Grootste uitdaging voor het nieuwe kabinet is het naderende arbeidstekort. Het verhogen van de AOW-leeftijd is slechts een doekje voor het bloeden, voor een structurele oplossing is een sterke mondiale visie nodig.
We kunnen het ons nog niet helemaal voorstellen. Zeker nu we aan de vooravond staan van de vorming van een nieuw kabinet met een uitdagende bezuinigingsopdracht. Toch staat het op orde krijgen van de overheidsfinanciën in schril contrast met de veel grotere uitdaging die op ons afkomt: het tekort aan (toegang tot) arbeid.
Voor de periode 2015-2035 wordt op basis van demografische gegevens een arbeidstekort verwacht in Nederland, maar ook in andere Westerse landen. Slechts mondjesmaat wordt er geanticipeerd op wat er komen gaat. Het rapport “Tijdelijke arbeidsmigratie 2015-2035” (ACVZ, 2009) van de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken gaat voornamelijk in op de mogelijkheden voor het tijdelijk toestaan van arbeidsmigratie in combinatie met een garantie van terugkeer naar het land van herkomst.
Groei van Nederland
De komende jaren zullen er dus onvoldoende gekwalificeerde werknemers beschikbaar zijn. Het is alleen de vraag of de focus expliciet moet liggen op tijdelijke arbeidsmigratie of dat er andere, meer fundamentele keuzes te maken zijn. Het thema is straks niet meer het besparen op kosten. Het gaat veel meer over toegang tot arbeid om de groei van Nederland te kunnen realiseren.
De grote uitdaging waar organisaties op korte termijn voor staan is het maken van bewuste keuzes over niet doen, zelf doen, uitbesteden of samenwerken. Er bestaan namelijk meer manieren om toegang te behouden tot (tijdelijke) arbeidscapaciteit dan het middel van tijdelijke arbeidsmigratie (een middel dat zeker voordelen kan bieden). Alleen aan de inzet van andere middelen zit vaak ook een keerzijde. Neem recent nog het voorbeeld van het massaontslag bij Organon in Oss, waar 2175 banen worden geschrapt die worden overgebracht naar andere onderdelen wereldwijd.
Misschien kunnen we daar wel iets van leren, want onze kennisvoorsprong op andere landen is eigenlijk helemaal niet meer zo groot. Zo leggen we het op het gebied van Research & Development tegenwoordig steeds vaker af tegen landen als India en China. En we zijn ook nog eens stukken duurder. Onze concurrentiepositie staat onder druk en we hebben de neiging dat niet te willen zien. Het wordt tijd dat werkgevers –ook in de financiële sector- antwoorden gaan formuleren op de arbeidsmarktsituatie die na 2015 gaat ontstaan. Het verhogen van de AOW-leeftijd is slechts een doekje voor het bloeden.
Verandering in perceptie van arbeid
Het stelt het probleem van arbeidstekort uit, maar biedt geen structurele oplossing. Mijn conclusie is dat er verdergaande veranderingen nodig zijn in onze perceptie van arbeid. Kinderopvang zal beter en betaalbaar moeten worden, zodat het voor alleenstaande ouders en gezinnen eenvoudiger wordt meer te participeren op de arbeidsmarkt. Ik stel voor dat het kabinet de voornemens op dit gebied nog eens kritisch herziet. Scholen en universiteiten zouden zich moeten focussen op thema’s als “mondiale samenwerking” of “wereldwijd ondernemerschap” en moeten daarbij de nieuwste technologieën inzetten.
Het Nieuwe Werken zal in alle geledingen van de Nederland BV moeten worden doorgevoerd. Niet meer sturen op input, maar veel meer op de gerealiseerde output. Je hoeft echt niet alles meer zelf te doen en het is vandaag de dag ontzettend eenvoudig om op een flexibele manier toegang te krijgen tot arbeid in een veelheid aan landen. Het vergt van bestuurders alleen wel een mondiale visie zonder een gepercipieerde beperking van fysieke grenzen.
Dit Podium-artikel is geschreven door Han Hendriks, oprichter van We Beat The Mountain en managing partner van Kirkman Company. Hendriks is verbonden aan Nyenrode Business Universiteit als onderzoeker en is tevens columnist en lid van de redactieraad van Banking Review.
Ook uw visie geven over ontwikkelingen binnen uw vakgebied? Plaats een artikel op MT Podium. Log in op mt.nl/profiel en voeg onder 'activiteiten' uw artikel toe. Interessante bijdragen worden meegenomen in de nieuwsbrief en op home geplaatst.
