‘Eigenlijk zit de robotisering in de schoonmaak er al jaren aan te komen’, zegt Marco Konter van Gom. Als marketingmanager van de Facilicom-dochter herinnert hij zich hoe er op Schiphol op de D-pier meer dan tien jaar geleden een prototype van een schoonmaakrobot rondreed. ‘Nu is het een museumstuk, maar de ontwikkeling heeft sindsdien niet stilgestaan. We hebben zelf zes jaar alweer de eerste robot-schrobzuiger neergezet in het sportcomplex van de TU in Delft. Daar kan hij hele grote oppervlaktes doen.’
In de facilitaire dienstverlening verschijnen steeds meer de robots, onder andere vanwege de vergrijzing. Om schoonmakers gezond hun pensioen te laten halen, laten werkgevers in de sector het zware werk waar mogelijk door machines doen. Steeds vaker zijn dat autonoom opererende robots. Die kunnen bijvoorbeeld stofzuigen (wat geldt als zeer belastend werk voor schoonmakers), ramenwassen, dweilen, schrobben en – een doorbraak in deze coronatijd – desinfecteren.
Uitstraling
Bij Gom in Schiedam, met een omzet in 2019 van 302 miljoen euro de nummer drie in de schoonmaakbranche, merken ze dat veel klanten er welwillend tegenover staan. Al is het alleen al om te laten zien dat ze als bedrijf innovatie stimuleren. Soms kiezen ze er ook voor vanwege de constante kwaliteit. ‘Onze mensen doen hun werk goed’, zegt Konter. ‘Maar robots doen elke keer exact hetzelfde. Dat is een plus bij monotone repeterende taken.’
Mooi zijn de meeste schoonmaakrobots niet. Dat is een van de redenen waarom bijvoorbeeld Schiphol heeft besloten er voorlopig niet mee te werken, zegt een woordvoerder. ‘We hebben er wel naar gekeken, maar er zijn altijd mensen op onze luchthaven. We willen niet dat die midden in de nacht geconfronteerd worden met machines die zonder chauffeur rondrijden. Dat vinden sommige reizigers misschien toch een beetje eng.’
Het wil nog wel eens voorkomen dat mensen ervóór gaan lopen om uit te proberen hoe de robot reageert
Op luchthavens in het buitenland is dat wel anders, weet Dirk van Hedel. Hij is business performance manager bij Gom en volgt de ontwikkelingen op het gebied van robotisering op de voet. ‘In Amerika bijvoorbeeld maken ze met de Tennant T7 AMR inmiddels schoon in honderden Walmarts, daar kijken klanten er niet meer van op. Hier wil het nog wel eens voorkomen dat mensen ervóór gaan lopen om uit te proberen hoe de robot reageert.’
Paradepaardje
De Tennant T7 AMR, een soort paradepaardje in robotland, heeft Gom zelf ook in de collectie. Het lijkt op een gewone schrobzuigmachine, er zit zelfs een zitje voor een bestuurder op. Die hoeft er overigens maar één keer op plaats te nemen. Dat gebeurt bij het verkennen van het parcours dat de robot moet afwerken. Is dat eenmaal achter de rug, dan kan hij het vanaf dat moment alleen.
In de serie ‘De robots komen’ kijken we hoe ver Nederlandse bedrijven zijn met robotisering. Alle verhalen vind je hier.
Voor veel schoonmakers is hij inmiddels een bekende collega, een cobot. Terwijl de robot de vloeren doet, kunnen zij bijvoorbeeld alle bureaus afnemen. Voordeel is ook dat hij – net als andere Tennant-machines overigens – minder water en helemaal geen chemische schoonmaakmiddelen gebruikt. ‘Dan heb je naar de klant toe al twee argumenten waarom hij of zij voor het inzetten van deze robot moet kiezen’, zegt Konter.
De marges in de schoonmaaksector zijn klein, zo’n 2 tot 3 procent
‘Toch is het financiële argument vaak doorslaggevend’, vult Van Hedel aan. ‘Als je als bedrijf met ons een contract afsluit om eens per week de vloer te doen kan het nog niet uit. Vergis je niet, de marges in de schoonmaaksector zijn klein, zo’n 2 tot 3 procent. Maar als bijvoorbeeld Ahold, waarmee we nu een pilot doen, wil dat we de vloeren in de magazijnen drie keer per schoonmaken, wordt het interessanter. Dan gaan we samen rekenen.’
