Toen de coronacrisis medio maart in alle hevigheid losbarstte, schakelden veel bedrijven en organisaties zo goed en kwaad als dat ging over op thuiswerken. Werken op afstand, met alles wat daar in technische en organisatorische zin bij kwam kijken, werd voor kantoorwerkers al snel de nieuwe norm.
Inmiddels zijn we, na een zomerperiode waarin het virus iets minder actief leek, opnieuw hard wakker geschud. De tweede coronagolf heeft dit najaar flinke impact op onze samenleving. Ook het werken op afstand lijkt veel werknemers momenteel zwaarder te vallen dan tijdens de eerste golf in het voorjaar. Zeker nu de wintertijd is ingegaan en de dagen weer korter en donkerder worden, kan het gebrek aan contact met collega’s mensen gaan opbreken.
Minder verbinding
Voor bedrijven en organisaties is het belangrijk om de vinger goed aan de pols te houden. Het aanhoudende werken op afstand waartoe veel organisaties zich gedwongen zien, brengt de nodige valkuilen met zich mee.
Zo dreigt de belangrijke verbinding tussen werkgever en werknemer te vervagen naarmate mensen langer op afstand aan het werk zijn. Deze fysieke afstand kan ongemerkt leiden tot een steeds ‘dunnere’ verbinding: tussen collega’s onderling, tussen medewerkers en hun leidinggevende, en tussen medewerkers en de organisatie als geheel.
Kernwaarden uit zicht
En dat is gevaarlijk, want een minder sterke verbinding kan ertoe leiden dat mensen het zicht verliezen op de kernwaarden van de organisatie. Hoe moet je je werk doen? En welke waarden spelen daarbij een rol? Als werknemers die vragen en de bijbehorende antwoorden uit het oog verliezen, kan dat ertoe leiden dat de organisatie structureel onder haar kunnen presteert.
Voor leidinggevenden is het belangrijk om voortdurend aandacht te blijven besteden aan de kernwaarden: ‘Zó willen we werken.’ Het helpt daarbij enorm als je zelf transparant bent over je eigen dilemma’s. Welke keuzes heb je gemaakt, en waarom? En hoe past je afweging binnen die kernwaarden van de organisatie?
Aandacht voor ethiek
Zeker in het begin van de crisis lag de nadruk bij veel bedrijven op de bedrijfscontinuïteit en de bedrijfsresultaten. Begrijpelijk, maar als werkgevers te veel hameren op resultaten bestaat het gevaar dat ethiek langzaam uit beeld verdwijnt.
Vanuit het oogpunt van integriteit en ‘morele sensitiviteit’ zijn de meeste mensen doorgaans geneigd om het goede te doen. Tegelijkertijd legt de coronacrisis zoals gezegd een enorme druk op de bedrijfscontinuïteit.
De ingebakken moraliteit van medewerkers kan onder druk komen te staan als de focus alleen maar ligt op productiviteit, efficiency en snelheid. In zo’n situatie leggen sommige medewerkers zichzelf een verhoogde prestatiedruk op en maken ze misschien keuzes die ze anders niet had gemaakt. Goede leiders hebben hier oog voor en stellen ook in economisch lastige tijden voortdurend de juiste vragen: het kan en het mag, maar moeten we het ook willen?
Ethische dilemma’s
In het verlengde daarvan missen veel medewerkers op dit moment de natuurlijke (informele) contactmomenten die de kantooromgeving wél biedt. Dat is niet alleen belangrijk voor de sociale verbinding, maar ook bij het maken van ethische en morele afwegingen.
Loop je in het contact met een klant tegen een bepaald dilemma aan? Op kantoor is het dan vaak makkelijk om even te sparren met je leidinggevende of een collega. Een informeel gesprek biedt een ander perspectief.
Tegelijkertijd lijkt overleg via het scherm hiervoor geen goed alternatief voor de meeste mensen. Het inplannen van een virtuele meeting zorgt voor een extra handeling en vergroot daarmee de drempel en de ervaren afstand.
