‘De klassieke manager is eigenlijk niet meer nodig’

Of je nu in 2021 de ceo bent van een succesvol fintechbedrijf of 100 jaar eerder directeur was van een textielfabriek, in de kern draait leiderschap nog altijd om hetzelfde. Althans, dat vindt Dirk Buyens. ‘Leiderschap gaat om mensen in beweging krijgen. Dat was een eeuw geleden zo en nu nog steeds. Wat enorm veranderd is, is de manier waarop leiders dit in de praktijk doen’. Buyens is professor human resources aan de in Gent gevestigde Vlerick Business School die onlangs door de Financial Times tot de beste in zijn soort in de Benelux werd verkozen.

Moderne leiders bieden flexiclarity

Post-Covid draait het volgens Buyens om wat hij als flexiclarity omschrijft. Als moderne leider moet je zowel flexibel als duidelijk zijn, aldus Buyens. Hij noemt het voorbeeld van Apple-ceo Tim Cook, die aankondigde dat hij na het wegvallen van de coronamaatregelen van zijn werknemers verwacht dat ze allemaal op maandag, dinsdag en donderdag fysiek op de werkvloer aanwezig zijn. ‘Dat leverde veel discussie op, maar het was tenminste wel duidelijk. Wanneer je als leider zegt dat tenminste één en maximaal vier dagen thuis moeten werken, dan is dat weer een veel te brede spreidstand. Daar kunnen je werknemers ook niet mee uit de voeten.’

Door de grote impact van de coronacrisis op de manier waarop we werken, zijn diverse ontwikkelingen in een stroomversnelling geraakt. Een daarvan is het werken in zelfsturende teams. Ook Buyens verwacht dat we dit in de toekomst vaker gaan zien, maar heeft er tegelijkertijd zo zijn bedenkingen bij. ‘Wat mensen wel eens onderschatten: zodra je werknemers het zelf laat uitzoeken duurt het beslissingsproces soms ook langer. Dan krijg je zo’n parlementsachtig gevoel, met eindeloze discussies. Zeker in een business waar je geregeld je strategie moet aanpassen, heb je daar niet altijd de tijd voor. Dan wil je niet dat je organisatie een democratisch gebeuren is. In omgevingen die wat stabieler zijn, zie ik meer ruimte voor zelfsturende teams. Maar soms is er gewoon een leider nodig om knopen door te hakken. Als mijn huis in brand staat, heb ik ook liever niet dat de brandweer eerst een scrummeeting houdt.’

Klassieke manager is eigenlijk niet meer nodig

Wie geen bedenkingen heeft bij zelfsturende teams, is Arko van Brakel. Deze serial entrepeneur, auteur en spreker is tegenwoordig met name bezig met zijn rol als directeur van de strategische board van de Cleantech Regio. Maar als medeoprichter van het Semco Style Instituut en voormalig directeur van trainingsinstituut De Baak houdt hij zich al lange tijd bezig met zelfsturende teams en leiderschap. Van Brakel heeft bepaalde ontwikkelingen tijdens de coronacrisis met veel plezier aanschouwd. ‘Hoe iedereen binnen de kortste keren kon werken met digitale tools, dat vond ik prachtig om te zien. Net als hoe snel mensen in het onderwijs erin slaagden om hun lessen online te geven.’ Ontwikkelingen die hem sterken in zijn overtuiging dat de klassieke manager eigenlijk niet meer nodig is.

‘We hebben gezien dat het gros van de mensen prima in staat is om de eigen tijd in te delen. De meeste klachten komen van managers die geen zicht meer hebben op wat er allemaal gebeurt. Maar als iedereen over dezelfde informatie beschikt, wat dankzij digitale samenwerkingstools uitstekend kan, zijn veel managers totaal overbodig. Mensen hoeven niet gemanaged te worden: ze kunnen zelf plannen en met elkaar zelfs betere besluiten nemen omdat ze hierbij meer invalshoeken meenemen. Natuurlijk is er iemand nodig die eindverantwoordelijk is en een handtekening kan zetten. Maar de middle manager is echt een uitstervend ras’, voorspelt Van Brakel.

Werken vanuit vertrouwen

Om een goed lopende organisatie met zelfsturende teams te creëren, is het voor leiders cruciaal om vanuit vertrouwen te werken, stelt Van Brakel. ‘De leiders van succesvolle organisaties hebben vaak gemeen dat ze zich realiseren dat het bewaken van de bedrijfscultuur het belangrijkste is. Hoe gaan we met fouten om? Hoe ondersteunen we elkaar? Om dat soort zaken gaat het, en daar moet je als leider ook zelf consistent gedrag in vertonen. Dat zorgt ervoor dat mensen je als leider vertrouwen, en de ruimte voelen om te boven zichzelf uit te stijgen.’

Zo zorgt het verschijnsel van zelfsturende teams bij experts voor zowel scepsis als enthousiasme. Aan de leiders van de toekomst om te ontdekken hoe het gedachtengoed hun organisaties al dan niet verder kan helpen.

Dit artikel wordt u aangeboden door

SUAS

SUAS (een merk van Schouten & Nelissen) ontwikkelt al ruim 40 jaar kwalitatieve opleidingen en trainingen. Bij SUAS leiden we je op met power skills, de kennis en vaardigheden waarmee jij sterk én in beweging blijft.

Bekijk ons uitgebreide aanbod