En dan? ‘In feite investeren we als Gom meestal samen met de klant in een robot. We kopen er bijvoorbeeld eentje als we ergens een 5-jarig contract kunnen afsluiten. Dan dekken we het risico af en spreiden de kosten.’
Mensenwerk
Met de aanschaf en de bijbehorende licentie- en onderhoudskosten van een schoonmaakrobot – bij elkaar een kleine ton – ben je er overigens nog niet. De accu moet dagelijks opgeladen, de stofzakken van een zuigrobot moeten worden geleegd, het waterreservoir van een dweilrobot bijgevuld en er kan natuurlijk af en toe een storing voorkomen. Daardoor wordt een schoonmaker steeds meer een operator die zijn cobot aan de praat houdt.
‘Toch denk ik dat veruit het meeste werk in onze sector mensenwerk blijft’, zegt Marco Konter. ‘Al helemaal nu je de behoefte aan flexibiliteit ziet toenemen. Op kantoren en in het onderwijs zie je het hybride werken opkomen. Daarin past een robot voor de stille uren, maar daarbuiten heb je mensen nodig die de boel flexibel bijhouden. Tegelijkertijd zullen de robots steeds meer zwaar en monotoon werk overnemen. Die ontwikkeling zal alleen maar sneller gaan.’
Ella is geen saaie machine. Je kunt haar vragen stellen en ze maakt grapjes
Intussen wordt de robot ook sexier gemaakt. Robot Ella bijvoorbeeld maakt in Nederland schoon in ziekenhuizen, gewoon overdag terwijl er mensen op de gangen lopen. Ella is geen saaie machine. Je kunt haar vragen stellen, ze heeft knipperende lichtjes en maakt grapjes. ‘Ze kan zelfs kerstliedjes zingen’, vertelt Konter. Ella verovert de wereld, de BBC maakte bijvoorbeeld al een filmpje over haar.
Desinfectierobot
Ella mag dan beroemd zijn, het meest trots zijn ze bij Gom op Thor. Deze desinfectierobot wordt al meer dan een jaar ingezet bij het Dijklanderziekenhuis. In de vestigingen in Hoorn en Purmerend hoeven ruimtes dankzij Thor niet meer met chloor te worden schoongemaakt, maar gebeurt dat met UVC, wat een stuk sneller gaat. Het ziekenhuis zag door beelden vanuit Italië wat er door corona op hun afkwam en schakelde de experts van Gom in. Daaruit rolde de beslissing voor de inzet van desinfectierobots.
In een kwartiertje is een ruimte dankzij Thor virusvrij
‘Even thorren noemen de medewerkers het nu in het Dijklander’, lacht Konter. ‘Ze zijn er supertevreden over. In een kwartier is een gemiddelde ruimte klaar. En niet alleen onze metingen, ook experts en studies laten zien dat het werkt’. Toch is Gom niet platgebeld door ander ziekenhuizen die ook een desinfectierobot willen. Dirk van Hedel weet wel hoe dat komt: ‘De WIP-richtlijnen zitten ons in de weg. Die zijn meer dan tien jaar oud, maar kennen deze techniek nog niet. En ziekenhuizen hebben nu natuurlijk ook andere zaken aan hun hoofd.’
Geen spiderman
Zuigen, schrobben, dweilen…hoe zit het met glazenwassen? Dat kunnen robots ook, maar dan moet er bij de bouw van een groot kantoorpand al wel over hun inzet zijn nagedacht. Bij de meeste gebouwen is er nu een constructie waarin de bakjes met daarin de menselijke glazenwassers naar boven kunnen. Dergelijke constructies zijn volgens de mannen van Gom ook nodig voor een robot.
‘Een robot die als een soort spiderman naar boven kan klimmen dankzij zijn zuignappen is er nog niet’, vertelt Konter. ‘Maar er is al wel een soort robot die zonnepanelen op het dak kan schoonmaken, onze Solarmax. Nu ze half Nederland vol leggen met die dingen is daar een markt voor. Hoewel ik merk dat veel bedrijven zich nog niet realiseren dat je die panelen geregeld moet wassen als je je energieopbrengst op peil wil houden.’