Voorbeeldgedrag
Een andere belemmering die in deze tijden van werken op afstand meespeelt als het gaat om ethiek en integriteit, is het gebrek aan voorbeeldgedrag. Leading by example: goede leidinggevenden geven het juiste voorbeeld en weten hun medewerkers zo op de juiste manier te motiveren.
Maar juist aan die zichtbaarheid schort het momenteel. Werknemers zien en horen hun leidinggevende niet of nauwelijks ‘in actie’ tijdens gesprekken met een klant of een leverancier. Doordat de meeste werknemers hun leidinggevende alleen tijdens virtueel overleg zien, is de impact van voorbeeldgedrag veel minder groot.
Voor leidinggevenden is het dan ook raadzaam om in elk geval goed na te denken over de momenten dat ze wél zichtbaar zijn. Wat laat je dan zien? Welke thema’s maak je dan belangrijk? Juist in deze tijden is het essentieel om daar bewust mee bezig te zijn.
Hybride werken
Wat er de komende tijd ook gebeurt: zoals het er nu uitziet, zal de coronacrisis blijvende invloed hebben op de manier waarop we werken. Hybride werken wordt de norm in de ‘future of work’. Het kantoor wordt vooral een ontmoetingsplek om te reflecteren en te bouwen aan de relaties met anderen; de thuiswerkplek wordt vooral een plek voor concentratie en productie.
Maar als het kantoor een plek wordt voor reflectie, wat is dan de agenda voor die reflectie? Hoe kun je als leidinggevende het goede voorbeeld geven als je zelf niet fysiek aanwezig bent? En hoe kun je er als organisatie voor zorgen dat mensen die op afstand werken in touch blijven met je kernwaarden?
Gamification
Voor bedrijven en organisaties die nadenken over hoe ze het hybride werken precies gaan inrichten, is het raadzaam om dit soort ethische overwegingen mee te nemen. Gamification kan daarbij een goed middel zijn om de kernwaarden van de organisatie te ‘laden’ en medewerkers spelenderwijs aan te zetten tot gewenst gedrag, passend bij deze nieuwe situatie.
Ruimte voor reflectie
Ook kan het raadzaam zijn om tijdens een virtueel teamoverleg bewust ruimte in te bouwen voor reflectie. Hoe is er in de afgelopen periode samengewerkt? Welke dilemma’s kwamen daarbij kijken? En hoe zou het team zo’n dilemma een volgende keer wellicht op een andere manier kunnen oplossen? Door structureel aandacht te besteden aan reflectie, wordt de drempel lager voor collega’s om ethische dilemma’s ter sprake te brengen en anderen hierop aan te spreken.
Vergeet als leidinggevende verder ook niet om complimenten uit te delen voor de zaken die goed gingen. Gingen de omzet en klanttevredenheid omhoog? Laat het je team vooral weten.
Nieuwe realiteit
Tijdens de intelligente lockdown in het voorjaar bestond bij veel mensen nog de hoop dat er snel een oplossing zou komen voor de coronacrisis. Nu de crisis zich langer dan gedacht voortsleept, zullen we ons moeten voegen naar de nieuwe realiteit. En zullen we een nieuwe modus moeten vinden in de manier waarop we omgaan met collega’s en klanten.
Des te meer reden om als organisatie goed na te denken over hoe je het werk inricht: niet alleen in fysieke zin, maar ook in termen van samenwerking en ethiek.
Dit artikel is onderdeel van het dossier ‘Performance Verbeteren’ op mt.nl. Dit dossier wordt mede mogelijk gemaakt door House of Performance. House of Performance is specialist in het verbeteren van prestaties op de werkvloer door ethisch werken te implementeren.
Lees ook:
- Niet verduurzamen in crisistijd, hoe verantwoord is dat?
- Ethische dilemma’s op de werkvloer: wat zou jij doen?
- Succesvol gedragsverandering doorvoeren? Zo lukt het wel
