BlackRock staat doorgaans niet bepaald bekend als activistisch. Ook ‘maatschappelijk verantwoord ondernemen’ is niet meteen een begrip dat je associeert met de grootste vermogensbeheerder ter wereld.
Zeker in dat kader is de brief die hoogste baas Larry Fink eerder deze maand schreef aan de CEO’s van de grootste bedrijven ter wereld op zijn minst opvallend te noemen. In de brief constateert Fink dat overheden er niet in slagen op beleidsterreinen als pensioenen, infrastructuur, omscholing en automatisering tot bevredigende resultaten te komen.
‘Als gevolg daarvan kijkt de samenleving steeds meer naar de private sector en vraagt aan bedrijven om bredere maatschappelijke uitdagingen op te pakken. […]Om op langere termijn te overleven moeten bedrijven daarom niet alleen financiële prestaties leveren, maar ook laten zien dat ze een positieve bijdrage aan de samenleving als geheel leveren.’
Leiderschap op meerdere terreinen gevraagd
Volgens Fink moeten de activiteiten van een bedrijf kortom ten gunste staan van alle stakeholders, niet alleen van de aandeelhouders.
‘Tegenwoordig vragen stakeholders dat bedrijven leiderschap tonen op een brede range aan onderwerpen. […] De vaardigheid van een bedrijf om met milieu, sociale en bestuurlijke issues om te gaan is essentieel voor duurzame groei.’
Fink schrijft dat de klanten van BlackRock – de rijksten der aarde dus – niet alleen van bedrijven willen dat ze hun vermogen zoveel mogelijk vermeerderen, maar dat ze ook zorgen voor ‘het welzijn en de veiligheid van hun medeburgers.’
En de grote investeerder gaat nog verder. Zo staat in de brief ook dat bedrijven hun licence to operate kunnen verliezen als ze geen ‘sense of purpose’ kunnen laten zien. Daarbij gaat het om fundamentele vragen als: waarom bestaat het bedrijf? Wat is de toegevoegde waarde voor de samenleving? Waar willen we het verschil maken?
Uiteindelijk hogere prestaties
Fink sluit met die opvatting aan bij wat Mackey & Sisodia daar al in 2014 over schreven in hun boek Conscious Capitalism:
‘Als de purpose helder is, kan het leiderschap sneller en beter beslissen. Een duidelijke purpose leidt ook tot meer gedurfde, heldere beslissingen. In plaats van beslissingen te laten afhangen van de publieke opinie of van veranderingen in de markt, nemen purpose-driven bedrijven zulke dingen mee in de overweging, terwijl ze ook nog gedreven worden door iets dat meer betekenis heeft. Dit leidt uiteindelijk tot hogere prestaties.’
Purpose en prestaties: géén tegenstelling
Purpose en prestaties zijn niet elkaars tegenstelling. Sterker nog: ze hebben elkaar juist nodig. Winst is essentieel om te overleven als bedrijf. Je kunt zelfs betogen dat het sociaal onverantwoord is om als bedrijf geen (duurzame) winst te maken. Maar de focus moet dus gericht zijn op de lange termijn, betoogt Fink, niet op de kwartaalwinst van nu.
Hij roept ceo’s daarom op om meer helderheid te geven over hun langetermijnstrategie en meer ‘in het openbaar te formuleren hoe ze op termijn waarde willen creëren’. Volgens Fink moeten bedrijven zichzelf daarvoor vragen stellen als:
- Welke rol spelen we in de samenleving?
- Hoe managen we onze impact op het milieu?
- Zijn we bezig een divers personeelsbestand te creëren?
- Bieden we omscholing en kansen voor onze medewerkers om zich aan te passen aan een sterk automatiserende wereld?
Is dit echt een doorbraak?
