Ondernemen is hot, ook onder twintigers. Steeds meer jongeren worden entrepreneur, al dan niet na hun studie. Wie is die Nieuwe Ondernemer, wat drijft hem en waarin verschilt hij van zijn oudere concurrenten? Zijn de jongeren inderdaad, zoals zwartkijkers graag zeggen, gemakzuchtiger en verwender? Ze lopen in ieder geval over van ambitie en optimisme.
Sprout verrichtte een enquête samen met bureau Survey@marktonderzoek (zie kader). Om de ‘Nieuwe Ondernemer’ goed in kaart te brengen, vergeleken we hem met entrepreneurs boven de vijftig. We stelden beide groepen dezelfde vragen. De resultaten zijn opmerkelijk. De jongere blijkt vooral op te vallen door zijn andere ambities, normen en waarden en work-life balans. Op de andere thema’s die we onderzochten – drijfveren om te starten, innovatiegerichtheid, financiering van startkapitaal en toekomstvisie, zijn de generatieverschillen minder scherp.
Over de generatie van na 1975 is al het nodige gezegd. Onderzoeksbureau Motivaction spreekt van de Generatie Mix, ofwel mensen die alles tegelijk willen: reizen, een bloeiende carrière, tijd voor vrienden, een prachtige relatie. De Mixer combineert zich suf en weigert zich monomaan te focussen op een paar dingen. Dat zal dus geen tycoons als Donald Trump of John de Mol opleveren. Aanvankelijk maakte deze groep een droomstart. Ze betraden de arbeidsmarkt tijdens de internethype en werden als prinsen ontvangen, met een mooi salaris en dito lease-auto. Het ruwe ontwaken uit die overspannen techvisioenen deerde hen nauwelijks. De grondhouding van de Generatie Mix is en blijft optimistisch en zelfverzekerd: Het zit wel goed met mijn toekomst. Ondanks die verwennerij uit de internettijd zijn de Mixers minder materieel gericht dan veel generaties voor hen. Goed verdienen is prachtig, maar niet ten koste van alles. Vrije tijd is belangrijk. Het werk moet leuk en zinnig zijn, als het even kan ook maatschappelijk verantwoord.
Voelsprieten
Niet iedereen denkt dat de twintiger door het leven huppelt. Het Sociaal en Cultureel Planbureau stelt dat Nederland een meerkeuzenmaatschappij is geworden en dat leidt eerder tot rusteloosheid, gejaagdheid en stress dan tot genieten van al die vrijheid. Vooral jongeren zouden hier last van hebben. Driekwart van hen worstelt met zogeheten keuzestress en onderzoekers spreken al serieus over de quarterlife crisis. Volgens Inge van den Broek van ‘talentenbureau’ Paluka is er wat anders aan de hand. De twintigers barsten van de creativiteit en ideeën, maar weten niet goed hoe dat uit te voeren.
Van den Broek: “De nieuwe generatie is heel intuïtief en heeft haar voelsprieten uitstaan. De grote uitdaging voor hen is dat in een bij hen passende structuur neer te zetten.” Zij ziet grote verschillen met vijftigplussers. Die laatste groep is in haar ogen van nature conceptueler van aard: zij maken een analyse, stellen een plan op en realiseren dat vervolgens. Bij twintigers werkt dat anders. “De vijftigplusser denkt en doet van boven naar onder en vergeet vaak het gevoel. De twintiger werkt omgekeerd. Hij of zij begint praktisch, vanuit het gevoel.” Het leidt tot de nodige verwarring. In de ogen van veel ouderen lijkt de twintiger springerig en impulsief. Dat is niet terecht, vindt Van den Broek. Wel maakt het duidelijk dat de jongere op zijn gevoel moet worden aangesproken en geholpen om zijn plannen concreet te maken, anders raakt hij lamgeslagen.
