Waarom je goede voornemens niet nakomt

Goede voornemens wil je natuurlijk uitvoeren, maar vaak komt er niks van terecht. Omdat je hersens je foppen.

Een van de manieren om goede voornemens te realiseren is door ze vanaf het begin breed uit te meten, zo beweren sommige zelfhulpmethoden. Natuurlijk, want de gedachte dat je voor schut staat als je eerst vertelt wat anderen van je kunnen verwachten en je er daarna niets van realiseert, is een goede stok achter de deur. Als dit werkt kan het een nuttige handelswijze bij leidinggeven zijn. Maar er kleeft een risico aan deze methode.

Ambitie tot verandering

Hoe gaat het in z'n werk? De tijd van het jaar nodigt uit om de balans op te maken, en zaken waar je minder tevreden mee bent volgend jaar anders te doen. Je wilt afvallen, regelmatig tijd aan je gezin besteden, goed leren pianospelen of volgend jaar een marathon lopen. Doet er niet toe wat het is, het toekomstbeeld lonkt.

Ooit las je in een boek over het realiseren van doelen, dat het visualiseren van die doelen en het delen van je ambities met anderen, de kans op succes zou vergroten. Dus je visualiseert de aantrekkelijke toekomst. Vol enthousiasme trek je hollend langs de wegen, je voelt je vitaal en ziet er strak getraind uit. Het beeld is begeerlijk en staat scherp op je netvlies. Nu nog even je ambitie met anderen delen, want dat is tenslotte een belangrijke factor die bijdraagt aan de werkelijke realisatie van je doelen.

Positieve reacties uit je omgeving

Je enthousiasme maakt bovendien dat je het ook niet voor je kúnt houden en je vertelt mensen in je directe omgeving over je plannen.
De reacties zijn positief. ‘Wat goed, dat je eindelijk iets aan je gezondheid gaat doen. Heel goed, ik wou dat ik dat ook aandurfde.’ ‘Oh, wat moedig dat je op jouw leeftijd nog aan zoiets zwaars als een marathon durft te beginnen. Fantastisch, ik zou dat ook wel willen. Maar ja, waar haal ik de tijd van dan? Jij kiest er echt voor, prima.’

Heerlijk die reacties. Werkelijk een stimulans om aan de slag te gaan.

Gefopt door de hersenen

Vergeet het maar! De complimenten die anderen je geven, maken dat je een prima gevoel over jezelf krijgt. ‘Ja, ik durf wel wat’. Het is net alsof je al een beetje die sporter bent. In dat tevreden gevoel schuilt het probleem. Dat fantastische gevoel maakt de kans dat je ook werkelijk aan de slag gaat om je ambities te realiseren, absoluut geringer. Al sinds het begin van de vorige eeuw wijzen onderzoeken uit dat zodra je iemand je doelen vertelt, de kans op realisatie duidelijk vermindert.

Als je een doel hebt, dan moet er wel wat gedaan worden om dat doel gerealiseerd te krijgen. De bevrediging, het mogelijk euforische gevoel komt pas als je het werk dat nodig is om het doel te realiseren, hebt uitgevoerd. De behoefte aan dat bevredigende en plezierige gevoel, is tevens de motor om daadwerkelijk met dat werk aan de slag te gaan. Maar als je je ambities ruimschoots ventileert voordat je ook maar een stap gezet hebt, dan geven de positieve reacties van anderen al zo’n goed gevoel. De hersens ervaren dat alsof het werk reeds verricht is. De oorspronkelijk onvrede over de huidige situatie is je als het ware ontnomen en daarmee is ook de motiverende invloed van het aantrekkelijke toekomstbeeld afgenomen.

Breed gedeelde misvatting

Op diverse plekken, in cursussen en boeken, wordt juist het ventileren van je doelen aangemoedigd. Het lijkt ook heel logisch. Als je eenmaal een ambitie uitgesproken hebt, dan zal je neiging zijn om dat ook echt aan te gaan pakken. De meeste van ons willen tenslotte consequent overkomen.

Uit onderzoek blijkt het tegenovergestelde. Al in 1933 stelde Mahler vast, dat als iets gewaardeerd wordt door anderen, het in de beleving van de betrokkene voelt alsof het al werkelijkheid is. Gollwitzer deed diverse experimenten om de vaststelling van onder andere Mahler te controleren. De conclusie van de onderzoeken was, ’when other people take notice of an individual’s identity-related behavioural intention, this gives the individual a premature sense of possessing the aspired-to identity’. (Het hele verslag van de onderzoeken lees je hier).

Wat te doen?

Als je ambities nog wat algemeen zijn, kan je ze beter voor je houden.

Deelt iemand zijn/haar ambities met jou, dan doe je die ander een plezier door er cynisch en met absoluut ongeloof op te reageren. Het is even moeilijk, maar de afwijzing zal de ander eerder stimuleren, dan een compliment. De vroegtijdige beloning ontneemt tenslotte een groot deel van de stimulerende hersenprikkels.

Tip voor managers

De jaarafsluiting is ook de periode van de personeelsbeoordelingen en toekomstplannen. Het is heel verleidelijk als medewerkers ambities ventileren die je werkelijk aangenaam verassen. Nu heb je net gelezen dat je die fraaie voornemens niet te positief moet waarderen. Wat dan? Gewoon negeren? Zeker niet, je kunt het als een kans aangrijpen.

Waardeer de ambitie en help de medewerker de gewenste realiteit te verhelderen met doelgerichte vragen: Wanneer ga je beginnen? Wat is de eerste actie die je gaat ondernemen? Wat zullen de eerste effecten zijn?

Ook een goede is: Hoe groot schat je zelf de kans op succes? Bij alle antwoorden onder de 100 procent vraag je door: Wat zou er moeten gebeuren om de succes kans te vergoten? Wat zou je daar zelf aan kunnen doen? Wat zou daarvan het effect zijn, etc.

Kortom, help door gerichte vragen de ander zijn ambities te concretiseren, de hindernissen onder ogen te zien en voor de potentiële knelpunten alvast een scenario te bedenken.

Lees ook van Cees Schenk:

• Wie is gevoelig voor stress?
  
• Zondebokken afserveren helpt niet
  
• 3 wijze lessen uit de kindertijd
  
• Beheersende managers beperken medewerkers

Ook interessant:
 

• 5 voornemens die je wel kunt nakomen