Iedereen weet inmiddels wel dat gemotiveerde mensen het verschil maken. Waarom schrijf je dan een boek over motiveren? Alwin Sixma, strategisch adviseur en auteur van het recent verschenen ‘De Motivatieparadox‘, merkt op er een groot verschil is tussen denken en doen.
‘Als we allemaal zo goed weten hoe belangrijk motivatie is voor het behalen van resultaten, dan is het toch interessant om te constateren dat we er in de dagelijkste praktijk weinig van bakken. We blijken vaak niet goed te zijn in het inzetten en onderhouden van motivatie op de werkvloer’, verklaart hij de paradox in zijn boek.
Motivatie bespreken staat voor professionaliteit
Hij ziet vooral woorden, maar geen daden. ‘Het bewust worden en het bespreken van motivatie vraagt om vaardigheden die we niet van nature bezitten. We moeten ons erin trainen en ze blijven toepassen als we fijn werk willen hebben dat voldoening en een waardevol resultaat oplevert.’
Een gesprek aangaan over motivatie is spannend, moeilijk, ongemakkelijk, weet Sixma. Het maakt je misschien wel kwetsbaar en daarom is er moed voor nodig. Bedrijven moeten signalen die te maken hebben met motivatie daarom ook niet als gek of gezeur bestempelen en mensen hierin juist aanmoedigen.
Sommige managers vinden motivatie maar een vaag concept, iets voor losers
Het bespreken van motivatie moet voortaan worden gezien als een uiting van professionaliteit, geeft Sixma aan. ‘Vanuit het besef dat motivatie negeren slecht is voor de gezondheid en dat het dure bedrijfsongelukken kan veroorzaken. En dat het sturen op motivatie kan leiden tot werkgeluk, flow en ongedroomde resultaten.’
Heel wat drempels
Waarom is motivatie dan nog niet het gesprek van de dag in bedrijven? Sixma komt in zijn boek met heel wat verschillende redenen aanzetten. Zo vinden managers die houden van machtspelletjes dat motivatie maar een vaag concept is, ‘iets voor losers’.
Nog een drempel voor gesprekken over motivatie is te vinden bij bedrijven waar formeel management tot kunst is verheven: de focus ligt op regeltjes, procedures, meetbaarheid en voortgang. Mensen haken af, mentaal en/of fysiek. Ze voelen zich niet gezien en worden daardoor onzichtbaar.
Bedrijven vertrouwen ook te veel op extrinsieke motivatie: een vorstelijk salaris, een dikke bak, een goede reputatie, een glanzend hoofdkantoor en indrukwekkende titels. Daardoor ontstaan mismatchen met nieuwe medewerkers. ‘Bij complexe taken werkt het heel slecht om dit soort prikkels in te zetten.’
Intrinsieke motivatie werkt hier beter, het belonen van de inzet en het vakmanschap van werknemers. En die beloning moet voor een niet onbelangrijk deel bestaan uit aandacht, complimenten, feedback en nuttige informatie. ‘Veel organisaties hebben deze boodschap gemist.’
Bedrijven missen motivatiematch
Bedrijven missen mede daarom vaak hun ‘motivatiematch’: identiteit, cultuur en doelen van een organisatie stemmen niet voldoende overeen – matchen – met de motivatie van teams en medewerkers. Hun mensen krijgen niet het gevoel dat ze werken aan iets wat goed is, wat impact heeft en wat groter is dan zijzelf.
Ken je motivatie is de bumpersticker die ik op elke kar op het carrièrepad zou willen plakken
Sixma wijst in zijn boek op de vele voordelen die het bewust inzetten op motivatie interessant maken voor bedrijven. Als er regelmatig communicatie plaatsvindt over elkaars drijfveren, worden misverstanden sneller opgespoord en zijn conflicten van kortere duur. Aandacht voor motivatie helpt bewaken of je op de goede weg zit. Als medewerkers hun motivatie verliezen, is dat een belangrijk signaal dat er iets aan de hand is.
Gemotiveerde medewerkers nemen verantwoordelijkheid voor hun werk, zetten door bij tegenslag en beschikken over meer creativiteit, output en energie. Ze zijn ook vaak nieuwsgierig, continu op zoek naar manieren om hun werk beter te doen. Ze ontwikkelen zich en houden vrijwillig de kennis van hun vakgebied bij.
Motivatie bespreken op drie niveaus
Motivatie gaat echter niet alleen over medewerkers, benadrukt Sixma. De impact ervan speelt een rol op drie niveaus: op individueel niveau, in teams en op bedrijfsniveau. De ideale match is als motivatie bij alle drie op orde is en voldoende overeenkomt.
