‘Gezondheid moet vast agendapunt worden’

Geen bedrijf in de Europese staalindustrie is zo veilig als Tata Steel. Nu wil het bedrijf uit IJmuiden ook het gezondst worden. ‘Gezondheid moet van hoog tot laag vanzelfsprekend zijn.’

Best practice van Management Team + Zilveren Kruis Achmea

In de staalindustrie, waar de arbeidsrisico’s groot zijn, staat veiligheid hoog op de agenda. Door personen en productie- en goederenstromen te scheiden, maar ook door uitgebreide voorlichtingscampagnes en intensieve trainingen is het Tata Steel gelukt het veiligste staalbedrijf in Europa te worden.

Het bedrijf in IJmuiden probeert sinds een paar jaar op dezelfde manier de gezondheid van zijn medewerkers te benaderen. Daarbij werkt het concern samen met ArboNed, maar ook met zorg- en onderwijsinstelling Heliomare in Wijk aan Zee. ‘Om te beginnen krijgt iedere medewerker om de drie jaar een uitnodiging voor een Preventief Medisch Onderzoek, een PMO’, zegt Olaf Zomerplaag, manager Gezondheid en Welzijn op de HR-afdeling van Tata Steel in IJmuiden. ‘Inmiddels doet 85 procent van het personeel mee aan deze vrijwillige gezondheidscheck.

De Tata Steelmethode
Het Vitaliteitsprogramma van Tata Steel bestaat onder andere uit een Preventief Medisch Onderzoek, een Persoonlijk GezondheidsPlan en Multi-Disciplinaire Arbeidstraining voor de complexere gezondheidsproblemen. Zilveren Kruis Achmea ondersteunt Tata Steel vanuit de aanpak ‘Gezond Ondernemen’, waarin inzicht, advies en oplossingen voor vitaliteit, gezondheid en verzuim centraal staan.Als daartoe aanleiding is, krijgt een medewerker het advies om een Persoonlijk GezondheidsPlan op te laten stellen. Zo’n PGP bevat bewegings- en leefstijlprogramma’s waarin deelnemers instructie krijgen over bijvoorbeeld bewegen, gezond eten, gewichtsreductie, stoppen met roken, stresshantering, ontspanning en het belang van goede slaap. Dit gebeurt in ons Vitaliteitcentrum door professionals van Heliomare.

Sommige mensen hebben wat complexere gezondheidsproblemen. In zulke gevallen kan de bedrijfsarts een Multi Disciplinaire Arbeidstraining voorschrijven. Deelnemers krijgen dan door coaching inzicht in het samenspel tussen gedrag, prestaties en verzuim en werk. Ook de algehele belastbaarheid wordt getraind. Fysieke training, begeleiding op het werk en ontspanningstraining vormen in een op maat gesneden pakket onderdelen van de arbeidstraining. Het doel is medewerkers in staat te stellen duurzaam terug te keren naar het werk.’

Realistisch blijven

De resultaten van dit doordachte preventiebeleid mogen er zijn. Het ziekteverzuim daalde in vijf jaar tijd van 8 naar minder dan 5 procent. ‘Natuurlijk streven we naar een nog lager getal, naar 4 procent’, zegt Zomerplaag, die daar echter meteen relativerend aan toevoegt: ‘Je moet wel realistisch blijven. Mensen worden nu eenmaal soms ziek.’

Generaties Nederlanders associëren ‘Hoogovens IJmuiden’ met ploegendienst. Terecht, want met ruim 4.200 medewerkers in vijfploegendienst is Hoogovens-opvolger Tata Steel nog altijd een van de grootste volcontinubedrijven van Nederland. Maar ploegendiensten verstoren de biologische klok en in combinatie met verkeerd eten kan dat onder meer leiden tot problemen met de suikerstofwisseling. In samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen ontwikkelde het bedrijf daarom een rooster dat deze verstoring en de gevolgen ervan minimaliseert.

‘Onze ploegendienst is nu kortcyclisch en voorwaarts roterend’, legt Zomerplaag uit. ‘Je loopt maximaal twee dezelfde diensten achter elkaar en het patroon is ochtend-middag-nacht, in plaats van nacht-middag-ochtend, zoals vroeger. De diensten verschuiven dus met de klok mee, in plaats van tegen de klok in. Dit blijkt het ‘jetlag-effect’ aanzienlijk te verminderen. Vergelijk het met intercontinentaal vliegen. Op vluchten van oost naar west, dus met de zon mee, is de jetlag minder groot dan op vluchten de andere kant op. De meeste medewerkers melden dat ze sinds we dit rooster hebben beter slapen en zich fitter voelen.’

Lagging indicator

Tata Steelmethode in cijfers
• Ziekteverzuim daalde van 8% naar 5%
• Langdurige uitval verminderde met 0,3%
• 85% werknemers (ruim 9.000 mensen) ondergaat 1 maal per 3 jaar het vrijwillig Preventief Medisch Onderzoek
• Zo’n 150 van hen krijgen jaarlijks het advies deel te nemen aan een Persoonlijk GezondheidsPlan
• Door het kortcyclische, voorwaarts roterende ploegendienstrooster slapen de 4.200 ploegendienstwerkers beter en dieper en voelen zich daardoor fitter.Ziekteverzuim is het harde eindpunt van gezondheidsinterventies. ‘Er zal dus altijd op gestuurd worden’, zegt Zomerplaag. ‘Maar het is een zogenoemde lagging indicator. Als iemand langdurig ziek wordt, is het leed al geschied en loop je eigenlijk achter de feiten aan.’ Zomerplaag en zijn arbeidsdeskundigen kijken daarom liever naar leading indicators.

‘Momenteel sturen we op 7 KPI’s die onze inspanningen op gezondheidsgebied meetbaar maken, zoals het aantal acties dat we nemen op basis van de uitkomst van een PMO. Maar misschien wel de belangrijkste leading indicator is hoe mensen zich voelen. Vandaar dat we ernaar streven gezondheid een vanzelfsprekend thema te maken, van hoog tot laag in de organisatie. Bij een werkbespreking moet de chef van de wacht als eerste veiligheid aansnijden, daarna productieresultaten en milieu.

Gezondheid moet ook op die lijst. Het moet een vast agendapunt worden, waarbij iedereen die iets op zijn hart heeft dat kan zeggen, maar waarbij collega’s elkaar ook aanspreken op dingen die hen opvallen. Bijvoorbeeld dat Henk er de laatste tijd wat grauw en vermoeid uitziet. Leidinggevenden hebben in dit verband een signalerings- en vertrouwensfunctie. Het kost tijd om dit voor elkaar te krijgen. Het vergt een andere manier van denken. Maar we zijn mooi op weg.’

Meer lezen over hoe je een gezond vitaliteitbeleid krijgt binnen je bedrijf? Vraag het gratis boekje ‘Iedereen vitaal’ aan.