Oud-topschaatser Marnix ten Kortenaar zit nu in de batterijen. Met zeezout welteverstaan. Die hebben een grote toekomst, verwacht hij.
Hij vindt het eigenlijk maar niets, de hype rondom de tweede Tesla-fabriek in Tilburg en de Powerwall, de thuisbatterij van Elon Musk. Waarom kijkt er niemand volledig naar de herkomst van wat er in de batterijen zelf zit? Alsof er in Nederland zelf niets gebeurt op het gebied van batterijinnovatie, zegt Marnix ten Kortenaar…
Gouden medaille
Als oud-topschaatser weet Ten Kortenaar wat het is om door te vechten en keihard te werken naar een doel. Eens was dat: een gouden medaille. Nu is zijn hogere doel: een zeezoutassemblagefabriek in Nederland. Hij richtte er een speciaal bedrijf voor op: Dr. Ten. 'Wij maken een veel schonere, goedkopere en duurzame batterij dan de lithium-ion-variant die Elon Musk van Tesla op de markt brengt', zegt hij.
Zeven jaar werk
Oud-DSM-man Ten Kortenaar werkt nu al 7 jaar keihard aan zijn innovatie 'Ondernemen in Nederland gaat gepaard met keihard werken en werkweken maken van 60, 70 uur', zegt hij. 'Daarbij helpt mijn verleden als beroepsschaatser. Ik ben een doorzetter. Al kan dat ook een valkuil zijn, als je maar blijft doorrammen, terwijl je soms een pas op plaats moet maken.'
Met mineralen
De zeezoutbatterij van Dr. Ten is een batterij die gemaakt wordt met mineralen, koolstofsoorten en zouten die grotendeels uit de zee en natuurlijke materialen worden gewonnen. De batterij wordt nog steeds verbeterd, maar kent nu al een ruwe energiedichtheid van zo'n 30 Wh/kg en een kostprijs lager dan enige andere batterij. Ook kan de batterij helemaal worden leeggeladen en draaide deze bij eerste testen meer dan 7000 cycli.
Eerste prototypen
De start van Dr. Ten lag al in 2008. Ten Kortenaar werkte bij DSM, maar vond op de desbetreffende afdeling niet geheel zijn draai. Hij wilde zijn eigen ideeën in werkelijkheid brengen en ook sociaal en mentaal meer 'bij zichzelf blijven'. Met wat subsidie van de rijksoverheid kon hij de eerste prototypen van een zeezoutbatterij ontwikkelen en een team van 7 man om zich heen verzamelen. Inmiddels zijn er de eerste demomodellen verkocht en ligt er een plan om een heuse fabriek te bouwen. Dr. Ten opereert vanuit Wezep (bij Zwolle).
Schoner én goedkoper
De plannen zijn groot. In 2020 moeten er voor zo’n 500.000 woningen grote zeezoutbatterijen worden uitgeleverd. Het liefst via assemblage vanuit Nederland. Ten Kortenaar: 'Een zeezoutbatterij gaat langer mee, is schoner, kan helemaal worden leeggeladen en is bij massaproductie tot wel 3 keer goedkoper als een lithium-ion-batterij. Hij is schoner omdat we zout als afvalproduct van waterzuivering hergebruiken. Ook is onze batterij 100 procent recyclebaar en niet explosief of brandbaar zoals lithium-batterijen. Zulke batterijen aan huis plaatsen is vragen om problemen, onze batterijen kennen die risico's niet.'
Niet altijd de rationele weg
Over ondernemen zegt Ten Kortenaar: 'Je moet niet altijd de rationele weg gaan. Bij een demarrage op de schaatsbaan dacht je ook niet aan het originele actieplan en ging je ook niet eerst vergaderen met je collega’s, maar moest je blijven doorrammen, anders miste je de kopgroep. Voor Dr. Ten geldt ook: soms doorrammen voordat je idee niets meer waard is of je de aansluiting mist. De Google-economie gaat immers heel snel. Met de plannen voor een assemblagefabriek word ik overigens wel weer gedwongen om een plan op papier te zetten en rationeler te handelen, ook omdat er meer belangen en partijen bij zijn gemoeid.'
Grote kansen
Zijn vrouw en de accountant zijn nu zijn belangrijkste adviseurs. De oud-schaatser voor Nederland en Oostenrijk ziet zowel op de zakelijke als particuliere markt kansen voor de batterij. 'Voor netwerkbedrijven is deze batterij interessant om er hun bestaande netwerken mee te verstevigen. Op momenten dat veel meer elektriciteit wordt opgewekt dan wordt verbruikt, bijvoorbeeld op zonnige en windrijke dagen, kan in deze batterijen dit overschot worden opgeslagen. De netwerken raken dan niet overbelast.'
