‘Soms grijpt alle verloren tijd me naar de keel,’ schrijft Marian Donner (45) in haar Zelfverwoestingsboek, dat afgelopen zomer uitkwam. Ze vervolgt: ‘Al die avonden in het café, alle daaropvolgende katers, alle weggegooide uren. Ik had zoveel meer kunnen doen.’
Maar als je haar vandaag de dag vraagt of ze spijt heeft dat ze niet wat ‘efficiënter’ met haar tijd is omgesprongen, luidt haar antwoord ‘nee’. Sterker nog, haar boek is juist één groot pleidooi voor meer lanterfanten, uren in de kroeg zinloze gesprekken voeren en lekker op de bank blijven hangen terwijl je eigenlijk van jezelf naar de sportschool moet. De motivatie achter het schrijven van dit boek is Donners woede over de zelfhulpindustrie. ‘Nooit eerder waren er zoveel boeken, blogs, podcasts en cursussen die ons vertellen hoe we de meest efficiënte, fitte en gebalanceerde versie van onszelf kunnen worden,’ zegt ze. ‘Er wordt ons verteld dat we maar één leven hebben en dat we hier álles uit moeten halen.’
We geven onszelf schuld
En dat houdt in dat we én die goeie baan moeten hebben, een fantastische ouder moeten zijn en daarnaast een strak lijf moeten hebben. Bovendien moet je ook nog een uitgebreide sociale kring onderhouden en drie keer per jaar op vakantie. ‘Dat is natuurlijk totaal niet haalbaar,’ zegt Donner. ‘Maar al die zelfhulpboeken doen ons geloven dat als we nu maar braaf doen wat zij zeggen we wél al die ballen in de lucht kunnen houden en alles goed komt.’ Lukt dat niet? Dan kunnen we hier alleen onszelf de schuld van geven. We hebben immers alle trucs en tools aangereikt gekregen om ervoor te zorgen dat we wel de optimale versie van onszelf zijn. En hiermee bereiken die boeken volgens de schrijfster het tegenovergestelde effect. ‘Iedereen stelt weleens wat uit,’ zegt ze. ‘Maar doordat ons wordt verteld dat we hier van alles tegen kunnen doen, voelen we ons alleen maar slechter over onszelf als we bepaalde klusjes of taken toch voor ons uit blijven schuiven.’
Meedraaien in de ratrace
En wat als het wel lukt om efficiënter en fitter te worden? Donner: ‘Dan kunnen we net een beetje langer meedraaien in de ratrace.’ Vroeg of laat zullen we volgens de schrijfster toch wel omvallen. We leven namelijk in een wereld die alleen maar gericht is op beter en meer, zo betoogt ze in haar boek. Een wereld waarin iets nooit goed genoeg is en je altijd beter en productiever kunt zijn. De conclusie? We kunnen nog zoveel zelfhulpboeken lezen, minder druk zullen we het niet krijgen. Op ons werk zullen managers en bazen namelijk alleen maar meer van ons vragen.
Donner: ‘De Britse journalist Johann Hari zei ooit: ‘‘Het is geen teken van gezondheid als je je je optimaal aanpast aan een ongezonde samenleving.’’ En hiermee slaat hij volgens de schrijfster precies de spijker op zijn kop. ‘Je kunt nog zo mindful zijn als de lat op de werkvloer te hoog ligt, ben je daar uiteindelijk niet tegen opgewassen.’
Kijk eens kritisch naar je werk
Het is dus hoog tijd dat we stoppen de schuld van stress bij onszelf te zoeken, vindt Donner. ‘Kijk in plaats daarvan eens kritisch naar je werk,’ tipt ze. ‘Vraag jezelf af of jij écht nog efficiënter kan werken of dat je baas gewoon te veel van je vraagt.’ In dat laatste geval raadt ze aan om dit aan te kaarten. ‘Hiermee vergroot je je weerbaarheid pas écht.’ Maar wat als je baas dat anders ziet en vindt dat je te veel klaagt? ‘Die kans bestaat natuurlijk,’ erkent Donner. ‘In dat geval moet je misschien gewoon op zoek naar een andere baan.’ Je loopt dan natuurlijk het risico dat je nieuwe baan minder goed verdient en je financieel krapper komt te zitten. ‘Dat is precies wat er zo oneerlijk aan de huidige samenleving,’ zegt Donner. ‘De huizenprijzen zijn torenhoog. We werken ons een slag in de rondte om al dat geld te kunnen ophoesten.’
Dat de schrijfster het zich kan veroorloven om zelf niet meer mee te doen aan de ratrace heeft dan ook grotendeels met haar lage hypotheek te maken. Maar ze koopt ook nooit nieuwe kleren en gaat nauwelijks op vakantie. ‘Dat zijn keuzes die ik maak,’ zegt ze. Hier voegt ze lachend aan toe. ‘Vakantie heb ik ook niet nodig, want ik heb nooit stress.’ Ook voor managers heeft Donner nog wel een tip. ‘Probeer niet altijd het uiterste uit je medewerkers te halen,’ zegt ze. ‘Een baas die minder eist is uiteindelijk de beste remedie tegen stress. In plaats van ze een yoga-cursus aan te bieden, kun je mensen ook gewoon wat vaker eerder naar huis sturen.’
