De brandstofcel op waterstof wordt een doorslaand succes in 2011. Dat voorspelt Deloitte in zijn jaarlijkse TMT Predictions-rapport. Niet in auto's zullen we de brandstofcel vaker vinden, maar in stationaire generatoren en in heftrucks.
Volgens de consultants van Deloitte, die in TMT Predictions 2011 hun licht laten schijnen over de ontwikkelingen in 2011 op het gebied van technologie, media en telecommunicatie, is waterstof op bepaalde plekken en voor specifieke behoeften een uitkomst, ondanks de hoge kosten en gebrek aan goede infrastructuur.
Waterstofauto
Een jaar of tien geleden gold waterstof, in combinatie met de brandstofcel die het spul zou omzetten in elektriciteit, als dé toekomst voor de voortbeweging van auto's. Het alternatief voor de verbrandingsmotor is er in 2010 niet in miljoenen aantallen gekomen, vanwege de technische complexiteit en het uitblijven van een dramatische prijsstijging van olie.
Energie opslag
Bovendien is waterstof nergens in grote hoeveelheden te winnen: in de regel moet je er via elektrolyse met net zoveel energie instoppen als eruit te halen valt. Het denken over de brandstofcel is daardoor ook veranderd: het dient meer en meer als alternatief voor een accu, als opslag van energie. Voor dat doel is er voldoende emplooi, denkt Deloitte.
Heftrucks
Vorkheftrucks die in opslagloodsen rondrijden zijn gebaat bij een schoon alternatief voor LPG of een accu met beperkt utihoudingsvermogen en een lange laadtijd. De waterstofcel laad je in een paar minuten bij, de terugverdientijd zou oko maar 2 á drie jaar bedragen. Verschillende modellen zien er best veelbelovend uit, WalMart gebruikt ze al in Canada.
Internetcentrales
Ook de enorme loodaccu's en dieselgeneratoren die in internet- en telecomcentrales permanent standby staan, zouden met een veel efifciëntere brandstofcel met waterstof beter af zijn. Zeker in gebieden waar diesel stoken geen optie is, of waar de temperaturen zó laag zijn, dat conventionele batterijen het niet volhouden. First National Bank in de Amerikaanse staat Omaha heeft al brandstofcellen op waterstof voor dit doel in gebruik.
Groei: 200 procent
Samen met andere toepassingen zoals de batterijlader hiernaast creëert dit een markt voor brandstofcellen, die volgens Deloitte een omvang zou hebben van 10.000 stuks en een waarde van 250 miljoen dollar. Dat is 200 procent groei ten opzichte van 2009. Ook in de automotive komen de investeringen in de ontwikkeling van de brandstofcel weer op gang. Maar de kostprijs van een auto – nu nog 300.000 dollar – en de kwetsbaarheid zal de marktintroductie nog jaren ophouden.
De machine van Vitestro prikt je bloed net zo goed als een mens en is bijna marktrijp
Hij is al bij duizenden patiënten getest: de machine van Vitestro die zelfstandig bloed kan prikken. Het Utrechtse bedrijf haalde deze week nog eens 20 miljoen euro op. Met de CE-goedkeuring in zicht zijn de eerste leveringen gepland voor eind 2024. 'De robotarm brengt de naald altijd op dezelfde manier in.'
‘Goedemiddag, wilt u bloed laten afnemen door een medewerker of door een apparaat?’
Die vraag is straks in ziekenhuizen heel normaal, als het aan Toon Overbeeke ligt. Hij is ceo van de startup Vitestro, dat een autonoom bloedafnameapparaat ontwikkelt. Het Utrechtse bedrijf haalde deze week 20 miljoen euro aan nieuwe financiering op en ligt op schema om eind dit jaar de eerste machines te leveren.
‘We gaan niet met hagel schieten en de nieuwe systemen overal ter wereld plaatsen. We doen komend jaar eerst een soort soft launch met een select aantal klanten’, zegt Overbeeke.
Het gaat om het Result Laboratorium van het Albert Schweitzer Ziekenhuis, het St. Antonius Ziekenhuis, het OLVG Lab en een academische ziekenhuis in Denemarken. ‘We hebben een complex product en willen ze goed begeleiden om het echt tot een succes te maken.’
Personeelstekort in de zorg
Vitestro werkt sinds 2017 aan een apparaat om automatisch bloed af te nemen bij mensen. Jaarlijks prikken zorgverleners over de hele wereld 15 tot 20 miljard keer in armen voor bijvoorbeeld het ijzergehalte te bepalen. En de vraag naar bloedprikken neemt toe, terwijl het personeelstekort in de zorg alleen maar toeneemt – ook buiten Nederland.
Daarin kan Vitestro een rol spelen. Tijdens klinische studies zijn duizenden patiënten geprikt met de robot. Die zijn over het algemeen tevreden, zegt Overbeeke.
‘Het is een consistente ervaring. De robotarm brengt de naald altijd met dezelfde snelheid, op dezelfde plek en op de juiste diepte in. Bij een medewerker is het toch afhankelijk van wie je tegenover je hebt.’
Ja, de machine prikt ook weleens mis. Maar niet vaker dan iemand van vlees en bloed.
Prikken door een apparaat
Hoe werkt het proces? De patiënt die bloed laat afnemen, meldt zich eerst bij de balie, identificeert zich en krijgt dan een cartridge mee. Daarin zitten de buisjes waarin het bloed wordt opgevangen. Die cartridge plaatst de patiënt in het apparaat.
