Met iedere ronde coronasteun weet je één ding zeker: er zijn altijd groepen ondernemers die buiten de boot vallen. Toen het kabinet afgelopen week 7,6 miljard euro uittrok om bedrijven de komende maanden door te helpen, bleek al snel dat een groep starters die zich voor 2020 inschreef nog altijd geen dubbeltje steun krijgt. Zeker in de horeca zijn er tal van verhalen van nog maar net begonnen horeca-ondernemers die zonder vangnet doorploeteren.
Maar goed, op 17 maart krijgen we weer de kans om ons zegje te doen over de gang van zaken, want Nederland gaar weer naar de stembus. Wat schrijven de verschillende politieke partijen in hun programma’s eigenlijk over coronasteun aan ondernemers? MT/Sprout dook in de partijprogramma’s en geeft per partij een overzicht van hun steunplannen. Voor de goede orde: we gaan hier niet in op alle economische en ondernemersmaatregelen die partijen willen, we kijken alleen naar hun plannen op het gebied van coronasteun en -herstel.
Welke partijen?
We namen de programma’s onder de loep van alle grote(re) partijen die enige kans maken op deelname aan een toekomstig kabinet. Partijen die in de peilingen erg klein zijn, zoals Denk en 50Plus, lieten we daarom voor het gemak buiten beschouwing. Hetzelfde geldt voor de PVV, die vanwege de extreme standpunten waarschijnlijk ook de komende jaren in de oppositiebankjes beland.
VVD
We beginnen met de VVD, in de peilingen nog altijd verreweg de grootste partij. Alhoewel er nog van alles kan gebeuren, is er een goede kans dat we binnenkort kabinet Rutte-IIII kunnen verwelkomen. De (conceptuele) plannen van de liberalen voor ondernemers zijn gezien hun regeringskansen dan ook bijzonder relevantie. Hoe kijkt de doorgaans zuinige partij aan tegen eventuele nieuwe miljarden kosten steunrondes voor ondernemers? Positief, zo blijkt: de partij pleit, zij het ietwat vaag, voor ‘steun aan ondernemers die getroffen zijn door de coronacrisis’. De VVD wil de steunmaatregelen in ieder geval verlengen. De liberalen denken daarbij aan ‘extra garantstellingen voor mkb-kredieten, lagere provisies bij de bmkb-leningen en aanpassingen in het gebruikelijk loon’.
De VVD stelt uit te gaan van het principe ‘dat iedereen die naar vermogen bijdraagt aan de samenleving, kan rekenen op steun als het tegenzit, en dan zelf probeert om zo snel mogelijk weer op eigen benen te staan’. Een ‘sterke overheid’ moet zorgen voor een ‘goed werkend vangnet’. Alhoewel de partij wat vaag blijft over de invulling van eventuele toekomstige steunrondes, is de partij duidelijk over de steunmaatregel investeringskorting voor het bedrijfsleven (BIK). Die blijft tot en met 2022 bestaan. Voor investeringen door kleine bedrijven komt er een uitbreiding van de Kleinschaligheidsinvesteringsaftrek (KIA).
CDA
Ook de christendemocraten van coalitiepartner CDA maken goede kansen om opnieuw in de regering te belanden. Op het gebied van coronasteun schrijft de partij met een ‘omvangrijk crisis- en herstelpakket’ te willen komen. Hoeveel geld de partij daarvoor wil uittrekken, houdt het CDA in het midden. Wel wordt duidelijk waar het geld naartoe moet: naar ‘investeringen in woningbouw, infrastructuur, digitalisering, innovatie en duurzaamheid’. De partij wil snel resultaat boeken en belooft procedures voor deze projecten daarom te versnellen en te vereenvoudigen’. De partij denkt verder aan co-financiering vanuit het Nationale Groeifonds en vanuit InvestNL om bedrijven – groot, klein, startup en scaleup – te helpen over te stappen naar nieuwe verdienmodellen.
