon een praatje op straat zijn.’ Ook is het beter om af en toe de telefoon eens te pakken in plaats van een mailtje te sturen.
3. Doe alsof je op kantoor bent
Als je thuiswerkt, zou je eigenlijk moeten doen alsof je op kantoor bent. Deel je dag daarom zoveel mogelijk hetzelfde in. Kleed je netjes aan en loop desnoods een rondje om het huis om het reizen naar kantoor na te bootsen. Daarmee vertel je je brein dat het tijd is om aan het werk te gaan. Als je de hele dag in pyjama rondloopt, blijft je brein in een soort sluimerstand.
Ook is het van belang om even in te checken bij je collega’s. Wens ze goedemorgen of vraag hoe hun weekend was. ‘Dat helpt om sociaal goed te blijven presteren. Bij hybride werken is dit het beste voor je brein.
