Zo geef je een positieve draai aan je levens-voetafdruk

Hoe klein die soms ook lijkt, we hebben allemaal invloed op anderen. Met enige reflectie is die invloed positief te krijgen.

In de omgeving waar ik woon zijn veel smalle wegen. Om de paar 100 meter hebben die wegen een passeerplek. Sommige automobilisten laten zich daar weinig aan gelegen liggen. Ze gassen hier bij voorkeur hard door. Telkens een paar seconden wachten en de tegenligger de ruimte geven, dat kost hen allemaal te veel tijd.

Domino-effect

Toch zouden ze er goed aan doen af en toe even in te houden. Niet alleen omdat het aardiger is, maar ook omdat zo een grotere kans ontstaat dat de tegenligger bij een volgende passeerplek op zijn/haar beurt weer een andere tegenligger voorrang gunt. Omgekeerd kun je telkens proberen voorrang te némen, waardoor je bij elke tegenligger irritatie weet op te wekken. Als gevolg daarvan wordt de kans groter dat deze tegenligger bij de volgende passeerplek hetzelfde gedrag gaat vertonen. ‘En nu ik eerst.’ Zo kan schijnbaar onbetekenend gedrag van de één een domino-effect in gedragingen van anderen veroorzaken.

Nature versus nurture

Onder psychologen was er lang een discours over de vraag of aanleg of ontwikkeling menselijke ontwikkeling en verandering bepaalt (nature vs. nuture). Dat debat lijkt inmiddels wat verstomd. Inmiddels is de heersende overtuiging dat er wederkerige beïnvloeding bestaat tussen aanleg en omgeving. Vrij naar Sir Winston Churchill: 'Wij creëren onze omgevingen en de omgeving creëert ons.'

De levens-voetafdruk

Dat we met ons gedrag onze omgeving beïnvloeden is onder meer het principe achter de ecologische en de CO2-voetafdruk. Naar analogie van dit min of meer negatieve concept, waarbij je het hoogstens iets minder slecht kunt doen, ontwikkelde Susan Whitbourne (psychologiehoogleraar aan de University of Massachusetts Amherst) de levens-voetafdruk. Hoe klein onze persoonlijke invloed ook lijkt, stelt Whitbourne, we beìnvloeden met al ons gedrag mensen in onze directe omgeving. En als al ons gedrag sporen nalaat bij mensen in onze direct omgeving, dan gaat onze gedragsinvloed ook weer door naar de verderliggende contacten.

Gedrag roept gedrag op

Ons gedrag heeft dus invloed op anderen en stimuleert gedrag bij anderen. De ene keer stimuleert ons gedrag anderen tot positief gedrag, dan weer roept ons gedrag negatieve reacties op. Als leidinggevende vertrek je bijvoorbeeld te laat van huis, nadat je de woordenwisseling met je partner in de remisestand hebt beèindigd. Nog even in haast de kinderen die ook al niet willen opschieten afleveren bij de kinderopvang en zo kom je nog heetgebakerd te laat op je werk aan. Je collega’s signaleren direct de onweersbui en betrekken je niet bij een vraagstuk dat ze je hadden willen voorleggen. Een paar uur later ontsteek je in toorn, als je vaststelt welk onomkeerbaar slecht besluit zij genomen hebben.

De positieve invloed

Whitbourne veronderstelt dat we qua intentie eigenlijk allemaal een positieve levens-voetafdruk willen achterlaten. Het blijft een klus om je niet te laten verleiden tot negatief en zeurderig gedrag. Whitbourne formuleerde een lijstje van 10 quizvragen, die als reflectie op je eigen gedrag een aanzet kunnen geven om de sporen van je eigen gedrag een positieve wending te geven. Laten we het de Whitbourne/reflectielijst noemen.

1. Andere mensen bedanken mij voor de wijze waarop ik hen in lastige situaties heb geholpen.
2. De activiteiten die ik onderneem (thuis en op mijn werk) leiden ertoe dat iemand een beter leven kan leiden.
3. Als je het een vriend van een vriend vraagt, zal die kunnen vertellen dat ik een positieve invloed heb gehad op haar/zijn leven.
4. Ik weet dat ik iets waardevols aan het leven van anderen kan toevoegen en ik probeer dat ook te doen.
5. Het is belangrijk voor me dat mijn familieleden/vrienden merken dat ik ze tot steun probeer te zijn.
6. Ik hoorde achteraf dat na een gesprek dat ik met iemand had, diegene daardoor een belangrijk doel wist te bereiken.
7. Zonder op te scheppen, denk ik dat ik een belangrijke invloed heb op mijn familieleden/vrienden.
8. Als ik nadenk over mijn levensdoelen, is het effect dat ik heb op anderen belangrijker dan alle materiële beloningen.
9. Ik ben me ervan bewust dat wat ik doe of nalaat invloed heeft op anderen.
10. Ik denk dat er diverse situaties zijn waarin mijn advies een positieve invloed heeft gehad op de keuzes van anderen.

(Beantwoord elke vraag met een cijfer van 1 t/m 5. 1 = helemaal niet waar, 5 = helemaal waar)

Toepassen

Het is misschien wel wat hoogdravend allemaal. Wijt het aan het Amerikaans positivisme. Maar laten we aannemen dat Whitbourne gelijk heeft met haar premisse, dat we in aanleg allemaal de intentie hebben om iets positiefs te willen bereiken met ons gedrag. De eerste stap om je levens-voetafdruk in positieve zin te versterken, is het beantwoorden van de Whitbourne-reflectielijst. Als alle antwoorden bij elkaar opgeteld nog geen 50 punten opleveren, is er ruimte voor verbetering. Wat zou je kunnen doen om de positieve effecten van je gedrag te versterken? Wat kan de wereld mooi worden als we morgen beginnen gedrag met positieve effecten in te zetten…

MEER VAN CEES SCHENK?

• Waarom adviezen niet helpen om gelukkig te worden
  
• Motiveren? Zoek het hogere doel van je medewerkers
  
• Alles van Cees Schenk