Als er noodsteun verleend wordt, stelt het CDA wel als voorwaarde dat er een ‘beperking van bonussen en topbeloningen’ aan gekoppeld wordt. Het CDA stelt verder ‘alles op alles’ te willen zetten om ‘gezonde MKB-ondernemingen (sic) door de crisis te helpen’. De partij wil mkb’ers en retailers ondersteunen bij de ontwikkeling van nieuwe verdienmodellen. Ook wil het CDA thuiswerken, indien mogelijk, stimuleren: ‘Afspraken over het combineren van kantoor- en thuiswerk en flexibele werktijden worden opgenomen in de cao’s.’ De deeltijd-WW wil het CDA uitwerken tot ‘een volwaardig instrument, waarmee bij een volgende economische tegenslag bedrijven geholpen kunnen worden om zoveel mogelijk banen te behouden’.
ChristenUnie
Coalitiepartij de ChristenUnie zet qua herstelmaatregelen in zijn verkiezingsprogramma vooral in op een grotere overheid, innovatie en een ‘duurzaam herstel’. Door als overheid ‘gericht in te kopen’ wil de partij ‘duurzaamheid stimuleren, banen creëren en innovaties realiseren’. De ChristenUnie wil ook getroffen zelfstandigen met een werkende partner helpen. Nu vissen die al snel naast het net bij het uitdelen van coronasteun, maar door een aanpassing in het Besluit bijstandsverlening zelfstandigen (Bbz) zouden gemeenten ook hen kunnen helpen aan krediet. De rente op Bbz-kredieten wordt verlaagd van 8 naar 3 procent.
Opvallend detail: de ChristenUnie maakt zich hard voor het behoud van huis-aan-huisbladen. De toekomst van dit type ondernemingen zou ‘aan een zijden draadje’ hangen, door onder meer de ‘teruglopende advertentie-inkomsten’. ‘De verleende corona-noodsteun wordt structureel gemaakt voor bladen die voldoende eigen redactionele content opnemen’, schrijft de christelijke partij.
D66
De sociaal-liberalen van coalitiepartij D66 gaan de verkiezingen in met een ouderwets progressief programma. Zo schrijven de democraten over een investeringsagenda voor een groen herstel. Ook heeft de partij tal van plannen voor startups, om bijvoorbeeld investeringen en het aantrekken van toptalent eenvoudiger te maken. Over coronasteun lezen we weinig in het D66-program. Dat betekent overigens niet dat ze er tegen zijn; D66 maakt onderdeel uit van Rutte-III, dat miljarden uittrok voor gedupeerde ondernemers.
D66 wil in ieder geval stimuleringsfondsen ‘effectiever’ inzetten. De partij wil meer geld uittrekken voor ‘gerichte innovatie en digitalisering’, bijvoorbeeld van InvestNL. ‘Ook venture capital, start-ups, scale-ups en innovatief mkb krijgen makkelijker toegang tot deze fondsen.’
PvdA
De PvdA begint zijn verkiezingsprogramma met een complete corona-paragraaf. Allereerst goed nieuws: als het aan de sociaal-democraten ligt, gaan we deze zomer weer massaal naar festivals, musea, restaurants en café’s. De PvdA wil (jawel) afrekenen met het nieuwe normaal, door breed in te zetten op sneltesten en de verspreiding van het vaccin.
Ook komt er een miljarden tellend coronareddingsfonds, bedoeld om ‘zoveel mogelijk banen te redden en de economie eerlijker en duurzamer te maken’. Sommige sectoren overleven de coronacrisis gemakkelijk, terwijl andere branches op invallen staan. De PvdA bepleit daarom ‘sectorspecifieke steun’, bijvoorbeeld voor de bouw en de cultuursector, met als doel ‘zoveel mogelijk banen te behouden’. Wie toch zijn baan verliest, kan gebruik maken van een ‘werkgarantie’, waarbij ontslagen werknemers zichzelf met behoud van inkomen kunnen omscholen.
GroenLinks
GroenLinks schrijft aardig wat over coronasteun. Opvallend in het partijprogramma is bijvoorbeeld het voorstel voor een crisisinkomen voor wie ondanks de coronasteun buiten de boot valt. Zzp’ers en flexwerkers zonder recht op een werkloosheidsuitkering ontvangen volgens dit plan 1.050 euro per maand. Mensen in loondienst die hun baan verliezen, krijgen 70 procent van hun salaris. Hoe lang? ‘Zolang het nodig is vanwege de coronacrisis’, aldus de linkse oppositiepartij. Wie gaat dat allemaal betalen? ‘Grote bedrijven, aandeelhouders en de superrijken’.
