Ik voer graag lieden ten tonele die vanuit een verloren positie tot bloei zijn gekomen. De positivo in mij. Deze karakterologische zonnigheid heeft helaas ook een keerzijde, het HALO effect: de spetterende eerste indruk die alle tekorten aan het zicht onttrekt. Later volgt dan meestal de grimmige reminder.
Neem de kandidaat Salesmanager, ‘Charles’; innemend, humor, scherp. Beschouwend en energiek in één beweging. Kon verbluffend precies uitleggen hoe je vanuit het niets tot een lead komt. Leverde bijpassende voorbeelden. Intelligent, solide personality. Glansrijk door de selectie. Navraag na een klein halfjaar bij zijn toenmalig leidinggevende leidde tot een pijnlijke deconfiture. “Charles? Die is nog niet bij twee klanten over de vloer geweest maar bestaat het wel zijn bonus op te eisen. Wijst bij voortduring op het tekort aan professionaliteit bij collega’s en andere afdelingen. Zijn we wel klaar mee, met Charles. Charlatan is zijn bijnaam”.
Leverde niets, behalve kritiek op haar secretaresse
Of die uiterst kwieke vrouw, eind dertig, in de race voor een directiepositie van een grote zorginstelling. Veel consultancy en nauwelijks leiderschap op het CV maar van het Bestuur mocht het best een beetje atypisch. Daar is in beginsel ook weinig op tegen, kan zelfs heel goed uitpakken. In dit geval niet dus. Was eenmaal binnen volkomen onzichtbaar en onvindbaar. Beantwoordde geen mail, liet elke beslissing liggen, verantwoordde zich niet in de gemeenschappelijke agenda. Leverde zelf niets behalve kritiek op haar secretaresse als madame op afwezigheid bij een meeting werd gewezen. Omringde zich met een hofhouding van externe consultants uit haar netwerk. Een kostbare ramp. Ze heeft het nog verrekte lang uitgehouden.
Waarom is het voor degenen die aan de poort hebben gestaan en aan de knoppen gezeten zo moeilijk om op hun dwaling terug te komen, hun inschattingsfout onder ogen te zien ? De pijn van een verlies of nederlaag is twee keer zo erg als de vreugde van een succes. Misschien zit daar de sleutel. We willen het nog niet zien, misschien komt het nog goed terwijl de hele goegemeente al lang weet dat het niet goed kán komen. Het gaat immers om een nieuweling die óf de boel bewust belazert, stelselmatig zondigt tegen een aantal kernwaarden van de organisatie (teamplay, betrouwbaarheid om er twee te noemen), simpelweg incapabel is of alledrie.
Een op de vier dienstverbanden mislukt
Moeten we nu wantrouwig worden ? Neen, wel realistisch blijven. Een op de drie huwelijken strandt, een op de vier dienstverbanden wordt geen succes. Valt dus eigenlijk best mee. Net als in de echtelijke situatie heb je de morele plicht er nog iets moois van proberen te maken, zeker als er kinderen zijn. Die kinderen zijn er niet in de werksituatie, wel collega’s die een gladjakker, koekebakker of matennaaier ongevraagd naast zich krijgen. Ik heb het nu niet over het leeuwendeel van de uiteindelijke afvallers die gewoon net te kort komen maar wel hun stinkende best hebben gedaan, begrijp me goed.
- Neem early warnings serieus: signalen die de wenkbrauwen doen fronsen, zelf waargenomen of via de band, ook al passen ze niet in het roze beeld van de wittebroodsweken;
- Gebruik de proeftijd waar die voor bedoeld is
- Ga bij een voorgenomen gedwongen afscheid wel bij u zelf te biecht: betreft het misschien een persoonlijk allergietje waar anderen geen last van hebben
- De echte uitvreters zijn recidivisten, vallen in de regel na twee jaar wel door de mand. Blijkt dat uit het CV ? Een scherpe referentie is geen verloren moeite, een plichtmatige wel;
- Trek lessen uit iedere mismatch, hoe vervelend of confronterend ook.
