Winkelmand

Geen producten in de winkelwagen.

John de Mol, redder van Nederland

Medici laten het zorgsysteem struikelen maar zijn moreel net als wijzelf. Het systeem heeft een gezicht nodig. John de Mol, help ons.

Is de mens echt geneigd tot het kwade? Religieuze fanatici hebben eeuwenlang elkaar de hersens in geslagen over die vraag. Quod erat demonstrantum, zou je kunnen zeggen. Maar ook als je niet van die school bent, kun je niet om die conclusie heen. Opeens bleken de professionals bij uitstek, die alleen het belang van de patiënt dienen, onze ‘eigen’ medici, het systeem pootje te lichten. Miljarden aan frauduleuze declaraties stromen in de zakken van de witte jassen.

Vloeibare grenzen

Het declaratiesysteem is zo complex dat niemand met zekerheid kan bepalen wanneer iets een oprechte fout is, of een beetje interpretatie in het eigen voordeel of gewoon een gore oplichtingstruc. Maar het is die absurd hoge dichtheid aan regeltjes, voorschriften en uitzonderingen die elke grens per definitie vloeibaar maakt. En het overschrijden van vloeibare grenzen doet nauwelijks enig wenkbrauw fronsen. Iedereen doet het nou eenmaal. De normvervaging regeert in het ziekenhuis. Terwijl iedereen ziet dat de kosten voor de zorg onhoudbaar stijgen, is het graaien in de pot standaard. Artsen dansen op de rand van de vulkaan.

Zonder slachtoffer

Als ik eerlijk ben en als ik arts was zou ik ook die trucs toepassen. De vette worst bungelt verleidelijk voor mijn neus, en ik hap. Net als jij. Want regels en voorschriften zijn nodig. Maar dan toch vooral om anderen in het gareel te houden. Regels zijn er ook om in je eigen voordeel toe te passen. We verneuken de sociale zekerheid en alle collectieve diensten zelf. We oogsten constant het eigen kleine voordeel. En voelen ons niet eens schuldig als onze kleine winst het gevolg is van een misdaad zonder slachtoffers. Alleen in abstracte zin is er een benadeelde. De samenleving, de verzekeraar, de premie- en de belastingbetalers. Ze zijn gezichtsloos. Dus zijn ze eigenlijk ook geen slachtoffer.

Zij zijn wij

En dat is waardeloos. Zij zijn wij. We stelen van ons. Er zijn natuurlijk opties. We tuigen een bureaucratisch controleapparaat op zodat professionals niet aan de haal gaan met de opbrengsten van hun werk. Dat zo´n controlesysteem de op zijn beurt ook weer duur en fraudegevoelig is, nemen we voor lief. Net als de apparatsjiks die tegen een onderhandse vergoeding van een fles jenever het dossier net even een stukje sneller doorschuiven naar het volgende bureau. Zo’n systeem moeten we niet willen. De nadelen zijn groter dan de voordelen. De geschiedenis bewijst het.

Gezicht

We kunnen ook een beroep dan op een hogere macht en het bijbehorend moreel en ethisch besef. Als jij de boel flest en wij pakken je niet, dan is er altijd nog de prijs die je betaalt in het hiernamaals. Het werkte in de middeleeuwen. Maar of dat nog van deze tijd is? Nee de aangeboren neiging om het collectief te benadelen kan tegenwoordig bestreden worden door te zorgen dat we ons deel voelen van en identificeren met de samenleving. Want als we een gezicht hebben bij het slachtoffer, als we weten wie het is en wat de gevolgen zijn van ons handelen, dan zijn we liever. Minder onverschillig en wellicht zelfs socialer.

The Face of Holland

Nederland heeft dus een gezicht nodig. Het Gezicht des Vaderlands. Hij (of zij) is het slachtoffer dat je maakt als je het systeem een beetje in je eigen voordeel buigt. Hij is echt. Hij betaalt de prijs. Je komt hem tegen in de supermarkt, op de sportclub. Hij staat naast je in de file en is je collega. Hij is je buurman, je neef, broer of minnaar. Hij is je zoon, je klasgenoot, je vriend. Hij is je slachtoffer en je komt hem tegen. De hele dag door. En toch weet niemand wie hij is.

We moeten hem kiezen. In een spetterende productie van John de Mol. The Face of Holland. Een kassucces. En ook nog eens te zien bij de publieke omroep.

Ehhh, meneer De Mol, red ons?

Eerdere columns van Arjan Zweers: