Hoe de ambulance steeds meer rijdend ziekenhuis wordt

Ambulances worden steeds geavanceerder. Doktoren kunnen nu al live meekijken in de ziekenwagen. Hoe maak je zoiets technisch mogelijk?

Nederland scoort goed als het gaat om spoedeisende medische hulp. Een combinatie van hoogopgeleide ambulancemedewerkers, state of the art materiaal, beproefde protocollen en korte aanrijdtijden garandeert optimale zorg in levensbedreigende situaties. Maar het kan natuurlijk altijd nog beter. Veel wordt daarbij verwacht van telemedicine, de techniek die het mogelijk maakt om al in de ambulance te beginnen met specialistische behandeling.

Spoedeisende hulp

Want ondanks dat de ambulancezorg in Nederland tot de beste ter wereld behoort, zijn er nog veel verbeteringen mogelijk. Aanrijtijden worden bijvoorbeeld op het platteland niet altijd gehaald. De afdelingen Spoedeisende Hulp (SEH) van ziekenhuizen zijn vaak overbelast. Bij acute gevallen, zoals een hartstilstand of een beroerte, betekent dit een risico. Snel behandelen vergroot in zulke gevallen de overlevingskansen en kan de gevolgschade beperken.

Inladen en wegwezen

Bij het grote publiek leeft vaak het idee dat ambulancemedewerkers primair erop zijn gericht om patiënten met een levensbedreigend probleem zo snel mogelijk naar het ziekenhuis te krijgen. Inladen en wegwezen, en dan met sirenes op scheuren naar een ziekenhuisbed. Dit is slechts ten dele juist. De ambulance is zelf steeds meer een mobiel stukje ziekenhuis. De eerste zorg van ambulanceverpleegkundigen is de vitale functies van de patiënt stabiel te krijgen. Vaak zijn ze geruime tijd bezig op locatie met de patiënt bezig voor ze met toeters en bellen naar de spoedeisende hulp (SEH) rijden. Ook tijdens de rit stellen ze alles in het werk om de overlevingskans van de patiënt zo groot mogelijk te maken.

Telemedicine

Om dit goed te doen, is het belangrijk dat diverse healthcare professionals op afstand de vitale functies van patiënten kunnen monitoren, gecombineerd met onderlinge audio- en video communicatie. Deze zogenoemde ‘Telemedicine’ is een speerpunt van Hewlett Packard Enterprise (HPE), dat concrete oplossingen biedt gericht op ‘het nieuwe zorgen’. In nauwe samenwerking met een ziekenhuis en een ambulance-organisatie is HPE een van de partijen achter het Health Platform Telemedicine, een oplossing die ambulance en ziekenhuis verbindt.

Levensbedreigende A1-transporten

Tijdens spoedritten – in jargon: levensbedreigende A1-transporten – kan de verpleegkundige in de ambulance audiovisueel contact maken met artsen in het ziekenhuis. Die krijgen op hun beeldscherm ook real time alle vitale data die worden gemeten in de ambulance, zoals bloeddruk, elektrocardiogram en zuurstofsaturatie. Een onlangs afgeronde pilot wees uit dat telemedicine toegevoegde waarde kan hebben, zowel voor de patiënt als de zorgprofessional. Indien telemedicine goed wordt geïntegreerd leidt dit tot betere zorg.

Verplaatsing behandeling

Anesthesioloog Dirk Peek, vanaf het begin betrokken bij de ontwikkeling van de toepassing, en bij de pilot: “Hoe eerder een medisch specialist in een levensbedreigende situatie bij het proces wordt betrokken, hoe groter de kans op overleving en hoe geringer de gevolgschade. Ambulanceverpleegkundigen doen uitstekend werk, maar zijn gehouden aan strakke protocollen en mogen bepaalde medische handelingen niet zelfstandig uitvoeren. Vooral bij patiënten met cardiologische of neurologische problemen – denk aan een hartinfarct of beroerte – is zo vroeg mogelijke behandeling van cruciaal belang. In feite verplaats je het begin van de specialistische behandeling van het ziekenhuis naar de ambulance. De specialist kijkt mee, overlegt met de verpleegkundige en kan hem of haar opdracht geven tot het uitvoeren van een direct noodzakelijke medische handeling.”

De specialist kijkt mee, overlegt met de verpleegkundige en kan hem of haar opdracht geven een direct noodzakelijke medische handeling uit te voeren.”

Kostbare minuten gewonnen

Als artsen in het ziekenhuis al tijdens ‘de rit’ in het proces worden betrokken weten ze exact wat de situatie is, zodat ze zich optimaal kunnen voorbereiden op de komst van de patiënt. Er is minder overdracht van informatie nodig en in sommige situaties kan eerder met vervolgonderzoek of behandeling worden gestart. Zo worden kostbare minuten gewonnen.

Geen marionet

Het ambulancepersoneel hoeft door telemedicine bovendien niet bang te zijn door de techniek te worden gedegradeerd tot een soort marionet van de specialist. Ambulanceverpleegkundigen in Nederland zijn hooggekwalificeerde paramedici die zeer goed op hun taak worden getraind. Het initiatief om het systeem te gebruiken ligt dan ook bij de ambulanceverpleegkundige. Zij bepalen of het wenselijk is om communicatie met het ziekenhuis alvast tot stand te brengen. Dit zal alleen worden gedaan indien er een duidelijke toegevoegde waarde is.

Niet per se levensbedreigend

“Die afweging kunnen ze prima maken”, zegt Sebastiaan Alves, Healthcare Specialist bij HPE en verantwoordelijk voor Business Development (foto). “Er hoeft overigens niet per se sprake te zijn van een levensbedreigende situatie. Ook de wetenschap dat alles onder controle is en dat er op de SEH geen bijzondere voorbereidingen hoeven te worden getroffen is van belang bij het organiseren van acute zorg.”