Is dit nou echt een doorbraak? Dit is toch niet echt een nieuw standpunt? Misschien toch wel. In het verleden werden bedrijven die investeren in stakeholder relations immers vaak ‘gestraft’ door aandeelhouders en investeerders die alleen geïnteresseerd waren in rendement.
Volgens deze visie dragen puur op winst gerichte bedrijven al genoeg bij aan de samenleving, ‘door winst te maken, wat werkgelegenheid, lonen, aankopen, investeringen en belastingen genereert’ (zoals Porter & Kramer dat in 2011 opschreven).
Maar Fink erkent dat hier een valse tegenstelling wordt geschetst. Hij sluit aan bij het begrip ‘Shared Value’ dat Porter & Kramer introduceerden, waarbij het gaat om economische waarde die hand in hand gaat met maatschappelijke waarde.
Het einde van Friedman?
Betekent dit het eind van de ideeën van Milton Friedman, en zijn beroemde essay in de New York Times in 1970: ‘The Social Responsibility of Business is to Increase its Profits’? Volgens Friedman zouden bedrijven geen geld moeten uitgeven aan bijvoorbeeld milieubeheer, behoudens wat in het belang van de eigen aandeelhouders is.
Ook zouden bedrijven niet ‘andermans geld’ moeten uitgeven voor maatschappelijke belangen, schreef hij. ‘Bestuurders die een ander doel najagen dan geld verdienen voor zijn aandeelhouders zijn stropoppen van de intellectuele krachten die proberen de basis van de vrije samenleving te ondermijnen.’
Maar Fink zegt nu iets heel anders; hij onderkent juist dat geen enkel bedrijf opereert in een vacuüm. Ja, er zijn investeerders nodig om het bedrijf geld te geven, maar ook klanten die de producten kopen, medewerkers die meehelpen die producten te maken, leveranciers die willen leveren en een samenleving die het bedrijf accepteert.
Als een van deze groepen absent is, kán het bedrijf niet eens succesvol zijn. Een van de beste manieren om op lange termijn winst te maken is dus door waarde te creëren voor álle belanghebbenden in het systeem.
Wandelen én kauwgum kauwen
Het resultaat dat Fink voor zijn cliënten zoekt is een gezond langetermijnperspectief. Hij zal geen tegenvallende prestaties accepteren, schetst hij. Maar de uitdaging is, zo schetst hij in zijn brief, ‘om tegelijkertijd te wandelen en kauwgum te kauwen, om de magische oplossing te vinden die twee schijnbare uitersten verenigt: optimale financiële resultaten leveren én de wereld tegelijkertijd een betere plek maken.’
En dat is een signaal dat niet valt te onderschatten. Met 6,3 biljoen (!) dollar in beheer, is het signaal dat BlackRock afgeeft meer dan welkom. Van ieder ander zou dit pleidooi als ‘naïef’ zijn afgedaan. Maar nu de boodschap van Larry Fink komt, zou hij misschien wel eens de aandacht kunnen krijgen die hij verdient.
Meer dan alleen retorica?
Het is nog te vroeg om vast te stellen of de brief meer is dan alleen retorica. Maar het feit dat de CEO van de grootste vermogensbeheerder in de wereld bedrijven oproept zich meer bewust te zijn van hun sociale impact kunnen we niet anders dan als goed nieuws zien. Al zal alleen de toekomst kunnen uitwijzen in hoeverre BlackRock zijn investeringen in bedrijven ook daadwerkelijk langs die meetlat zal blijven leggen.
Over de auteur
Filip Caeldries is Academic Director van het IMM – Global Executive MBA-programma, een samenwerking van TIAS School for Business and Society met Purdue University (USA), Central European University (Hungary), Tianjin University (China) en FGV-EBAPE (Brazil).
Dit artikel wordt u aangeboden door
TIAS School for Business and Society
Top-ranked business school voor leiders, professionals en managers, die het beste uit zichzelf willen halen en impact willen creëren voor hun organisatie en haar omgeving.
Meer info
