China heeft een nieuwe troef in handen: DeepSeek, een AI-model dat zich kan meten met de krachtigste versie van ChatGPT. Voor Europa is dit een wake-upcall. Want terwijl Amerikanen en Chinezen elkaar beconcurreren met steeds geavanceerdere AI-systemen, staat Europa vanaf de zijlijn toe te kijken.
Europese gebruikers kunnen nu kiezen: vertrouwen ze hun data toe aan Silicon Valley of aan Beijing? De vraag stellen is hem beantwoorden: Europa heeft dringend eigen AI-kampioenen nodig.
Lees ook: Europa straks derde wereld? Innovatieleider dreigt openluchtmuseum te worden
Spoetnik van AI
DeepSeek werd heel treffend het ‘Spoetnik-moment’ genoemd: even baanbrekend als de Russische Spoetnik, die bewees dat de VS niet superieur waren wat betreft ruimtevaart. DeepSeek gebruikte minder rekenkracht dan OpenAI voor ChatGPT, omdat China minder chips kan importeren door handelsrestricties van de VS.
Interessant: schaarste fungeert als brandstof voor creativiteit. Het doet denken aan de uitspraak van Johan Cruijff: ‘Ik heb nog nooit een zak geld een goal zien maken.’ Omdat DeepSeek minder rekenkracht gebruikt, zorgt deze AI-tool ook voor minder uitstoot.
Dat klinkt als goed nieuws voor het milieu, maar paradoxaal genoeg zou goedkopere of minder vervuilende AI ervoor kunnen zorgen dat AI vaker gebruikt wordt. Waardoor de totale uitstoot van generatieve AI alleen maar toeneemt. Dat noemen ze de paradox van Jevons. Deze econoom ontdekte dat toen steenkool effectiever werd, het juist veel vaker gebruikt werd.
Terwijl AI nu al schade aanricht.
Lees ook: Techfilosoof Aaron Mirck: ‘De maatschappelijke kosten van AI blijven buiten beeld’
AI-race tussen VS en China
Het is de vraag of China de VS nu heeft ingehaald in de AI-race. Heel transparant is DeepSeek niet, dus het is onduidelijk of DeepSeek echt zoveel goedkoper of sneller gemaakt is.
OpenAI en Microsoft beschuldigen de makers van DeepSeek dat ze de data van OpenAI hebben gebruikt om het Chinese AI-model te trainen.
OpenAI maakte op zijn beurt misbruik van de data van kunstenaars en journalisten, wat de vraag oproept: parasiteert DeepSeek op parasiet OpenAI?
Er is overigens genoeg af te dingen op de term AI-race. Door AI te zien als een wedstrijdje tussen landen, wordt regulering een stuk onaantrekkelijker. Immers: ‘De Amerikanen/Chinezen mogen X, dus moet de EU oppassen met wetgeving.’ Het zou zonde zijn als landen zich uit elkaar laten spelen door techbedrijven waardoor de maatschappij last heeft van onveilige social media of AI.
Privacyzorgen van DeepSeek
Er was al veel aandacht voor de privacyrisico’s van DeepSeek, maar die werden niet minder toen op 31 januari een miljoen gesprekken werden gelekt. Ook zijn er zorgen over de Chinese censuur; DeepSeek produceert alleen antwoorden die volgens China door de beugel kunnen. Naar de studentenprotesten op het Tiananmenplein in 1989 hoef je niet te vragen.
Sommige experts waarschuwen zelfs dat DeepSeek een Trojaans paard is, dat ervoor zorgt dat China makkelijker (bedrijven uit) andere landen kan hacken.
De zorgen over DeepSeek zijn terecht, maar ook wat kortzichtig. Ook ChatGPT leest graag mee wat gebruikers doen – en verkoopt die informatie aan adverteerders. Ict-coöperatie Surf waarschuwde Nederlandse wetenschappers recent dat Microsofts Copilot veiligheidsrisico’s kent en nog niet gebruikt mag worden.
We hebben betere beleidskaders nodig dan: Chinese privacy-onvriendelijke technologie is slecht, Amerikaanse privacy-onvriendelijke technologie is goed. Dat schreef ik bijna twee jaar geleden al in het Parool, toen de VVD TikTok wilde verbieden.
AI met Europese waarden
Als de Chinese doorbraak iets bewijst, dan is het wel het belang van Europese AI-bedrijven zoals GPT-NL.
En dat lijkt ook mogelijk. DeepSeek claimt namelijk dezelfde resultaten als ChatGPT te hebben gerealiseerd, maar met minder dure AI-chips en dus met minder middelen (al schieten experts steeds meer gaten in die bewering). Misschien zijn er geen miljarden euro’s nodig om een Europese ChatGPT te ontwikkelen.
Laten we het hopen, want dan hebben Europese AI-gebruikers straks ook de keuze om AI te gebruiken met Europese waarden.
