Dertig procent van het ziekteverzuim heeft een mentale oorzaak. Waarom oog voor psychologische risicofactoren winst oplevert.
Iedereen vindt dat risicovolle werkomstandigheden uitgebannen moeten worden. In Nederland is dat wettelijk geregeld. Doet een werkgever niet alles om ongelukken of andere negatieve fysieke consequenties van werk te voorkomen, dan loopt hij of zij het risico op strafmaatregelen. Dit soort strafmaatregelen ontbreken echter grotendeels als het om psychologische risiscofactoren van werk gaat.
Geen pleidooi voor extra wetgeving
Nee, dit wordt geen pleidooi voor een uitbreiding van ARBO-wetgeving, die het psychisch welbevinden van werknemers tot in detail gaat regelen. Als je mijn bijdrage aan Management Team regelmatig leest, weet je dat ik geen fan ben van opgelegde regelsystemen. Toch is het rendabel om meer oog te hebben voor de mentale consequenties van werk. Waar het ziekteverzuim door lichamelijke klachten de laatste jaren is teruggelopen, is in diezelfde periode het verzuim met een mentale oorzaak opgelopen tot dik 30 procent van het aantal verzuimdagen. Met interventies die leiden tot psychisch gezondere werknemers is veel te verdienen. Niet met lapmaatregelen, zoals het direct contact opnemen met de werknemer als deze zich ziek heeft gemeld, of het scherp vormgegeven van het re-integratie traject. Allemaal zinvol, maar het werkelijk serieus nemen van de psychosociale risicofactoren van werk start ver voor de ziekmelding.
De kans op schade is aanzienlijk
Psychologische risicofactoren zijn de aspecten van werk die invloed hebben op de mentale gezondheid van de werknemer. Voor een ziekmelding zijn er vaak al symptomen waar ook anderen in de omgeving van de overbelaste werknemer de gevolgen van ervaren. Zo leidt verminderde psychische draagkracht tot een toename van het aantal ongelukken, neemt het aantal conflicten toe, laat de overbelaste medewerker taken op z’n beloop omdat de fut eruit is of worden zaken over het hoofd gezien door slechte concentratie. Niet alleen ziekteverzuim door mentale overbelasting is een kostenpost. Voordat een medewerker ziekmelding als enige uitweg ziet, is de kans op schade al aanzienlijk. Klanten worden bijvoorbeeld niet teruggebeld, servicemedewerkers gaan bij de klant klagen over de eigen organisatie, offertes worden afgeraffeld of er ontstaat hufterig gedrag naar collega’s. Het zijn signalen die niet altijd zo benoemd worden, maar zeker het gevolg kunnen zijn van mentale overbelasting.
Psychisch veilige werkomstandigheden
Natuurlijk zijn het niet louter de werkomstandigheden die psychische wanorde veroorzaken, maar de combinatie van individuele mentale draagkracht en werkomstandigheden beïnvloeden het mentale welzijn negatief. Waar slechte werkomstandigheden een risico kunnen vormen, kunnen psychisch veilige werkomstandigheden stimulerend werken. Natuurlijk zijn veel leidinggevenden en werkgevers zich bewust van de risico’s die ontstaan als medewerkers mentaal door het ijs dreigen te zakken. Maar hoe weten we wat we moeten doen om de risico’s te beperken? Waar de een gestimuleerd wordt door veel werk, gaat de ander er onder gebukt. Des te meer reden om het heil niet alleen te zoeken in collectieve activiteiten, maar een voorziening te treffen waar de individuele, overbelaste werknemer terecht kan. Daardoor hoeven medewerkers zich niet eerst ziek te melden om te kunnen werken aan het versterken van hun mentale draagkracht.
Druk is iets anders dan werkdruk
We kunnen niet allemaal dezelfde druk verdragen. Soms is het moeilijk om je als leidinggevende volledig te kunnen verplaatsen in de medewerker, waarvoor de werkdruk te hoog oploopt. Je hebt het zelf ook druk. Het druk hebben met werk is helaas wat anders dan werkdruk. Werknemers die zich bij de eerste signalen van overbelasting kunnen wenden tot gespecialiseerde ondersteuning, kunnen leren anders met werkdruk om te gaan. Als ze mentaal weerbaarder worden, voorkom je langdurig ziekteverzuim en creëer je een medewerker die zich optimaal kan blijven inzetten. Dat levert voor iedereen winst op.
