Het was even schrikken deze week, dat rapport van de Kamer van Koophandel. Ruim vier op de vijf mkb-ondernemers die op zoek is naar personeel blijkt er amper in te slagen om mensen te vinden. Ondernemers verwachten dat dit voor hen al binnen drie maanden kan leiden tot minder omzet, klanten en een algehele rem op de groei.
Je zou verwachten dat bedrijven er alles aan doen om personeel binnen te halen. Desalniettemin stelde nog niet een kwart van alle 517 geënquêteerde mkb-ondernemers dat zij talent proberen te trekken door een hoger salaris te bieden. En dat terwijl keer op keer blijkt dat salaris voor Nederlandse werknemers de belangrijkste motivatie is om voor een nieuwe baan te kiezen.
Ook voor potentiële nieuwe werknemers zal het salaris dezer dagen een belangrijkere rol spelen dan voorheen. Door onder meer de gevolgen van de coronapandemie en de oorlog in Oekraïne bedroeg de inflatie in juni liefst 9,9 procent. Oftewel: geld wordt rap minder waard en een niet naar inflatie gecorrigeerd salaris ook. Bedrijven die niets doen aan hun lonen moeten daarbij concurreren met concerns die er wel werk van maken. Zo stegen de cao-lonen in mei met liefst 3,8 procent.
Is het verhogen van de lonen daarmee de oplossing voor krapte op de arbeidsmarkt? Of is het een doekje voor het bloeden? MT/Sprout duikt in de stand van zaken achter de loonstijgingen.
Wie laten de salarissen stijgen?
Mondiaal is er welhaast sprake van een race to the top. Allereerst de Verenigde Staten. Stegen de salarissen in ons land in mei met 3,8 procent, in de VS namen die met wel 4,8 procent toe. Desalniettemin maakt twee derde van alle Amerikanen zich er zorgen over dat hun salaris achterblijft bij de inflatie. Die bedroeg in mei 8,6 procent.
Bij techgigant Microsoft zal het personeel zich daar niet druk over hoeven te maken. Ceo Satya Nadella schreef al in mei in een mail aan medewerkers dat hij het budget voor salarissen vrijwel wil verdubbelen. Ook zal het bedrijf minstens 25 procent meer kapitaal uittrekken voor aandelenpakketten voor medewerkers. Microsoft hoopt zo voor huidige en nieuwe medewerkers competitief te blijven in tijden van hevige inflatie.
Niet dat ze bij Microsoft opeens filantropisch zijn geworden. Het bedrijf is in een keiharde strijd om talent verwikkeld met vrijwel alle bigtechbedrijven uit de VS. Google werkt sinds kort met een nieuw beoordelingssysteem voor medewerkers, waardoor salarissen hoger uit zullen vallen. Apple, een bedrijf met veel retailmedewerkers, verhoogt zijn instapsalarissen deze maand met naar 22 dollar per uur, een verhoging van wel 10 procent sinds afgelopen jaar en zelfs 45 procent ten opzichte van 2018.
Amazon verdubbelde het maximumsalaris voor kantoorpersoneel in februari zelfs van 160.000 naar 350.000 dollar. In een uitgelekte memo gaf het bedrijf de krapte op de arbeidsmarkt als reden op voor de verhoging: ‘Het afgelopen jaar was er sprake van een bijzonder competitieve arbeidsmarkt, en door een grondige analyse te maken van verschillende opties, het afwegen van de economie achter ons bedrijf en de noodzaak om competitief te blijven voor het aantrekken en behouden van toptalent, hebben we besloten om aanzienlijk grotere verhogingen van onze vergoeding door te voeren dan we in een normaal jaar zouden doen.’
In Singapore zijn legio bedrijven verwikkeld in een wedstrijdje salarisstijgingen. KPMG investeert er 25 miljoen Singaporese dollars in salarisverhogingen, investeerder DBS verhoogde de lonen en menig advocatenkantoor heeft de salarissen naar boven bijgesteld. CNBC sprak zelfs met een advocaat die zijn jaarsalaris met 40 procent zag toenemen.
In de Londense City troeven bedrijven elkaar af met salarisstijgingen. Consultant PwC laat de salarissen van senior-personeel er met 9 tot 10 procent stijgen en ook EY en KPMG voeren salarisstijgingen door. Financiële dienstverlener Barclays biedt personeel een salarisverhoging van 1.200 pond aan om de inflatie te compenseren. De Nieuw-Zeelandse veilingsite Trade Me verhoogde het salaris van diens medewerkers met 3.500 dollar om, zo zegt het bedrijf, een antwoord te formuleren op ‘de buitengewone gevolgen van inflatie en stijgende kosten van levensonderhoud’.
Leveren hogere lonen altijd meer talent op?
Er zijn momenteel 112.500 meer vacatures dan er werklozen zijn, een ongekende situatie. Dit betekent dat werknemers het in vele branches momenteel voor het uitzoeken hebben. Zij zullen logischerwijs kieskeuriger zijn en minder snel de keuze maken voor een werkgever die zijn salarissen niet heeft gecorrigeerd voor de stijgende inflatie. Zoals UvA-hoogleraar economie Pierre Koning het onlangs verwoordde tegen NU.nl: ‘Alles wordt steeds duurder en mensen willen aan het eind van de maand geld overhouden.’