Totaaloplossing

Het Healthcare Platform Telemedicine wordt momenteel gebouwd en is bijna klaar om bij de eerste ziekenhuizen en ambulancediensten te worden ingezet. HPE levert de dienst als een totaaloplossing vanuit een beveiligde cloudomgeving. Een implementatie omvat advisering ten aanzien van procedures, de installatie en integratie en bijvoorbeeld de training van de gebruikers. HPE ziet veel meer toepassingen en ook andere gebruikers van het platform. “Momenteel zijn we in contact met Defensie om te bekijken of we een pilot kunnen opzetten waarin het Health Platform Telemedicine kan worden ingezet bij de Landmacht en de Marine”, vervolgt Alves. “Bij oefeningen of missies in oorlogsgebieden, of aan boord van fregatten, zou Telemedicine een enorme meerwaarde kunnen betekenen. De noodzakelijke medisch specialistische expertise kan virtueel ter plaatse zijn wanneer een militair gewond of ziek is, ook aan boord van een marinefregat.”

Pre-hospitale diagnostiek

Een andere speerpunt van het Health Platform Telemedicine is het faciliteren van de zogenoemde pre-hospitale diagnostiek. “Uit onderzoek blijkt dat 50% van de patiënten op de SEH achteraf gezien geen dure spoedeisende hulp nodig had”, zegt Alves. “Deze onnodige belasting wordt voornamelijk veroorzaakt door zelfverwijzers, mensen die direct zelf met een klacht naar het ziekenhuis gaan. Binnen die groep heeft slechts 20% daadwerkelijk een urgent probleem.”

Geen onnodig gebruik

Maar ook van de patiënten die worden doorverwezen door een huisarts of die door een ambulance op de SEH worden gebracht, blijkt nog altijd een derde achteraf niet dringend te zijn. “Dit zijn de gevallen waarin huisartsen of ambulanceverpleegkundigen het niet helemaal vertrouwen en het zekere voor het onzekere nemen. Met Telemedicine kunnen huisarts en ambulancepersoneel ondersteund worden bij de beslissing of de patiënt met spoed moet worden ingestuurd. Zo kan worden voorkomen dat patiënten onnodig gebruik maken van de relatief dure zorg op de toch al vaak overbelaste SEH.”

Mobiel bloedlab

HPE bereidt een pilot voor waarin huisartsen en ambulanceverpleegkundigen de beschikking krijgen over een mobiel bloedlab. Alves legt uit: “Hiermee kan in de toekomst binnen enkele minuten heel betrouwbaar een bepaalde bloedwaarde worden bepaald. Als een huisarts of ambulanceverpleegkundige een patiënt heeft met klachten die op een hartinfarct zouden kunnen duiden, wordt de patiënt nu vaak doorverwezen of vervoerd naar de SEH. Met het mobiele bloedlab kan een troponinewaarde belangrijke aanvullende informatie leveren op een ECG en medebepalend zijn in de beslissing om de patiënt wel of niet naar het ziekenhuis te verwijzen of vervoeren.”

Anderhalvelijnszorg

Alle patiënten die geen spoedeisende zorg behoeven, moeten zoveel mogelijk in de eerstelijnszorg worden behandeld of via de normale procedure doorverwezen naar een specialist. In het veld wordt deze diagnostische zeef, in feite een hybride tussen eerstelijn en tweedelijn, inmiddels ‘anderhalvelijnszorg’ genoemd. Alves ziet een eindeloze reeks mogelijkheden. “Je kunt naast een ECG en het mobiele bloedlab ook denken aan mobiele echo-apparatuur voor verloskundigen die veel ambulant werken. In complexe situaties kan de gynaecoloog dan vanuit het ziekenhuis meekijken. Dit scheelt onnodige verwijzingen naar het ziekenhuis en vergroot ook de kans dat een kritische situatie eerder wordt onderkend.”

Gevallen kinderen

Een ander toepassingsgebied: letsel na valpartijen. Kinderen en ouderen vallen vaak veel. In 60 procent van de gevallen blijkt in het ziekenhuis dat er niets is gebroken en de medisch specialist eigenlijk niets voor de patiënt kan doen. Alves: “Ook hier kan telemedicine toegevoegde waarde hebben. Met mobiele röntgenapparatuur in ambulances kan zeker in niet-complexe gevallen ter plekke duidelijkheid worden verkregen. Overleg met de radioloog en/of de orthopeed in het ziekenhuis kan voorkomen dat een patiënt onnodig naar de SEH wordt vervoerd. Ik persoonlijk verwacht dat in de toekomst bij niet gecompliceerde breuken ter plaatse met een 3D-printer een brace of sleeve op maat zal worden geprint.”

Ik verwacht dat in de toekomst bij niet-gecompliceerde breuken ter plaatse met een 3D-printer een brace of sleeve op maat wordt geprint.”

Zorg beter en goedkoper

De mogelijkheden om met technologische innovaties zorgprocessen te veranderen zijn eindeloos. Maar bestaande wetgeving en protocollen en de huidige financieringsstructuur maken dat verandering van zorgprocessen langzaam gaat. “Als medisch specialistische kennis niet alleen tussen de vier muren van het ziekenhuis wordt benut, maar ook op afstand virtueel kan worden ingezet in de ambulance, in de huisartsenpraktijk en bij de patiënt thuis, kan bijdragen om de zorg beter en goedkoper te maken”, zegt Alves. “Met het Health Platform Telemedicine proberen we deze ontwikkeling te faciliteren.”

Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met Hewlett Packard Enterprise. Bezoek hun website

Bewaren