GroenLinks richt zich wat coronasteun betreft verder duidelijk op kleine ondernemers en het mkb. Het grootbedrijf komt er dan weer bekaaid vanaf: volgens de partij ontweken corporates jarenlang de belasting en verscheepten ze banen naar lagelonenlanden. Coronasteun moet er dan ook alleen komen voor het ‘midden- en kleinbedrijf, startups en’ – vooruit – ‘de grote bedrijven die echte sociale en economische waarde creëren’. Voor mkb’ers komen er onder meer ‘steun- en stimuleringsmaatregelen voor groen en sociaal ondernemerschap’ en ‘mkb-vriendelijke aanbestedingen door de overheid’. Steun met groene eisen, dus. GroenLinks wil verder 60 miljard euro steken in een Klimaatfonds, onder meer op het gebied van innovatie, landbouw, groene energie en de woningmarkt.
SP
Dan de SP. De socialisten staan bekend om hun grote uitgavenpatroon en dat zien we ook terug bij hun ideeën over coronasteun. Zo pleit de partij in haar programma voor een investeringsfonds voor kunst en cultuur. De SP wil daarmee de ‘kleine podia’ open houden en de sociale zekerheid in de creatieve sector verbeteren, omdat daar volgens de partij ‘veel mensen onzekere contracten’ hebben. ‘In een beschaafd land hoeven kunstenaars geen armoede te lijden’, aldus de socialisten, die er niet bij zeggen hoeveel geld er in dit fonds moet komen. Het mkb kan als het aan de SP ligt, genieten van een ‘nationale verzekeringsbank’, waardoor ‘kleine en startende bedrijven makkelijker kunnen lenen’.
‘Om sociaal uit de coronacrisis te komen investeren wij in meer banen’, schrijft de SP. De partij rept à la Bernie Sanders van een Green New Deal in Nederland, met als doel ‘groene banen’ te bevorderen. Het mkb wordt bijvoorbeeld gesteund door middel van een verhoging van de kleinschaligheidsinvesteringsaftrek. Door de eerder aangehaalde steunmaatregel BIK gaat als het aan de partij ligt een streep. ‘We stoppen met cadeaus aan grote bedrijven’. Ook komt er nul steun voor ‘de militaire en fossiele industrie en andere multinationals die meewerken aan milieuvervuiling of uitbuiting in Nederland, of elders in de wereld’. De publieke discussie over coronasteun aan KLM besluiten de socialisten tot slot des SP’s: ‘De KLM is afhankelijk geworden van publieke steun en moet daarom een publiek bedrijf worden.’
Partij voor de Dieren
De radicale groenen van de Partij voor de Dieren willen in hun partijprogramma ‘tenminste de helft van de corona-steunfondsen’ uitgeven aan investeringen voor ‘natuur, milieu, klimaat en duurzame, groene werkgelegenheid’. Corona betekent voor de PvdD een streep door ‘business as usual‘. De partij ziet de ‘tientallen miljarden aan coronasteungeld’ vooral als kans om ‘fors’ te ‘investeren in de klimaattransitie’. Hoe de partij dit met al grotendeels gespendeerd overheidsgeld wil doen, daarover blijft de partij tamelijk vaag.
De luchtvaart trekt in ieder geval aan het kortste eind. Als het aan de partij ligt komen de corona-euro’s voor de luchtvaart ‘ten goede aan de transitie naar duurzame vervoerssectoren, onder andere [aan] de omscholing van personeel’. De PvdD wil net als de SP flink investeren in kunst en cultuur, om deze noodlijdende branche de crisis door te helpen. Kleine bedrijven kunnen genieten van lagere werkgeverslasten door middel van een mysterieus ‘fiscaal voordeel’. De Partij voor de Dieren komt tot slot met een eigen variant op het crisisinkomen van GroenLinks: niks geen tijdelijke uitkering, er moet onderzoek worden gedaan naar het implementeren van een permanent basisinkomen.
