Op 20 januari werd hij feestelijk onthuld in Amersfoort: de luifel van het eerste waterstof tankstation van Fountain Fuel. Een mooi ontworpen overkapping van hout.
Duurzaam materiaal dat volgens de startup perfect past bij de missie: waterstof populair maken als brandstof voor auto’s en vrachtwagens. Met tankstations waar je je fuel cell vehicle bijvult met waterstof, maar waar ook batterij-auto’s welkom zijn. Elke Fountain Fuel bevat namelijk ook een snellader.
Waterstof als alternatief voor accu’s
Maar onder die houten luifel is voorlopig nog weinig te doen, geeft Stephan Bredewold, oprichter van Fountain Fuel, toe. Want waterstof staat als brandstof voor voertuigen nog in de kinderschoenen. En dat is al heel lang zo, want de wereld was de afgelopen decennia druk met elektrische auto’s en busjes die hun energie uit batterijen halen.
Hét alternatief voor die nog steeds zware accu’s was eind vorige eeuw al de brandstofcel, die waterstof omzet in elektriciteit. Autofabrikanten investeerden destijds al miljarden in dergelijke fuel cell vehicles, maar stekkerauto’s kregen voorrang. Waardoor je vandaag alleen bij Toyota en Hyundai een waterstofauto uit de catalogus kunt bestellen, sinds ook Honda is afgehaakt.
De waterstofeconomie
Bredewold heeft het allemaal zien gebeuren. In een eerder leven dreef hij een evenementenbureau en ontwikkelde hij ook techniek die op podia voor spectaculaire laser- en geluidseffecten zorgde. Gegrepen door de mogelijkheden van waterstof voor mobiliteit werd hij door het vermaarde boek uit 2002 van journalist/consultant Jeremy Rifkin, De waterstofeconomie.
De wereld is weer wakker geschud, dit keer door de energiecrisis die het gevolg is van de oorlog in Oekraïne
Daarin maakt Rifkin een overtuigende case voor waterstof als ideale energiedrager. Wek het schoon op uit elektriciteit uit wind of zon, en haal die elektriciteit er weer uit via de brandstofcel in je auto, vrachtwagen of gewoon in een mini-energiecentrale naast je huis. Want inderdaad, ook in 2002 had decentrale elektriciteitsopwekking al de toekomst.
Waterstof maakt een comeback
De waterstofrevolutie bleef uit, maar inmiddels staat waterstof weer helemaal op de kaart als een van de pijlers onder de energietransitie. De meeste aandacht kreeg de afgelopen maanden waterstof als energiebron voor zware verbruikers als Tata Steel en Yara in Zeeland, die nu nog massaal aardgas inzetten om staal en kunstmest te produceren. Windparken op de Noordzee moeten zorgen dat ze aardgas kunnen verwisselen voor met wind opgewekte waterstof.
Ook draait in Lochem straks een woonwijkje op waterstof, dat een comeback maakt. ‘De wereld is weer wakker geschud’, zegt Bredewold. ‘Dit keer door de energiecrisis die het gevolg is van de oorlog in Oekraïne. Het is geen toeval dat de vorige hausse rond waterstof twintig jaar geleden plaatsvond. Toen maakte de Golfoorlog duidelijk dat we te zeer verslaafd zijn aan olie en gas.’
Tankstation wordt energiestation
Maar het spul is ook weer in zicht als energiedrager voor voertuigen. Brussel wil zelfs elke 150 kilometer een pompstation zien waar je waterstof kunt tanken en stimuleert het planten van die pompen met subsidie. Bij BMW is waterstof ook terug van een jaar of vijftien weggeweest: het heeft een X5 met een brandstofcel uitgerust en belooft in 2025 productie op grote schaal.
Lees ook: Ad van Wijk: ‘De waterstofeconomie kun je niet overlaten aan de markt’
‘Zonder waterstof is ook in de mobiliteit de energietransitie niet te maken. Los van de vraag of we op tijd voldoende grondstoffen kunnen vinden om aan de vraag naar accu’s te voldoen, is onder meer netcongestie een steeds groter probleem’, aldus Bredewold. ‘De elektriciteitsnetten lopen tegen hun maximale capaciteit aan. Juist met een slim waterstofstation zou je daarvoor een oplossing kunnen bieden. We zijn geen tankstation maar een energiestation.’
Pionieren met Fountain Fuel
Sinds de verkoop van zijn eerdere ondernemingen, zo’n acht jaar geleden, is Bredewold samen met co-founder Steef Severijn met Fountain Fuel aan het pionieren geslagen. En natuurlijk wist hij dat het een zaak van veel geduld zou worden. En van veel allianties sluiten. ‘Ik vergelijk het met een molensteen: waterstof voor groene mobiliteit klinkt leuk, maar wie krijgt die molensteen aan het rollen? Niet Fountain Fuel in zijn eentje.’
‘Daarom zoeken we vanaf het begin samenwerking met overheden, automotive partijen, waterstofproducent Linde, energieconcern ENGIE en laadpalenexpert Allego. Maar dergelijke partners investeren niet, want we willen onafhankelijk blijven. Een puur zero-emission merk.’
