Met een pre-mortem doe je net alsof een project al mislukt is. Het geeft zwartkijkers de kans zich te profileren, aldus Taco Oosterkamp.
In de jaren tachtig introduceerde de Belgische journalist Jean-Claude Defossé de term ‘Grands travaux inutiles’, ofwel ‘Grote nutteloze werken’. Werken die groot en nutteloos zijn: spoorlijnen, bruggen, scheepsliften en andere bouwwerken waar de overheid stevig in heeft geïnvesteerd, maar waarvan het nut openlijk wordt betwijfeld. Zoals de scheepslift van Strépy-Thieu, die speciaal werd gebouwd voor schepen die van en naar de steenkoolmijnen voeren. Helaas was de lift pas klaar toen de mijnen al waren opgedoekt…
Lelystad-Zuid
Ook in Nederland hebben we van die grote nutteloze werken. Wist je bijvoorbeeld dat Lelystad naast een station ‘Centrum’ ook een station ‘Zuid’ heeft? De fundamenten van dat station liggen er wel, maar het is nooit afgebouwd omdat Lelystad een stuk minder snel groeide dan verwacht. Dit soort ‘nutteloze werken’ laten zien dat niemand precies kan vertellen hoe een project zich zal ontwikkelen. ‘Voorspellen is knap lastig, vooral als het om de toekomst gaat,’ zei Yogi Berra al.
Waarom zelfs de betonwoestenij van Lelystad-Zuid toegevoegde waarde heeft
Hedendaagse ruïne
Zo raken we veel tijd en geld kwijt aan projecten die tegenzitten. Dat is niet alleen zonde van het geld, maar ook van alle tijd, energie en van een mooi idee wat geen werkelijkheid wordt. Denk aan Kasteel Almere. Dat had een prachtige trouwlocatie moeten worden met recreatiemogelijkheden en woningen. Inmiddels wordt het kasteel een ‘hedendaagse ruïne’ genoemd. Toch jammer.
Aan Kasteel Almere is een prachtige trouwlocatie verloren gegaan
Zo snel mogelijk gáán
Als jijzelf de initiatiefnemer bent van een project, zie je over het algemeen niet zo snel de beren op de weg. Vaak hebben de pioniers moeite om tegelijkertijd ook kritisch na te denken. Ze zijn optimistisch, enthousiast en vol goede moed. En dat is maar goed ook, anders zouden ze nooit iets nieuws beginnen. Pioniers zien een mooi plaatje voor zich, waar ze naartoe willen werken. En dan willen ze ook zo snel mogelijk gáán.
Pioniers willen zo hard mogelijk gáán
Vooraf tacklen
Hun medewerkers die wel twijfels hebben, durven daar niet altijd mee voor de dag te komen. Of hun bezwaren worden domweg genegeerd. Die dynamiek is logisch, maar als je mensen bang zijn om voor spelbreker te worden versleten, mis je toch een hoop informatie. Sommige problemen kun je prima vooraf tackelen, als je tenminste alle kritiekpunten onder de loep neemt.
Wat kan helpen om op een aantrekkelijke manier kritisch na te denken over je nieuwe project is het idee van een ‘pre-mortem’ van onderzoeker Gary Klein.
Doe een premortempje
In een ‘post-mortem’ onderzoekt een patholoog-anatoom wat de doodsoorzaak is van iemands overlijden. Dat is meestal achteraf, de overledene zelf heeft er helaas niet meer zoveel aan. Bij een pre-mortem werkt dat anders. Om een pre-mortem te doen, haal je je hele team bij elkaar. Vervolgens doe je samen alsof het ondertussen een jaar later is. Leuk spelletje. Je vertelt je team op droevige toon dat het veelbelovende project op een totale mislukking is uitgelopen. En nu is het de taak van jouw team om met elkaar op te schrijven waar het allemaal is misgegaan. Vanuit hun verbeelding, dus. Hoe is het zover gekomen dat dit project is overleden? Laat je team alle mogelijke manieren opschrijven waardoor het project kon mislukken.
Laat je team opschrijven wat er allemaal is misgegaan
Zwartkijkers
Het mooie aan deze methode is dat je de creativiteit van je team aanspreekt. Het wordt nu een uitdaging om de beste en meest waarschijnlijke problemen te bedenken. Daarmee krijgen de kritische denkers in je team niet alleen de ruimte om hun twijfels te vertellen, sterker nog: ze worden beloond voor hun zwartkijkerij! Zodra er genoeg problemen op tafel liggen, pik je er de tien meest waarschijnlijke uit. Daarmee ga je je plannen verbeteren. Brainstorm samen om oplossingen te vinden voor die problemen. Ontwikkel strategieën en tactieken om valkuilen te omzeilen en maak zo met elkaar het projectplan een stuk robuuster.
Of dat uiteindelijk een perfect project oplevert, valt niet te voorspellen, maar het moet zeker helpen. En anders kun je als troost altijd nog bedenken dat de scheepslift van Strépy-Thieu nu toch nuttig gebruikt wordt, met de groei van de binnenvaart. En zelfs station Lelystad-Zuid wordt af en toe gebruikt voor muziek, theater en fotowedstrijden…
Meer Taco's?
- Zo voorkom je een burgeroorlog in je team
- Waarom in de meeste selectieprocedures bijna alles verkeerd gaat
- Waarom de automatische piloot ons juist creatiever maakt
- Wil je je leven beteren? Ga dan vooral mínder doen
Foto boven: E.Pels (Flickr.com)
