Hebben de robots van Amazon al koosnaampjes, bij Albert Heijn is het nog niet zo ver. In het enorme distributiecentrum in Zaandam, het grootste van de vier regionale dc’s van de supermarktketen, tref je dus geen Bert en Ernie, zoals de nieuwste Amazon-robots heten. Wel een kpi, de afgekorte naam voor de krattenpickinstallatie, zeg maar de bierkratstapelrobot. ‘Een oudje’, zegt Marco van Grinsven. ‘Die staat hier denk ik al twintig jaar. Ook alle andere dc’s hebben er zo een.’
Van Grinsven is directeur distributie en transport en in die functie verantwoordelijk voor de automatisering en robotisering bij AH. Samen met Hilbert Roukema, de projectleider op het dc, legt hij uit wat robots achter de schermen allemaal doen. Steeds meer rolcontainers, vol met artikelen om de winkels mee te bevoorraden, worden door robots ingepakt. Inmiddels gaat pakweg 10 procent van alle 25.000 artikelen in het assortiment door ‘robothanden’ in Zaandam. De rest gebeurt door mensen.
Dankzij robots kunnen er veel meer spullen in een vrachtwagen
Het is de bedoeling dat die verhouding de komende jaren verandert. Want robots nemen niet alleen zwaar werk van mensen over, ze pakken colli (supermarktjargon voor dozen met producten, red.) slimmer en efficiënter op een rolcontainers dan een mens. Daardoor hoeven er minder containers in een vrachtwagen. Dat scheelt transportkilometers. Goedkoper voor Albert Heijn, beter voor het milieu (want minder vrachtwagens), minder overlast in de buurt van de supermarkt en ook nog eens handiger voor collega’s in de winkel, want alles ligt in een logische volgorde op de container voor hen klaar.
Foodtech
In het distributiecentrum in Zaandam, het verst geautomatiseerde van allemaal, zijn nu 28 robots aan het werk. Ze helpen niet alleen mee om de winkels te beleveren, maar ook de homeshopcenters die Albert Heijn verspreid over Nederland heeft gebouwd. Vanuit die centers worden de boodschappen die klanten online bestellen thuisbezorgd. ‘Ook daar bekijken we of we verder kunnen automatiseren en robotiseren’, zegt Van Grinsven.
‘We streven er als bedrijf naar een toonaangevend foodtechconcern te zijn’, legt hij uit. ‘We groeien nog steeds, daarom investeren we flink in technologie. We hebben zelfscankassa’s in alle winkels neergezet, we zetten groot in op online. Die ontwikkeling is door corona versneld. Maar aan de achterkant moet je het allemaal wel op kunnen vangen. We hebben meer winkels, mensen bestellen meer boodschappen vanuit huis, vandaar dat we de automatisering en robotisering in ons distributiekanaal aan het opschalen zijn.’
Onze robots schieten in storing als een verpakking ineens verandert
Van Grinsven omschrijft die ontwikkeling als een reis. ‘Je weet wel waar je naartoe wil, maar wat je onderweg tegenkomt, laat zich maar ten dele voorspellen. We zijn wat dat betreft nog steeds aan het leren. Je loopt iedere keer tegen nieuwe bottlenecks aan.’ ‘We zien bijvoorbeeld dat onze robots in storing schieten als een verpakking ineens verandert’, vult Hilbert Roukema aan. ‘Vannacht hadden we nog een storing omdat een bepaalde type doos niet goed was dichtgeplakt. Hadden ze bij de leverancier blijkbaar geen goed werkend lijmpistool.’
In de serie ‘De robots komen’ kijken we hoe ver Nederlandse bedrijven zijn met robotisering. Alle verhalen vind je hier.
Tetris 2.0
Robots blijken ook nog niet alles te kunnen handelen. ‘Wc-papier bijvoorbeeld, zo’n verpakking is te zacht en te vormeloos. Dat kan een robot niet pakken’, zegt Roukema. Ook aan alle versproducten (zoals groenten, fruit en bloemen) komt nog geen robot te pas. De nieuwste robots kunnen weliswaar steeds meer, maar ze zijn nog lang niet perfect. ‘De afzonderlijke boodschappen voor een klant inpakken is bijvoorbeeld nog te moeilijk. Maar als het gaat om dozen en kratten stapelen, dan weten ze precies dat de eieren bovenop moeten en de kratten met bier en frisdrank onder. Wat zij doen, is zeg maar Tetris 2.0’
Robotje pesten door er even snel voor te springen is de medewerkers verboden
Naast de robots om de colli in te laden, zijn er in Zaandam ook zestig AGV’s. Dat zijn onbemande heftrucks die kratjes met limonade, dozen met chips en andere bestsellers binnen de hallen verplaatsen. Dat gebeurt via vaste routes. Robotje pesten door er even snel voor te springen, is de medewerkers nadrukkelijk verboden. De AGV’s moeten ongestoord hun werk kunnen doen. Voor het geval er iets vanaf valt, moet iedereen veiligheidsschoenen aan.