.JPG)
Opladen op piek
Onderzoek wijst inderdaad uit dat het opladen van elektrische voertuigen nu vooral tijdens de piekperiodes gebeurt: ’s Ochtends tussen 8 en 9 en ’s avonds tussen 18 en 19 uur gaan de stekkers in het stopcontact. Dat leidt tot overbelasting van de netten. Bedrijven als Alliander en Cogas zagen deze voordelen ook en kochten daarom een demomodel van de zeezoutbatterij, net zoals een niet nader genoemde 'grote gasleverancier’. Deze demomodellen zijn nog maar het begin. Elk jaar moet het aantal verkochte stuks vertienvoudigen zegt Ten Kortenaar: 'Dus volgend jaar 40 stuks en het jaar erop 400 stuks.'
Elektrificatie van de maatschappij
De andere vraag moet van de particuliere markt gaan komen. Dr. Ten lift mee op de ambities die de Rijksoverheid heeft met de elektrische auto. Ten Kortenaar: 'De Rijksoverheid wil dat er in 2020 ruim 200.000 elektrische auto’s op de weg rijden. Het huidige aantal hybride en ‘full-electric’ auto’s ligt nu rond de 40.000. Onze maatschappij raakt steeds meer geëlektrificeerd. We zullen minder naar de pomp gaan. Tegelijkertijd leggen steeds meer mensen zonnepanelen op hun dak.' En zodra de korting op de energiebelasting (saldering) afloopt, waarschijnlijk in 2020, zullen huishoudens hun overtollige elektriciteit willen opslaan, zegt hij. En dat kan dan mooi in een zeezoutbatterij in eigen huis of garage.
Powerwall
In het particuliere segment wil Dr. Ten mogelijk concurrentie of een complementair partnership aangaan met de thuisbatterij van Tesla: de Powerwall, die in 2016 in Europa op de markt wordt gebracht. De prijs van het 7-kilowattuurmodel van Tesla ligt op 3.675 euro. Volgens Ten Kortenaar kleven er een paar nadelen aan: 'Het kleinere type heeft te weinig vermogen. Een gemiddeld huishoudens zal ongeveer 9 kWh verbruiken per dag. Maar een elektrische auto zal gemiddeld 20 kWh extra verbruiken bij gemiddeld woon-werkverkeer. Tesla gebruikt naar mijn weten een relatief oud batterijtype van Panasonic. De grondstoffen in deze batterij zjin veel giftiger, gevaarlijker en relatief duurder dan ons gefilterde zeezout. Ook de levensduur van hun batterij ligt met 1.200 cycli een stuk lager.'
Voor zo'n 2.400 euro
Ook de prijs van de Dr. Ten-batterij zal lager liggen, bezweert Ten Kortenaar. 'We willen voor de consumenten een batterij van 20 kWh op de markt brengen. De materiaalkosten liggen rond de 60 euro per kWh, dus zo’n 1.200 euro per stuk. De verkoopprijs zal denk ik wel twee keer hoger liggen, maar dan nog.'
Filmpje
In dit filmpje (2:21 minuten, bron: SelectedView TV) legt Ten Kortenaar uit hoe de zeezoutbatterij werkt.
Massafabriek
De techniek is er dus, er zijn al enkele klanten en samenwerkingen, maar de bottleneck is voorlopig: geld. Om een massafabriek op te tuigen is 10 miljoen euro nodig, schat Ten Kortenaar. Een oplossing zit hem in samenwerkingen. 'Koning Willem-Alexander heeft ons op de weg gezet van de participatiemaatschappij, voor onze markt geldt hetzelfde. Overheden, bedrijven en lokale energiecoöperaties moeten beter gaan samenwerken, zodat Nederland een voortrekker kan worden op het gebied van energieopslag en microgrids. Dan kan elk huishouden straks voor een minimaal bedrag zijn overtollige elektriciteit thuis opslaan of delen met zijn buren.'
Winnaarsmentaliteit
Op het einde van het interview voegt hij toe: 'Als je het over een ‘game changer’ hebt, dan heb ik het graag over het gebrek aan winnaarsmentaliteit in Nederland. Er wordt te snel achter een hype uit de VS of elders aangelopen. Er is te weinig geloof in de kracht van Nederland. Ik vind dat dat moet terugkomen: een gezonde Hollandse ondernemersmentaliteit waardoor we boven onszelf kunnen uitstijgen. We worden wereldkampioen in schaatsen, atletiek en bijna in voetbal. Meer teamactie en Hollandse pragmatie levert ons de wereldtitel in voetbal én energieopslag. We hebben meer van deze ‘game changers’ nodig, dat zit in elke Nederlander verborgen. Succes bereik je samen, zo riep laatst een Israeliër tegen me, laat Nederland deze game changing attitude niet kwijtraken, maar juist versterken…'
Massaal omarmd
Hij wil maar zeggen: er worden op eigen bodem genoeg innovatieve technieken geboren die het net als Tesla verdienen om massaal omarmd te worden. Het liefst natuurlijk te beginnen met ‘onze’ zeezoutbatterij…