Op een scherm volgt de laatste persoonscheck (‘bent u die en die?’), waarna de patiënt gaat zitten in een stoel voor de machine. Hij steekt zijn ontblote arm door een witte band en pakt een handvat vast. Het apparaat trekt de band strak om de arm.
De robotarm met naald komt naar voren, op zoek naar het bloedvat. Met AI, echografie en infrarooddetectie vindt het apparaat de juiste ader. Een groene laser geeft de plek aan. Dan volgt de prik. De machine neemt het bloed af en plakt een pleister. Even later kan de patiënt weer naar huis.
Toezichthoudende medewerker
‘We hebben veel studies gedaan om zeker te weten dat patiënten het apparaat snappen’, zegt Overbeeke. ‘90 procent van de mensen begrijpt: ik moet mijn arm zo in het systeem brengen en dan zo vasthouden.’
De bloedprikmachine is ontworpen om volledig autonoom te functioneren. Wie er toch niet uitkomt of angstig is, kan terecht bij een medewerker. ‘Soms hebben mensen gewoon hulp nodig of moeten gerust gesteld worden’, zegt Overbeeke. ‘In het ziekenhuis komen natuurlijk ook veel ouderen.’
Die ene medewerker kan toezicht houden over meerdere apparaten tegelijk en meerdere patiënten tegelijk ‘prikken’. Daarin zit de winst voor het ziekenhuis: een medewerker is veel productiever. En het apparaat kan gewoon door blijven gaan, zonder moe te worden en mis te prikken.
Slechte ervaringen met bloedprikken
Dat is precies de reden waarom Overbeeke Vitestro is gestart. Overbeeke had een goede vriend wiens vader kanker had. Door de chemo was het moeilijk om zijn aders aan te prikken. Kan dat niet beter, vroeg hij zich af?
De medeoprichter van Overbeeke, Brian Joseph, had ook een slechte ervaring met bloedprikken toen hij met een van zijn kinderen maandelijks naar het ziekenhuis moest. Er waren lange wachttijden op de afdeling door personeelstekort. Zou een apparaat geen soelaas kunnen bieden?
Joseph en Overbeeke voerden gesprekken met ziekenhuizen en laboratoria. Een bloedafnameapparaat bestond nog niet, terwijl er wel grote behoefte aan was. Overbeeke: ‘Toen hebben we gezegd: wij gaan dit maken.’
Ondernemen wilde Overbeeke toch al. Hij studeerde werktuigbouwkunde aan de TU Delft en tijdens zijn studie was hij business analist voor Zarafa, een opensource softwarebedrijf. Daar ontmoette hij de toenmalige ceo Brian Joseph.
‘We hebben veel samengewerkt en er was chemie. We hebben beiden een heel andere skillset, maar dezelfde mentaliteit’, zegt Overbeeke. ‘Als we ergens voor gaan, dan zetten we alles aan de kant om dat doel te behalen.’
Joseph verkocht Zarafa later aan Amazon en Overbeeke stapte over naar Bain & Company voor een rol als consultant. In 2017 vonden de twee elkaar voor de start van Vitestro.
Een achtergrond in de zorg hebben Overbeeke en Joseph niet. En een medisch apparaat ontwikkelen, hadden ze al helemaal nooit gedaan. Het hele bedrijf is from scratch opgezet.
‘We hebben vanaf het begin de juiste mensen aangenomen, met de juiste expertise, om dit te bouwen’, zegt Overbeeke. ‘90 procent van ons technische en R&D-team heeft een specialisatie in technologie, de rest heeft een klinische achtergrond.’
Vader van de robotchirurgie
Het ontwikkelen van een nieuw apparaat kost klauwen met geld. Financiering komt in het begin van friends and family. Later stapt een groep informal investors in en hengelt Vitestro geld binnen van de provincie Utrecht en het Regionale Ontwikkelingsfonds van de Europese Unie.
De klapper komt in 2023, als de ‘vader van de robotchirurgie’ Fred Moll aan boord komt. Moll stond aan de wieg van de bekende operatierobot da Vinci en richtte meerdere, inmiddels beursgenoteerde bedrijven op. Hij is nu managing partner bij Sonder Capital.
Dr. Fred Moll, managing partner bij Sonder Capital (links), en Toon Overbeeke, ceo en co-founder van Vitestro. Foto: Vitestro
Dat venture capital-fonds leidt in maart 2023 een Series A-ronde van 12 miljoen euro in Vitestro, en nu dus een nieuwe kapitaalinjectie van 20 miljoen euro – in deze laatste ronde doen NYBC Ventures, Invest-NL en European Innovation Council Fund ook mee. In totaal heeft Vitestro 46 miljoen euro aan financiering opgehaald.
Veel geld, maar dat is volgens Overbeeke inherent aan medische technologie. ‘We zijn met zeventig man en er is nog geen factuur verstuurd.’ Vitestro kan pas in Europa apparaten verkopen als de CE-goedkeuring binnen is, hoogstwaarschijnlijk eind dit jaar. Daarna volgt nog een nieuw traject bij de Amerikaanse toezichthouder FDA, voordat het bedrijf in de VS de markt op kan.
Hoeveel kost zo’n bloedprikmachine eigenlijk? Daarover wil Overbeeke niet in detail treden. ‘Maar geen miljoenen. Uiteindelijk moet het voor de ziekenhuizen ook interessant zijn. Als de businesscase niet klopt, koopt niemand het apparaat.’
Om onze site goed te laten functioneren, te verbeteren en u de beste ervaring te geven, gebruiken we cookies! Surfen op deze site = akkoord met cookies. OkLees verder
Privacy- & Cookiebeleid
Privacy Overview
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