Met of zonder robot
De AGV’s mogen dan betrekkelijk langzaam rondrijden – maximaal zes kilometer per uur vanwege de veiligheid – elders in de enorme hal zoeven de kratjes met boodschappen met een rotvaart aan je neus voorbij. Op grote transportbanden, te vergelijken met die op een vliegveld, komen onder meer trays met wasmiddel, pindakaas en bierblikjes langs. Ze zijn op weg naar een rolcontainer of worden tijdelijk in de voorraadrekken gezet.
‘Er ligt hierin totaal negen kilometer aan transportband’, zegt Roukema trots. ‘Daar gaan 9000 kratjes per uur overheen.’ Technisch indrukwekkend, maar hoe kijken de werknemers in de dc’s tegen al die machines en robots aan? ‘Het is voor hen een enorme verandering’, geeft Van Grinsven toe. ‘Daarom hebben we mensen ook de keus gegeven toen we dit project startten. Ze konden zeg maar traditioneel blijven werken in de hal voor verse producten, of mee naar het deel waar de houdbare artikelen met de inzet van robots worden verwerkt.’
Alleen de onderhoudsmonteurs kunnen echt heel dicht bij de robots komen
De meeste medewerkers bleken nieuwsgierig. ‘De mensen hier willen die nieuwe ontwikkelingen wel meemaken’, zegt Roukema. ‘Hun rol verandert erdoor, ze worden operator in plaats van orderpicker. Maar er is niemand die met robots werkt, die dat met tegenzin doet.’ Mensen en robots werken in het dc bovendien náást elkaar, de veiligheidsmaatregelen om de robots heen zijn streng. ‘Alleen de onderhoudsmonteurs kunnen echt heel dicht bij de robots komen.’
Concurrentie
Vaste banen zijn er door de hele operatie in Zaandam niet verdwenen. Wel neemt het aantal uitzendkrachten dat wordt ingezet door de komst van robots en AGV’s geleidelijk af. Robots worden immers niet ziek, al hebben ze wel geregeld een onderhoudsbeurt nodig.
Niet alleen Albert Heijn steekt veel geld in automatisering en robotisering. Volgens het Financieele Dagblad stopten Europese en Amerikaanse durfinvesteerders vorig jaar 1 miljard dollar in ‘warehouse tech‘. Dat was 30 procent meer dan in 2019. Een derde van dat geld ging naar de Amerikaanse robotmaker Birkshire Grey. In Europa haalden het Duitse Magazino, dat levert aan Zalando, en het Franse Exotec tientallen miljoenen op.
Ze kijken bij Bol.com ook of ze robots kunnen inzetten
AH schakelde Toyota-dochter Vanderlande Industries in om zijn dc te automatiseren. Met wie concurrent Picnic in zee gaat, is niet bekendgemaakt. De online supermarktketen is bezig met de bouw van een high-tech-distributiecentrum in Utrecht. Dat gaat eind dit jaar open. Net als bij Ahold gaan er robots aan het werk. Volgens Frederik Nieuwenhuys, mede-oprichter van Picnic, gaat het bedrijf er zelf de software voor ontwikkelen. Hun geautomatiseerde centrum wordt volgens hem het grootste in zijn soort in Europa.
Albert Heijn-directeur Van Grinsven: ‘Met alleen mechaniseren ben je er niet. Ik weet dat ze bij ons zusterbedrijf bol.com ook kijken of ze robots kunnen inzetten. Wat wij onderzoeken, en Picnic ongetwijfeld ook, is in hoeverre mechanisatie kan helpen om het hele proces efficiënter te maken. Daarbij kun je online wel aan meer knoppen draaien. Maar wat boodschappen bezorgen ook duur maakt, is die last mile naar de klant. Dat laatste stukje naar de voordeur, daar zijn robots alleen niet de oplossing voor.’
