Je kunt je goed rot voelen als je een belangrijke taak alwéér hebt uitgesteld. Elke keer neem je je voor om het anders te doen,je gedrag te veranderen en meer gedaan te krijgen. Maar: het is niet alleen maar gedrag. Uit onderzoek blijkt dat de hersenen van doeners en uitstellers anders in elkaar zitten.
In een onderzoek, gepubliceerd in het tijdschrift Psychological Science, vulden 264 mannen en vrouwen een vragenlijst in over hoe impulsief of besluitvaardig ze waren. Op basis van hun antwoorden, kregen ze een score op een actieschaal (AOD), waarmee ze werden ingedeeld in doeners en uitstellers. Daarna werd een MRI-scan gemaakt van hun hersenen.
Wat bleek: bij de uitstellers is de amygdala gemiddeld groter. Dit is het hersengebied waar emoties als angst gecontroleerd worden, en waar de ‘vechten of vluchten’-reactie wordt geïnitieerd. In andere woorden: mensen die vaak uitstellen, zijn misschien simpelweg voorzichtiger, en niet zozeer lui. ‘Bij mensen die vaak dingen uitstellen, licht het angstcentrum veel vaker op’, zegt een van de onderzoekers. ‘Gevoelens van angst komen geregeld voor in werk, en dus stellen ze taken soms uit.’
Perfectionisme
Die angst kan komen door perfectionisme; angst omdat je project of presentatie misschien niet zal lopen zoals je wilt. Je hersens manen je dan tot voorzichtigheid, waardoor je het uit gaat stellen. Als je hier last van hebt, kan het helpen om het onderscheid te zien tussen perfectioneren en excelleren.
Een perfectionist meet zijn of haar eigen kwaliteit af aan die van zijn werk. Als die niet perfect is, keldert hun zelfwaardering. Hoe vaker je zo te werk gaat, hoe meer het angstcentrum zal oplichten. Als de focus op excelleren ligt, probeer je ook je werk zo goed mogelijk te doen, maar koppel je de kwaliteit niet aan je eigenwaarde. Je hoeft jezelf niet iedere keer te bewijzen.
Goed uitstelgedrag
De onderzoekers zijn bovendien overtuigd van het nut van uitstellen. Maar als je het doet, doe het dan wel goed. Life is what happens when you procrastinate. Uitstellers kennen hun uitstelgedrag vaak goed. Als je weet dat je je gemakkelijk laat afleiden voor deadlines en je werk uitstelt tot vlak voor de deadline, blijf dan niet zitten proberen en je schuldig voelen. Ga iets anders doen, iets waar je blij van wordt of zelfs iets van leert. Kom daarna uitgerust terug en ga dan doen wat je eigenlijk moest doen.
Wil je toch leren hoe je je to-do-lijstje afgevinkt krijgt binnen de geplande tijd, zorg dan voor concrete doelen en maak het niet te groot. Eén stap tegelijk. Heb je een berg mail weg te werken, begin dan met één mail. En nog een. En nog een. Wil je fitter worden? Spreek dan met jezelf af om iedere ochtend één push-up te doen. Grote kans dat je er twintig doet.
Beloon jezelf bovendien voor goed gedrag, ook voor die kleine dingen, in plaats van boos op jezelf te zijn als je weer iets uitstelt. Beloning werkt vele malen motiverender dan straf.
