Als je iets niet meemaakt betekent het niet dat het er niet is

Nederland is voor de tweede keer in een lockdown terecht gekomen. Met een impact die door iedereen gevoeld en ervaren wordt. Maar door niemand precies hetzelfde. Het verklaart grotendeels de verschillen in hoe mensen hiermee omgaan.

Terwijl premier Rutte de toespraak van zijn leven houdt, alleen in het Torentje, zit vrijwel heel Nederland aan de buis gekluisterd. Anderen houden op letterlijk datzelfde moment een demonstratie tegenover het Torentje, met als doel de toespraak te verstoren. De premier de mond te snoeren door kabaal te maken.

Iedereen heeft andere beelden bij de coronacrisis, andere ervaringen met het virus, met de effecten van een lockdown, met het niet meer ‘mogen’ knuffelen. Iedereen vindt er wat van. Mijn empathische kant wordt direct wakker geschud bij het zien en horen van de beelden. Ik denk aan de premier die onverstoorbaar zijn speech houdt. Wat een last ligt er op zijn schouders. Mijn gedachten gaan naar winkeliers, horeca-ondernemers en bedrijven die met moeite hun hoofd boven water moeten houden. Aan zorgmedewerkers die uitgeput zijn. Ouders, familie en vrienden met schoolgaande kinderen. Maar ik denk ook aan de mensen buiten die demonstreren. Hun angsten, zorgen en wellicht de eenzame Kerst die zij tegemoet gaan. We uiten onze onzekerheid allemaal op een andere manier.

‘Het is belangrijk te beseffen dat de middenweg niet altijd de juiste is’

Desalniettemin is het meer dan ooit van belang om in elkaars wereld te stappen. Om rekening te houden met elkaar en een klimaat te creëren waarin we wel van elkaar van mening kunnen verschillen, maar ook eentje waarbij we er gezamenlijk uitkomen in plaats van te overschreeuwen. Met 17 miljoen mensen is het niet mogelijk om met iedereen rekening te houden. Maar wat wel kan is begrip hebben voor de ander.

Leiderschap zit in de moeilijke besluiten

Wat voor lessen trek je hieruit? Mijn voornaamste les is dat je niet iedereen zal meekrijgen in je besluiten. Met 17 miljoen mensen kan dat ook niet, maar met de 6000 bij PwC is dat soms ook lastig. Je zal soms moeten schipperen, maar het is ook belangrijk te beseffen dat de middenweg niet altijd de juiste is. Ook met de middenweg krijg je niet iedereen mee. Dat moet dan als leider of manager ook nooit je doel zijn. Verschillen van inzicht zullen namelijk altijd blijven bestaan. En ook die verschillen kunnen zorgen voor betere besluiten. Het belangrijkste is daarom om ruimte te bieden voor empathie, ruimte om in elkaars werelden te stappen en het perspectief te zien van de ander.

Het gaat om het bereiken van een kritische massa die verandering in gang zet. Dit doe je door het creëren van een veilige omgeving, waar mensen zich kwetsbaar kunnen opstellen, de dialoog durven aangaan en het oneens kunnen zijn zonder dreigende taal. Een voorbeeld hiervan hebben we tijdens de coronacrisis live kunnen volgen.

Toen enkele vloggers een tegengeluid presenteerde, werd er geroepen dat ze onverantwoord bezig waren – dat was ook zo – maar onder andere Jinek was wel zo slim om ze ook een podium te geven. Daar kreeg Famke Louise de ruimte van Diederik Gommers, ze werd met respect aangehoord in plaats van overschreeuwd. Er ontstond wederzijds begrip. Ze wisten voor het oog van de camera in elkaars wereld te stappen. Met als resultaat dat een samenwerking waarbij een populaire vlogger de boodschap van Grommers meeneemt. Uiteindelijk is er dus wel iets sterks uit voortgekomen. En dat komt door het aangaan van het gesprek.

‘We spraken ons als organisatie uit over BLM. Niet iedereen was daar gelukkig mee’

Black Lives Matter

Dat hebben we rondom Black Lives Matter ook gedaan bij PwC. Ook binnen PwC ontstond er discussie over BLM. Moeten we ons wel of niet uitspreken? Wie zijn wij om dat te doen? Doen wij überhaupt zelf wel genoeg op het gebied van diversiteit en inclusie? Uiteindelijk hebben we een stap naar voren gemaakt. Niet iedereen was gelukkig met dat besluit, maar ze respecteerden het wel.

Via een bedrijfsbrede briefwisseling – geopend door de voorzitter – hebben we veel collega’s aan het woord gelaten die zelf getroffen zijn door racisme en/of discriminatie in Nederland, over welke lessen zij voor ons hebben, wat PwC beter kan doen. Met als resultaat dat collega’s zich gehoord voelden en we op een kwetsbare manier in elkaars wereld zijn gestapt. Dat levert uiteindelijk begrip op, draagvlak voor steviger beleid op diversiteit en inclusie, organisatiebrede dialoog sessies in alle lagen van de organisatie en energie om door te pakken.

Het besluit om ons uit te spreken voor Black Lives Matter en de briefwisseling die erop volgde kon alleen genomen worden in een omgeving waarin leiders de ruimte hebben gecreëerd om kwetsbaar te zijn. Een ruimte waarin perspectieven kunnen worden uitgewisseld, waar respect voor elkaar is en waar het mogelijk is om in elkaars wereld te stappen. Dat is de eerste stap richting inclusie.