I Ambities
Conclusie: De twintiger loopt over van ambitie
De BV Nederland hoeft zich geen zorgen te maken. Er staat een hele nieuwe generatie te trappelen van ongeduld. De Nieuwe Ondernemer legt de lat hoog en is boordevol ambitie. Gevraagd naar de doelen van het ondernemerschap zegt de twintiger veel vaker dan de oudere generatie de kwaliteit van zijn producten of diensten te willen verbeteren, zijn omzet te willen vergroten, te willen groeien en de grootste of beste te willen worden. De twintiger loopt over van vertrouwen in de toekomst. Zo’n 45 procent ziet de toekomst zonnig in, tegen 30 procent bij de vijftigplussers. Over winst behalen of stabilisatie van zijn bedrijf heeft de Nieuwe Ondernemer het nog niet.
II Motivaties om te starten
Conclusie: De twintiger doet dit vaker uit vrije keus
“Ik kreeg de kans en dacht: nu of nooit meer”; “Ik zag de mogelijkheden”; “Het was altijd al mijn ambitie”. Zomaar wat antwoorden die ondernemers gaven op onze vraag wat hun belangrijkste drijfveer was om te gaan ondernemen. Meest gehoorde motivatie (bij 61 procent van de ondervraagde twintigers) is: eigen baas zijn, niet onder iemand kunnen werken, kiezen voor de vrijheid van het ondernemen. Daarin blijken de generaties niet te verschillen. Wel is er een ander verschil: de twintiger begint zelden een bedrijf omdat het moet, terwijl 14 procent van de vijftigplussers zegt ondernemer te zijn geworden door ontslag of faillissement.
III Innovatie
Conclusie: De twintiger is niet zo innovatiegericht
De twintigers zijn niet zo met innovatie bezig. Is hij dan zo conservatief? Nee, dat komt allemaal nog wel, maar voorlopig is het geen topprioriteit. Zijn bedrijf is jong en voortdurend vernieuwen past niet nu al bij zijn bedrijfsstrategie. Laat staan dat hij, in tegenstellingen tot ouderen, al veel heeft verbeterd aan zijn interne bedrijfsprocessen of nieuwe producten of diensten die hij op de markt bracht.
IV Normen en waarden
Conclusie: De twintiger is opportunistisch
Het beschavingsoffensief van Balkenende heeft weinig effect op de jonge garde. De twintigers ontduiken naar eigen zeggen niet vaker de regels dan de grijze generatie. Maar er zit een adder onder het gras. Om sociaal wenselijke antwoorden te voorkomen, vroegen we hen of zij misschien dachten dat anderen dat wel deden. Dan zegt de Nieuwe Ondernemer ineens wel dat anderen vaker regels overtreden. De psychologie leert dat de kans groot is dat zij dat zelf dan ook doen. Welke regels worden vooral aan de laars gelapt? Significant verschillend met de ouderen is het gebruik maken van illegale werknemers, het liegen tegen klanten en relaties, het zwart betalen van het personeel en het gebruik maken van illegale software.
Op basis van al die antwoorden maakten we een schaal van 4 (zeer normafwijkend) tot 16 (absoluut niet normafwijkend) en daarmee een driedeling in ‘zeer fatsoenlijke’, ‘fatsoenlijke’ en ‘minder fatsoenlijke’ ondernemers. De verschillen met de senioren blijken groot: 26 procent van de Nieuwe Ondernemers is zeer net, tegen 43 procent van de vijftigplussers.
V Financiering van startkapitaal
Conclusie: De twintiger leent gemakkelijk
De bank is niet de enige geldschieter voor jongeren. Ruim één op de drie jongeren heeft zijn startkapitaal bij de bank verkregen, ruim een kwart heeft bij andere personen of instanties geld geleend. De twintigers lenen vaker elders dan oudere generaties, maar dat komt vooral omdat grotere bedrijven, zelden in het bezit van een twintiger, makkelijker bij de bank aankloppen. Over het lenen van startkapitaal doet de Nieuwe Ondernemer niet moeilijk: 80 procent van hen vond dat niet vervelen. Daarin wijken de jongeren overigens niet af van de senioren.