Toch is het verhogen van de salarissen niet een wondermiddel waarmee werkgevers in een klap alle vacatures vervuld krijgen. Een Australisch schoonmaakbedrijf liet de salarissen van interieurverzorgers stijgen van 25 naar 45 dollar per uur, een maandsalaris van wel 4.400 dollar. Behoorlijk veel geld voor schoonmaakwerk, maar het bedrijf lukt het nog altijd amper om vacatures vervuld te krijgen.
Wie mensen wil aantrekken, moet dan ook meer doen dan enkel het ophogen van salarissen. De Britse krant The Mirror deed afgelopen maand onderzoek onder 2.000 Britse werknemers en ontdekte dat de helft van hen zich frustreert op het werk. Ze ergeren zich aan het gebrek aan loopbaanontwikkeling. Voor één op de vijf zouden er zelfs nul trainingsmogelijkheden zijn om door te groeien. Meer dan de helft van de geënquêteerden kijkt ondertussen rond naar ‘nieuwe kansen’ bij andere werkgevers. Met andere woorden: bied medewerkers trainingen en groeikansen.
Dagblad NRC sprak in Nederland met zo’n twintig werkgevers en kwam tot vergelijkbare conclusies. Lonen mogen dan de troefkaart zijn voor het trekken van talent, een goed salaris alleen is niet voldoende. Secundaire arbeidsvoorwaarden zijn ook van belang, al helemaal in sectoren waarin de lonen al hoog liggen, zoals de techbranche.
Werknemers van techbedrijf Mollie mogen bijvoorbeeld hun lidmaatschap van de sportschool declareren, net als hun bezoek aan de psycholoog, nagelsalon of kapper. Ze mogen thuiswerken wanneer ze dat willen en krijgen lunch op kantoor, rapporteert NRC.
Bij IT-consultant Bizzomate mag personeel een tiende van zijn tijd besteden aan persoonlijke groei en vier uur per week aan vrijwilligerswerk. Het bieden van meer vrijheden zou best eens goed kunnen vallen, omdat werknemers tijdens de coronaperiode ook hebben gesnuffeld aan meer autonomie. Met name millennials zouden vrijheid belangrijk vinden bij het kiezen voor een werkgever.
Kleven er ook risico’s aan salarisverhogingen?
Niet alleen aan de top, maar ook aan de onderkant van de arbeidsmarkt stijgen de lonen. Komend jaar zal het minimumloon in Nederland met 2,5 procent stijgen, de eerste verhoging sinds 1969. Bij de combinatie van inflatie en loonstijgingen zijn er altijd critici die wijzen op de risico’s van een zogeheten loon-prijsspiraal. Zowel DNB-president Klaas Knot als werkgeversbond AWVN waarschuwden hier recent voor.
Bij een loon-prijsspiraal verhogen werkgevers hun lonen, bijvoorbeeld omdat vakbonden daarvoor strijden of omdat ze concurrerend willen blijven voor talent. Om de kosten voor die loonsverhogingen te compenseren, verhogen bedrijven de prijzen van hun producten.
Dat leidt weer tot verdere loonsverhogingen, om werknemers te compenseren voor de duurdere producten. De vicieuze cirkel aan loon- en prijsstijgingen zou dan zijn ingezet, wat leidt tot inflatie. In de jaren ’70 zorgde dit fenomeen voor economische stagnatie, waarop werkgevers en -nemers in 1982 overeenkwamen de lonen te matigen.
De inflatie – volgens Europese rekenmethode – is nu met 9,9 procent in juni torenhoog, al neemt het iets af. In mei bedroeg de inflatie 10,2 procent, in april 11,2 procent en in maart zelfs 11,9 procent. Ter vergelijking: in recordjaar 1974 bedroeg de jaarinflatie – volgens de Nederlandse rekenmethode – 10,89 procent. Toegegeven, maandstanden met jaargemiddelden vergelijken is niet helemaal eerlijk, maar het biedt voorstanders van loonmatigingen wel argumenten. Als de inflatie immers nu al zo hoog is, spelen werkgevers dan niet met vuur als zij hun lonen verhogen?
Het zal zo’n vaart niet lopen, denken meerdere gerenommeerde instanties en economen. Zo wijst de Rabobank er in een rapport uit december op dat het risico op een loon-prijsspiraal pas optreedt als werknemers meer ‘onderhandelingsmacht’ krijgen. Daar lijkt het voorlopig niet op, want het aantal vakbondsleden neemt al jaren af. In 2021 ging het zelfs om 98.000 minder leden dan in 2019, meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek.
Ook het Centraal Planbureau (CPB) ziet geen gevaren bij het verhogen van de lonen, mits een loonsverhoging eenmalig is. Het bedrijfsleven heeft volgens de instantie voldoende winst gemaakt om de verhogingen te kunnen dragen. Wel wijst het CPB erop dat bedrijven de loonsverhogingen niet moeten doorberekenen in hun prijzen.
Econoom Mathijs Bouman wijst er tot slot in het Financieele Dagblad op dat de inflatie vooral is aangewakkerd door de gestegen olie- en gasprijzen. Die zouden goed zijn voor driekwart van het inflatiecijfer, maar het effect op de inflatie zal volgens Bouman al binnen een jaar zijn afgenomen. De lonen en prijzen mogen elkaar volgens de econoom dan ook best wat opdrijven, ‘mits bedrijven en vakbonden de doorberekening van lonen en prijzen een beetje onder controle houden’.
Meer verhalen over hoe je talent aantrekt:
- 3 recruitment-tips voor een krappe arbeidsmarkt
- Technisch talent aantrekken? Zó wordt het (iets) gemakkelijker
- 5 bijzondere manieren om aan nieuw personeel te komen
