De eerste maand van 2020 is alweer bijna voorbij. Inmiddels is, soms pijnlijk, duidelijk geworden welke goede voornemens het hebben gehaald. En vooral: welke niet. Volgens cijfers van het Trimbos-instituut doen in Nederland ieder jaar naar schatting 1 miljoen rokers een poging om te stoppen.
De meeste mensen doen dat echter op eigen houtje, zonder hulp van buitenaf. Dat leidt ertoe dat veel van hen alsnog weer gaan roken, aldus Marc Willemsen, wetenschappelijk directeur tabaksontmoediging bij het Trimbos-instituut. ‘We weten inmiddels dat het heel moeilijk is om van de sigaretten af te komen,’ vertelde hij aan het AD. Gemiddeld hebben rokers vijf à zeven pogingen nodig om definitief te stoppen.
Steun heeft een groot effect
De anti-rookcursussen en -medicatie die sinds 2011 door de zorgverzekeraars worden vergoed blijken daarentegen relatief veel effect te hebben. Uit onderzoek blijkt dat 20 tot 30 procent definitief stopt met roken na een anti-rookcursus. Dat is stukken effectiever dan een eigen poging waarbij dit maar 5 procent van de stoppers lukt. Dat komt aardig overeen met een veel geciteerde studie van de Amerikaanse Universiteit van Scranton. Die beweert dat maar 8 procent van de goede voornemens slaagt. Al is het wel zo dat bijna de helft, 46 procent, een voornemen minstens zes maanden volhoudt. Vooral jongeren vertonen daarbij wilskracht, aldus de Amerikanen.
Dat roken niet goed voor je is, is geen nieuws. In totaal telt onze bevolking ruim 3 miljoen mensen die roken, waarvan 465.000 zware rokers die meer dan twintig sigaretten per dag roken. In 2017 brachten het Trimbos-instituut en het CBS harde cijfers naar buiten. Uit onderzoek onder 40 duizend Nederlanders bleek dat een op de vier zware rokers overlijdt vóór zijn pensioen. Hun levensverwachting is gemiddeld 13 jaar korter dan die van niet-rokers.
Je kunt méér doen
Nu bestaan er in veel organisaties goede afspraken over waar en wanneer medewerkers kunnen roken onder werktijd. Van rookruimtes tot bijvoorbeeld tijd-voor-tijd-regelingen, waarbij rokers hun rookpauzes compenseren met extra werktijd. Maar als werkgever heb je meer belangen dan enkel een rookvrije werkruimte, aldus bedrijfsarts Cees Everaert van Arbo Unie. Hij helpt al meer dan 15 jaar werkenden met stoppen met roken – in zijn geval veelal in de bouwsector.
‘Je wil dat je medewerkers gezond en vitaal hun pensioen halen. Nu zien we dat bij rokers, zeker na hun zestigste, de kans op langdurig verzuim hoger is. Roken verkort voor mannen het leven met gemiddeld zes jaar omdat het de kans op allerlei aandoeningen zoals bloed- en vaatziekten en verschillende vormen van kanker vergroot. Alleen al dáárom doe je er goed aan je medewerkers die willen stoppen, daarin te ondersteunen.’ Of wat dacht je van scheve ogen van niet-rokende collega’s wanneer er rookpauzes worden genomen.
Niet te paternalistisch opstellen
Daarbij laten de hoopvolle cijfers over het inzetten van hulpmethoden zien dat ieder steuntje in de rug welkom is, voor hen die worstelen met hun verslaving. Toch moet je ook uitkijken dat je je niet te paternalistisch opstelt, waarschuwt Everaert. ‘Medewerkers bepalen zelf of ze wel of niet roken. Wat je wel kunt doen, is de mensen die willen stoppen, daarin aanmoedigen en als ze daar behoefte aan hebben, begeleiding bieden.’
Hij noemt als optie een preventief medisch onderzoek, waarna in het gesprek met de bedrijfsarts ook de leefstijl ter sprake komt. ‘In zo’n gesprek vraag ik rokers of ze overwegen om te stoppen. Willen ze dat, dan kunnen wij daar actief bij helpen.’
Samen is beter
Hoe gemotiveerder iemand is, hoe groter de kans dat stoppen lukt. Everaert: ‘Als werkgever kun je helpen die motivatie vast te houden. Bijvoorbeeld door morele steun te bieden of in company een groep in eenzelfde periode te laten stoppen.’ Campagnes zoals ‘Stoptober’, waarbij de maand oktober in het teken staat van stoppen met roken, dragen bijvoorbeeld bij aan dat groepsgevoel. Of neem ‘Dry January’, waarvoor ruim 41 duizend Nederlanders hebben toegezegd deze maand geen druppel alcohol aan te raken. Michael Rutgers, directeur van het Longfonds, zegt dat de kans voor rokers dat hun stoppoging succesvol is, tijdens zo’n gezamenlijke poging vijf keer zo groot blijkt.
Er zijn zelfs werkgevers die goede resultaten halen door een bonus in het vooruitzicht te stellen, weet bedrijfsarts Cees Everaert. ‘Die ze bijvoorbeeld een jaar na de laatste sigaret uitkeren; tegen die tijd is de kans op terugval sterk verminderd. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat een bonus van 700 euro helpt om blijvend verschil te maken.’