VI Work-life balans
Conclusie: De twintiger werkt graag buiten kantoortijd en in het weekend
Ondernemen is voor de twintiger duidelijk anders dan een kantoorleven. Dat betekent gerust ’s middags even een uurtje ertussenuit of in de ochtend wat later beginnen. Maar lui zijn ze niet, de jonge entrepreneurs. Er wordt, als het nodig is, makkelijk in de avond of in het weekend doorgewerkt. Gemiddeld is de Nieuwe Ondernemer 53 uur per week voor de zaak bezig, werkt hij 2,6 avonden per week en 3,1 weekeinden per maand. Dat doet hij allemaal duidelijk vaker dan de oudere entrepreneur die meer een kantoorritme aanhoudt.
VII Toekomstvisie
Conclusie: De twintiger is optimistisch
In de toekomst kijken blijft lastig, maar het zegt wel wat over ambities en verwachtingen. De twintiger ziet het ondernemen zonnig in, zonder overspannen verwachtingen te hebben. “Vernieuwend, goed voor mijn personeel en een internationaal netwerk”; is een kenmerkend antwoord. Gevraagd hoe zijn bedrijf er over vijf jaar uitziet, zegt ongeveer een op de drie dat het in omvang zal groeien. Een kwart denkt dat de zaak er net zo zal voorstaan. Een kleiner deel voorziet meer personeel of meer vestigingen. Uiteraard bevinden de jongeren zich bijna altijd in de start- of groeifase van een bedrijf. Bij de toekomstverwachtingen heeft bijna niemand het al over een voorziene verkoop, overname of beëindiging van het bedrijf.
De twintiger mag moeite hebben met kiezen of worstelen om zijn passie vorm te geven, de generatie die ondernemer wordt, lijkt zijn plek te hebben gevonden. Hij blijkt ambitieus, optimistisch en gedreven. We kunnen dus nog het nodige verwachten van de Nieuwe Ondernemer. Normafwijkend gedrag en vaker ’s avonds en in het weekend werken? Allemaal wilde haren en daar is weinig mis mee.
De Nieuwe Ondernemer
Sprout onderzocht samen met bureau Survey@marktonderzoek de Nieuwe Ondernemer. Daarvoor namen we driehonderd interviews af met 148 entrepreneurs onder de dertig (waarvan 22 procent vrouwen) en 152 boven de vijftig (14 procent vrouwen), gelijkelijk verdeeld over nijverheid, handel en dienstverlening. Zij beantwoordden 26 open en gesloten vragen over de volgende zeven aspecten: motivaties om te starten, ambities, innovatie, normen en waarden in het ondernemerschap, houding tegenover externe financiering, balans tussen werk en vrije tijd en tot slot visie op de toekomst.
Drie twintigers
Rogier van Duyn (29)
Bedrijven: Mobypicture en Pauzemedia Opgericht: in 2003 en 2004 Opleiding: bedrijfseconomie in Florida, MBA it- en telecommanagement in Brussel Werknemers: 5 Doelen: “Bij mijn projecten gaat het altijd om financiële resultaten.”
“Toen ik jong was, wilde ik altijd mijn vader verslaan”, lacht Rogier van Duyn. Hij is net zo competitief als zijn vader die een eigen adviesbureau had. Na twee studies en een verblijf in de VS, belandt hij bij Telfort. Al snel ziet Van Duyn dat niets zo moeilijk is als ondernemend zijn binnen een groot bedrijf. Daar verdwijnt veel energie in de bureaucratie. “Dan ga je denken: Als ik een eigen bedrijf heb, kan ik tenminste gelijk doen wat ik wil. Als ik nu de directeur van Coca Cola Nederland wil bellen, doe ik dat gewoon.”
