Winkelmand

Geen producten in de winkelwagen.

Die telefoon van de zaak was helemaal zo gek nog niet

Het leek een goed idee, bring your own device, schrijft MT-hoofdredacteur Thijs Peters, maar nu plukken we de zure vruchten van altijd bereikbaar zijn. Die werktelefoon was zo gek nog niet.

Week van de werkstress goed idee? 'Ja, al moet je een beetje oppassen met dit soort dingen. Eind jaren negentig hadden veel mensen last van RSI-klachten. Er kwam een grote campagne en die moest na een paar jaar stoppen omdat het aantal klachten niet af- maar juist toenam. Werkstress is er altijd en het is niet alleen negatief, maar ook nodig. Nu is er alleen maar aandacht voor de negatieve kant van stress en de connectie met werk. Maar stress ligt nooit alleen aan werk. Het is een combinatie van werk en privé, en heeft ook te maken met persoonlijkheid en de levensfase waar iemand in zit.' Wat is de reden dat stressgerelateerde klachten zo zijn toegenomen de laatste tijd? 'In onze maatschappij vinden we dat alles maakbaar is. Als mensen stress hebben, willen ze dat ook even snel oplossen. Ook werkgevers kijken er zo naar. Die geven werknemers een cursus, kunnen dan voor zichzelf een box aftikken en tevreden zijn zichzelf.'  Een beetje stress is wel gezond. Waar ligt het omslagpunt en hoe kun je dat herkennen? 'Mensen die chronisch gestresst zijn gedragen zich ook anders. Ze blijven bijvoorbeeld heel erg in het verleden hangen, kunnen niet op namen komen, worden cynisch, kunnen geen hoofd- en bijzaken onderscheiden. En naast dit soort mentale dingen zijn er ook fysieke kenmerken, hoofdpijn, buikpijn. Dat zijn allemaal signalen. Maar de geest is sterker dan het lichaam, dus we kunnen onszelf heel goed voor de gek houden dat er niets aan de hand is.' Wat is dan wel een goede manier om werkstress te verminderen? 'We zijn ongemerkt een slaaf van ons bestaan geworden. Met een smartphone verkoop je als het ware je ziel aan de duivel. We zijn vreselijk verslaafd en we hebben het niet eens door. We kijken gemiddeld tweehonderd keer per dag op onze telefoon, en dat heeft geen enkele functie. We zijn weerloos tegen de telefoon, en we zouden die weerloosheid moeten bespreken. Ik pleit dus voor een back to basicsdag. Een dag niet mailen, bellen of appen.' Dat houd je misschien een dag vol. Maar hoe moet dat op de lange termijn? 'De smartphone is een relatief nieuwe uitvinding. Ik zou het helemaal niet raar vinden als er over tien of twintig jaar regels zijn over internet en smartphones. Twintig jaar geleden vond iedereen het heel normaal dat er in vliegtuigen gerookt werd. Ik vergelijk het met AA, de eerste stap van het oplossen van het probleem is toegeven dat je een probleem hebt. Erken dus dat je weerloos bent tegen de verleidingen van de smartphone.'
Man throwing a phone in the trash Foto: Getty

Het leek ooit een goed idee: byod, oftewel bring your own device. Werknemers schaften vanaf 2007 steeds vaker een eigen smartphone aan en die was vaak stukken geavanceerder en fijner in het gebruik dan de ouderwetse Blackberry die je van de baas kreeg. Met name iPhone-bezitters van het eerste uur bleven bij de IT-afdeling vragen of ze in plaats van die te klein uitgevallen typemachine hun eigen apparaat mochten gebruiken. Het duurde even, maar inmiddels hebben veel IT-afdelingen van bedrijven hun verzet opgegeven. Sterker, veel bedrijven geven geen telefoons meer, maar zijn overgestapt op een vergoeding.

De werknemer heeft zijn zin gekregen. En toch is hij uiteindelijk het grootste slachtoffer van bring your own device geworden. Zijn persoonlijke smartphone is als een Trojaans Paard. Sinds zijn werkmail op zijn persoonlijke smartphone staat, is hij 24/7 bereikbaar. En anders weten zijn collega’s hem nu wel via WhatsApp te vinden. De baas kan nu elk moment van de dag je leven binnendringen om je eraan te herinneren dat het nu toch echt tijd is geworden om de kwartaalcijfers te leveren.

En door die vervloekte gekleurde vinkjes in WhatsApp kan hij ook real time zien of je wel een beetje betrokken bent bij je werk. Je kunt natuurlijk andere geluidjes gebruiken voor berichten van collega’s dan voor privéberichten, afgeleid word je toch. Een andere oplossing die ik zelf heb geprobeerd, was massaal uit app-groepen te stappen waar geen need-to-know informatie in werd gecommuniceerd. Maar ook dat geeft geen rust kan ik je vertellen. Het geeft vooral een knagend gevoel dat je iets mist.

Nee, dan was die telefoon van de zaak helemaal zo gek nog niet. Die kon je namelijk uitzetten in het weekend. Sterker, je zette die telefoon pas aan als je echt bereikbaar moest zijn. In mijn eerste jaren als verslaggever bij een lokale courant kreeg je om de zoveel tijd de ‘weekendtelefoon’ mee als je dienst had. Nu zal geen werkgever nog bedenken dat zo’n ding nog bestaansrecht heeft. Dat je een smartphone hebt en daar grote delen van de dag op bereikbaar bent, is een gegeven. Het is eigenlijk een eis. Het gevolg: sinds ongeveer het jaar 2010 heb ik eigenlijk altijd dienst.

Gelukkig beseffen steeds meer werknemers maar ook bedrijven dat dit niet echt ideaal is. We raken gestrest van al die informatie. En niemand wordt beter van een burn-out. De oplossing wordt gezocht in gedragswijzigingen. Je hoeft niet langer meteen te reageren op de baas en die probeert zijn of haar best te doen geen appjes te sturen om 23:00 op zondagavond. Een lovenswaardig streven, maar er is een veel betere oplossing: de telefoon van de zaak. Soms is het niet heel moeilijk om je work-life balance te bewaken.

Deze column is de editorial van het nieuwste nummer van MT met als thema work/life.