Midden tussen de landelijke huizen aan de rand van Breda ligt een klein industrieterrein. Op het terrein vind je niet alleen een Honda-dealer en een dierenziekenhuis, maar ook een duikbotenbouwer. In een bescheiden loods met twee hallen doet U-Boat Worx zijn werk.
Aan de muren hangen grote foto’s van mannen aan wie U-Boat Worx schatplichtig is. Cornelis Drebbel, die naar verluidt de eerste duikboot maakte – met roeispanen die in leren zakken staken. Don Walsh, de eerste duiker die in de Marianentrog is geweest, het diepste punt van de wereldzeeën. En natuurlijk Jules Verne, schrijver van 20.000 mijlen onder zee, het boek dat U-Boat-oprichter Bert Houtman als kleine jongen las. Zijn bedrijf zet met supermoderne privéduikboten de volgende stap in de geschiedenis van de onderzeeër.
Lasvonken zul je bij U-Boat Worx niet zien. De onderdelen voor de duikboten zijn zorgvuldig ontworpen en passend gemaakt. Op het industrieterrein in Breda Oost worden de duikboten geassembleerd.
De duikboten bestaan simpel gezegd uit een onderstel, en een bovenkant waarop het aan het wateroppervlak drijft. Tussen die twee delen is een ronde acrylaat koepel geklemd, of twee bij grotere modellen. Die karakteristieke plastic bollen zijn vernoemd naar Vernes kapitein Nemo, en met die plastic bol hebben de duikboten wel wat weg van vliegende schotels. Elk onderdeel wordt getest onder omstandigheden die veel extremer zijn dan ze werkelijk moeten aankunnen. Alles voor de veiligheid.
Duiken werkt met een ballasttank met water of lucht. Anders dan de oude duikboten waar je snelheid moet maken om met vinnen te stijgen en dalen, hebben de boten van U-Boat een motortje waarmee je statisch omhoog en omlaag kunt manoeuvreren.
Toekomstdroom
Aan een andere wand in de loods prijken platen van de vijf duikbotenseries die U-Boat heeft. De Hiper Sub is nog een toekomstdroom, en moet een supersnelle duikboot worden die ook op z’n kop kan varen. In de hoek staat nog een ander felgeel prototype waaraan ze al jaren niet toekomen.
U-Boat Worx bestaat sinds 2005, toen oprichter Bert Houtman een oude hobby besloot op te pakken. Vanaf 2009 zijn ze officieel gaan uitleveren, vertelt Erik Hasselman, een van de inmiddels dertig werknemers bij de duikbotenbouwer.
De boten worden afgenomen door cruiseoperators, jachteigenaars en onderzoekers, en hier en daar een privépersoon. De Russische president Poetin heeft wel eens in een van hun duikboten gevaren, en ze zien meer beroemdheden voorbijkomen.
‘Een trend die we nu zien zijn expeditie-cruiseschepen’, zegt Hasselman. ‘Mensen willen naar de laatste stukjes aarde waar niemand naartoe kan. Onder water bij Papoea-Nieuw-Guinea, Antarctica, de Galapagoseilanden.’
Professioneler en luxer
‘We hebben in totaal ongeveer 25 duikboten gemaakt’, zegt Hasselman. ‘Ik zeg ongeveer, omdat de boten van nu niet vergelijkbaar zijn met de eerste duikboten. De eerste waren maar voor één persoon en konden tot maximaal 50 meter diep. We hebben er nu eentje die tot 3 kilometer onder zee kan, en een waar 11 personen in kunnen. Alles is professioneler, luxer en vooral volledig gekeurd.’
In die veiligheid is veel tijd en geld gaan zitten. Oorspronkelijk wilde Houtman de duikboten voor 50.000 euro op de markt brengen, maar ze zijn nu te koop voor rond de twee miljoen.
‘Elk moertje is beredeneerd en gecertificeerd,’ zegt Hasselman, ‘vergelijkbaar met een vliegtuig. De omstandigheden zijn natuurlijk ook van vergelijkbare kwetsbaarheid.’