Het heeft namelijk geen zin om pompen te planten – Bredewold mikt op drie stations in de loop van 2023, en wil er zo snel mogelijk elf hebben – als de techniek niet breed wordt geaccepteerd door auto- en truckfabrikanten en niet samenwerkt met alles wat op waterstof loopt. ‘Bovendien willen we ons merk overeind houden: het is volstrekt duurzaam. Ik wil dus niet onder één luifel met big oil, dat voorlopig nog fossiele brandstoffen blijft leveren.’
Fountain Fuel is complexer dan Fastned
Fountain Fuel wordt vaak vergeleken met Fastned, bevestigt Bredewold. Ook die scaleup bouwde zijn snelladers toen die nog nauwelijks werden bezocht omdat elektrische auto’s in Nederland nog zeldzaam waren.
Lees ook: Michiel Langezaal wil met Fastned het systeem op de kop zetten
‘De vergelijking gaat maar deels op. Wij zitten inderdaad ook helemaal voor in de keten en hebben een first-mover advantage. Maar de techniek van een gecombineerd waterstof-snellaadstation is vele malen complexer.’
‘Bovendien hebben wij veel grotere locaties, omdat er ook vrachtwagens terecht moeten kunnen. Elke Fountain Fuel vergt een investering van 4 miljoen euro, omdat we de infrastructuur eromheen moeten ontwikkelen. Een snellader sluit je aan op het stroomnet en klaar ben je. Bovendien zit waterstof nog in een fase waarin we veel verbindingen moeten leggen met de automotive, overheden en energieconcerns om alles in gang te krijgen.’
Snelladen en waterstof tanken
Bredewold is niet de enige die waterstofstations bouwt: OrangeGas, Air Liquide, TotalEnergies, Holthausen: bij 17 openbare waterstofstations kunnen de Toyota’s, Hyundais of omgebouwde trucks en bussen terecht.
Bredewold: ‘Het klinkt als een cliché, maar ik ben oprecht blij met elke concurrent die helpt de groene mobiliteit aan te jagen. Maar ik zie wel spelers die pas voor 2030 aanbod beloven. Er wordt te veel gekletst en te weinig gedaan. Wij kletsen niet, wij doen het gewoon.’
Wat Fountain Fuel volgens zijn oprichter onderscheidt van veel andere partijen, is zijn onafhankelijkheid, en het feit dat het een dubbel aanbod van stroom en waterstof heeft.
En hoewel ook in Amersfoort nog niet kan worden getankt, Bredewold belooft alvast dat zijn stations over de beste en snelste technologie zullen beschikken, zo min mogelijk storingen zullen kennen en snel worden geserviced, mocht het alsnog misgaan. ‘Gedonder is niet goed voor het imago van waterstof. Je moet van begin af aan goede spullen neerzetten.’
Zware industrie als concurrent van Fountain Fuel
Iets anders wat Fountain Fuel en Fastned delen: de kosten gaan voor de baat uit. Er moeten flink wat kilo’s waterstof door de pomp voordat die break-even draait. ‘Ja, dat is de bekende valley of death die we door moeten zien te komen. We gaan echt niet vanaf dag één geld verdienen, daarvoor moet de vloot aan waterstofvoertuigen nog groeien. Maar ik verwacht van de beste locaties dat die binnen twee jaar na opening rendabel zullen zijn.’
Over waterstof wordt te vaak gepraat alsof het duur is, lastig en moeilijk. Wij willen laten zien dat het uitkomt.
Gelukkig is de EU behoorlijk enthousiast over waterstof, waardoor Bredewold kan putten uit subsidieregelingen. Voor de voorbereiding van de stations heeft hij zo inmiddels miljoenen geregeld. Daarnaast investeerden particuliere beleggers via Eyevestor zes ton in de tankstations voor waterstof.
Als de autofabrikanten over een paar jaar in redelijke aantallen voertuigen met brandstofcel gaan produceren en die worden ook echt gebruikt, dan is het kip-eiprobleem deels opgelost. Want is er tegen die tijd wel voldoende groene waterstof beschikbaar om die auto’s te voeden? De zware industrie lijkt een enorme concurrent op de markt voor de hernieuwbare brandstof.
Waterstof uit de Sahara
Ook daar verwijst de ondernemer naar regels en voornemens van overheden. De laatste Renewable Energy Directive (RED III) heeft als doel dat in 2030 in lidstaten de helft van de industrie draait op hernieuwbare energie. ‘Maar de richtlijn bevat ook artikelen over mobiliteit: die moet voor 2,6 procent worden aangedreven door hernieuwbare waterstof.’
Om in zoveel vraag te voorzien, is de Noordzee te klein om alle windmolens te planten. Maar ook daarop heeft de waterstofrevolutie al van begin af aan een antwoord: waterstof produceer je op plekken waar elektriciteit goedkoop en in overvloed aanwezig is. In de Sahara bijvoorbeeld, of in Zuid-Spanje.
‘Dat lijkt omslachtig en onrendabel, maar de economie wint het wel vaker van de natuurkunde’, zegt Bredewold. ‘Over waterstof wordt te vaak gepraat alsof het duur is, lastig en moeilijk. Wij willen laten zien dat het uitkomt. We zijn ervan overtuigd dat er op enig moment geld mee is te verdienen en daarom zetten we dit merk neer.’