#1 Motivatie op individueel niveau
Velen laten zich bij de start van een baan of een klus meevoeren op de golven van het enthousiasme dat ze voelen. ‘Ik ben erin gerold’ of ‘Dit is gewoon helemaal mijn ding’ is onvoldoende motivatie, vindt Sixma.
‘Graaf dieper en probeer zo scherp mogelijk in beeld te krijgen wat je drijft en wat niet. Je moet weten wat je belangrijk vindt, zodat je in staat bent die kennis in te zetten als het erom spant – in situaties van keuze of conflict.’ Ook als de aanpak of het doel van je werk verandert, kan het zijn dat jij minder gemotiveerd bent om eraan bij te dragen.
‘Ken je motivatie is de bumpersticker die ik op elke kar op het carrièrepad zou willen plakken. Professionals zouden van hun persoonlijke motivatie hun prioriteit moeten maken.’
#2 Motivatie in teams
‘Bij teammotivatie geldt hetzelfde als bij individuele motivatie: het gaat om het vinden van het verhaal over waarom je samen ergens aan werkt en hoe dat werk jullie helpt bij je doelen en ontwikkeling. Wat maakt dat wij samenwerken aan een opgave?
Het antwoord op die vraag bepaalt het verbond dat je smeedt. Mensen hebben altijd hun eigen motivatie, maar een goed team heeft ook een gedeelde motivatie, waarin de teamleden zich met elkaar verbonden voelen.’
Een goede motivatiematch geeft elke samenwerking doelgerichtheid en zin. En dus moet je daar als bedrijf actief naar op zoek gaan. Niet één keer, maar telkens opnieuw. ‘Zonder uitgesproken motivatie is het bereiken van een waardevol resultaat eerder het spelen van ezeltje-prik dan de uitkomst van een goed gemanaged project.’
#3 Motivatie van organisaties
Bedrijfsmotivatie gaat over de kern van je bedrijf, de waarde die je nastreeft en de wijze waarop je dat doet. Net als bij een mens gaat het dus om wat je bedrijf typeert en wat je uitvoert om daar uitdrukking aan te geven. Bedrijfsmotivatie is het antwoord op de vragen: wie zijn wij, wat willen wij, hoe doen we dat en hoe ontwikkelen we onszelf?
Klanten en stakeholders willen namelijk weten wat ze kunnen verwachten van je organisatie. Medewerkers vragen zich af of de organisatie iets is om trots op te zijn. ‘De vraag is niet meer wat ze voor de organisatie kunnen betekenen, maar wat de organisatie voor hen kan betekenen.’ Dat is waarom een bedrijfsmotivatie belangrijk is, legt Sixma uit.
Motivatie zorgt voor verbinding, duidelijkheid en een gedragen resultaat. ‘Praten over motivatie is goud waard. Voor onszelf, als we anderen vertellen waarom we doen wat we doen. Voor teams, zodat we ons gedeelde doel en onze gedeelde aanpak vinden en onderhouden. En voor organisaties die om een motivatiematch te vinden, moeten achterhalen wie ze zijn en wat ze willen bereiken.’
Start met een motivatieprofiel
Sixma raadt in zijn boek onder meer aan om een motivatieprofiel op stellen. Zo’n profiel gaat over wie je bent, wat je belangrijk vindt en waar je warm voor loopt. Zie het als het fundament van je motivatie.
Je beschrijft je drijfveren vanuit je identiteit, waarden en doelen. Om dat profiel te verscherpen, kan je bijvoorbeeld een invuloefening doen op basis van de volgende woorden:
- Doel: Wat hoop je te bereiken? En wat betekent het voor je als dat bereikt is?
- Waarde: Wat drijft je in het bereiken van je doel? Wat zijn jouw persoonlijke waarden? Waar word je warm van, of kwaad als je er berichtgeving over ziet?
- Energie: Wat voor soort activiteiten geeft je energie?
- Kracht: Wat breng je mee om in te zetten? Waar ben je goed in en wat heb je te bieden om je doel te bereiken? Wat past bij je?
- Ontwikkelen: Wat is er nodig om je droom te bereiken? Hoe word je beter in wat je beoogt?
- Inzet: Hoe kun je je doel bereiken? Welk soort activiteiten hoort daarbij?
- Afbakening: Wat hoort niet bij wat je wilt gaan doen? Waarom niet en wie zou dat dan wel moeten doen?
- Aandacht: Wat heb je nodig om op de toppen van je kunnen te komen? Wat zijn randvoorwaarden en alarmbellen die je op je spoor houden? Wat zijn de aandachtspunten die je wilt bewaken en hoe doe je dat?
Hij geeft ruwweg dezelfde aanpak mee voor teams en bedrijven die zo’n motivatieprofiel willen opstellen. In het boek vind je daar meer concrete input en oefeningen voor.