In 2003 startte hij samen met Mathijs van Abbe (30) Mobypicture. Het bedrijf faciliteert het goedkoop versturen van foto’s naar websites en mobiele telefoons. Inmiddels is de technologie van Mobypicture geïmplementeerd bij Siemens en Wanadoo.
Bij zijn tweede bedrijf, Pauze Media, uitgever van scholierentijdschrift Pauze – oplage 400.000 – wist hij de eerste helft van dit jaar de omzet te verdubbelen. Zijn doel is nog meer commerciële partners binnen te halen. Voor van Duyn draait het altijd om financiële resultaten. Ondernemen is volgens hem de kunst van het focussen. “Je moet de krenten uit de pap weten te pikken en die verzilveren.” (MvR)
Mirjam van der Linden (27)
Bedrijf: I-Recruiting Opgericht: 1 januari 2003
Opleiding: Hogere Hotelschool, Den Haag Werknemers: 7
Ligt wakker van: Wat gebeurt er als de media-aandacht stopt?
Het kost Mirjam van der Linden veel moeite zich los te rukken van de werkvloer. Een uurtje vrij kan, maar eigenlijk is er altijd wat te doen. Haar bedrijf I-Recruiting heeft alleen een virtueel kantoor en de medewerkers communiceren grotendeels via MSN Messenger.
De zeven I-Recruiters werken vanuit huis. Met hun eigen computer speuren ze het web af naar geschikte kandidaten voor de vacature van een opdrachtgever.
Voor jonge ondernemers is innovatie iets vanzelfsprekends, denkt ze, “omdat wij de generatie zijn van internet en de mobieltjes, zien we de mogelijkheden eerder.” Ondernemen zit in haar bloed. Beide opa’s hadden een eigen bedrijf. De eerste kans die ze kreeg om te starten, greep ze dan ook gelijk.
Van der Linden is heel realistisch. Haar zul je niet horen roepen dat ze een hele rits vestigingen wil of dat ze miljonair wil worden, zoals veel jonge mannelijke ondernemers wel doen. Ze wil alles eruit halen, maar wel met een goede onderbouwing. “De poten van de tafel moet je eerst goed vastzetten voor je er iets op zet.”
Maar als ze mag dromen, ja, dan zou ze internationaal willen gaan met I-Recruiting. En wat zou het mooi zijn als iedereen ter wereld zijn cv op het web heeft staan.
Stijn Vos (28)
Bedrijf: Kek Living en VOC Detachering Opgericht: in 2002 en 2003 Opleiding: MBO logistiek Werknemers: 85 Ambitie: Kek Living en VOC Detachering laten uitgroeien, overdragen aan een goed managementteam en weer iets nieuws beginnen.
Veel twintigers vinden een eigen bedrijf een te grote verantwoordelijkheid, Stijn Vos houdt er juist van. Als er iets fout gaat, merkt hij het direct en kan hij gelijk ingrijpen. “Uit boeken leren doe ik niet graag, maar leren in de praktijk vind ik heel prettig.” Ook het opzetten en runnen van zijn bedrijven doet Vos verantwoord. Nooit starten zonder voorbereiding. Eerst wordt er een businessplan gemaakt en een paar jaar later een strategisch groeiplan. De ervaring van zakenpartner Ole van der Straaten (49), oud-bestuursvoorzitter van Laurus, helpt hem hierbij.
Op dit moment runnen Vos en Van Der Straaten twee goedlopende bedrijven, meubel-outlet Kek Living en VOC Detachering. Zijn eerste bedrijf, VOS driver service, verkocht Vos drie jaar geleden al voor een mooi bedrag aan de concurrent.
Vos is altijd bezig met zijn werk. Zijn verloofde ook: zij heeft twee kledingzaken. Ambitie heeft hij nog volop. Kek Living moet in 2010 vijftien tot twintig winkels hebben, VOC moet rustig doorgroeien tot een specialist voor het leveren van tijdelijk werk. Maar hij heeft meer plannen. “Het zou me niet verbazen als er binnen een aantal jaar nog een bedrijf bij komt.”