Koop je een duikboot, dan moet je een cursus volgen bij U-Boat, zo is dat vastgelegd in de richtlijnen voor duikboten. Niet iedereen die koopt wil hem zelf besturen, daarom worden er ook vaak mensen van U-Boat ingevlogen. ‘Onze medewerkers werken eerst allemaal op de werf om de ins en outs te leren, alle onderdelen te leren kennen. Het besturen is niet zo moeilijk, maar vooral de troubleshooting komt nauw.’
Ieder jaar wordt de duikboot bovendien onderworpen aan verplichte inspectie, voorwaarde voor de verzekering. Twee van Hasselmans collega’s zijn net naar Hongkong vertrokken om een duikboot voor te bereiden op inspectie.
Het merendeel van de dertig medewerkers zit bij engineering. Ze zijn bezig met ontwerpen, onderhoudsschema’s en de 2 à 300 leveranciers. De loods staat vol onderdelen: koepels nog in groen folie, een drukvat, flessen perslucht. In houten stellingkasten liggen verschillende dashboards die straks worden aangesloten. De meeste onderdelen worden in Nederland vervaardigd, zoals de cilindervormige titanium drukvaten – het hart van de duikboot. De acrylaat koepels worden speciaal voor U-Boat in Engeland gemaakt.
Leren stoelen
Er is geen open water in de buurt van het industrieterrein, dus een proeftochtje zit er helaas niet in. Wel kun je op het droge even kijken in een duikboot – op je sokken, om de leren stoelen en de koepel niet te beschadigen. Hasselman laat de Super Yacht Sub 3 zien. Via het luik aan de bovenkant klauter je op de stoel van de piloot en ben je meteen omringd door knoppen voor de besturing, zuurstof, communicatie met de oppervlakte en zelfs muziek. Voorin zijn twee zitplaatsen, met meer beenruimte en schitterend uitzicht. De eigenaar kan zijn duikboot laten aanpassen naar wens. Zo wordt er nu een boot afgebouwd met een draaibare loungebank in plaats van stoelen.
Airconditioning zit standaard in de duikboten, tegen de warmte die de computers produceren. Verwarming is niet nodig. ‘De bol isoleert heel goed. In Groenland hebben we onder nul gedoken, en zelfs daar hadden we airco aan.’ Je ziet het niet, maar de bollen zijn acht centimeter dik.
‘We hebben nu en dan contact met duiker Don Walsh,’ zegt Hasselman. ‘Hij is hier eens op bezoek geweest en noemde het de mooiste duikbotenwerf die hij ooit gezien had. We zijn de enige ter wereld die zo professioneel bouwt.’
Batterijen als een Tesla
Een mooie marktpositie, maar het maakt het ook extreem lastig om de onderdelen te krijgen. Veel kunnen ze halen bij Remotely Operated Vehicles (ROV’s), onderwaterrobots die aan een kabel naar de zeebodem wordt gestuurd. ‘De motoren, sensoren en grijparm komen daar bijvoorbeeld vandaan, maar soms hebben we iets nodig wat niet bestaat en moeten we het zelf ontwikkelen.’
Voor de Cruise Sub 7 was bijvoorbeeld een sterker batterijsysteem nodig, dat U-Boat zelf ontwikkelde. ‘Het heeft dezelfde capaciteit als een Tesla. Als we het ergens hadden gekocht, hadden we een derde van de kracht gehad. Nu kunnen we de hele dag duiken, airco gebruiken en snel naar diepte.’ Met dit batterijsysteem zit de Sub 7 binnen 30 minuten 1.000 meter onder water.
De duikboten van U-Boat kunnen allemaal zo’n 18 uur aan een stuk onder water blijven en hebben een maximale vaarsnelheid van drie knopen. Binnen 16 dagen kunnen ze dus 20.000 mijl afleggen, en heel wat veiliger dan Jules Vernes Nautilus dat deed.
