'Duurzaamheid moet integraal onderdeel zijn van het businessmodel', zegt Kees Koedijk, directeur van TIAS School for Business and Society.
Kees Koedijk en medeonderzoeker Rob Bauer lieten 10 jaar geleden al zien dat beleggen in duurzame fondsen net zoveel oplevert als geld in ‘gewone’ beleggingsfondsen met een vergelijkbaar risicoprofiel. Daarmee hadden ze een wetenschappelijke primeur. De onderzochte beleggingsperiode ligt inmiddels ver achter ons, maar de decaan van de business school van Tilburg University en Eindhoven University of Technology weet uit vervolgpublicaties dat de uitkomst dezelfde gebleven is.
Belangrijke afwegingen
‘Bij ethisch of duurzaam beleggen zit je in een spanningsveld. Meer nog dan bij andere beleggingscategorieën moet een afweging worden gemaakt. Willen we een hoge, maar risicovolle opbrengst op de korte termijn? Of blijven we liever dicht bij wat wij en onze omgeving belangrijk en waardevol vinden en kiezen we voor een rendement plus gedeelde waarden?'
Er komt meer balans
‘Vroeger was die afweging moeilijk te maken. De beleggingswereld was onderverdeeld in aparte silo’s. Iedereen handelde voor eigen rekening. Minstens elk kwartaal moesten er resultaten kunnen worden getoond. Nu zie je een verandering die de balans geleidelijk rechttrekt. Iedereen moet nieuwe connecties maken, beleggers ook. De meeste toekomstige waarde zit in beleggingen die de maatschappelijke, economische en technologische ontwikkelingen om ons heen op een slimme wijze verbinden.’
Stroef begin
'Met het verduurzamen van beleggingsvormen gaat het net als met het verduurzamen van organisaties. Aanvankelijk verloopt het stroef. Het is nieuw, onzeker waardoor de kosten en terugverdientijden minder duidelijk zijn. Dus als zich een tegenslag aandient (zoals tijdens de financiële crisis), is dit de eerste ‘luxepost’ waar een streep doorgaat.’
Ingewikkeld en ook best duur
‘Verduurzamen is ingewikkeld en in het begin ook best duur. Dat maakt dat veel organisaties er wel aan beginnen, maar dat het nog maar weinige gelukt is om het ook een echt integraal onderdeel van de bedrijfsvoering en het businessmodel te maken. Terwijl dit nu juist een voorwaarde is om de voordelen te incasseren. Door het verduurzamingsproces worden organisaties innovatiever, leren ze op een andere manier naar hun markten en ketens te kijken, is de klantentrouw groter, en zijn medewerkers meer betrokken, loyaler en vindingrijker.’
Merkwaarde Unilever gestegen
‘Kijk naar Unilever. Sinds het Sustainable Living Plan is hun merkwaarde enorm gestegen. Mensen en organisaties van over de hele wereld willen voor ze werken of met ze samenwerken. Toeleveranciers weten dat ze extra hun best moeten doen. Foutenmarges lopen terug. Ga zo maar door. Unilever is van een levensmiddelenproducent een partner geworden met een missie waar je niet tegen kúnt zijn. Zonder dat de winsten eronder lijden.’
Veel bredere opdracht
De financiële sector kan volgens Koedijk nog veel leren van dit voorbeeld. ‘Zorgen voor een door iedereen begrepen bestaansrecht is extra belangrijk in een op vertrouwen gebaseerde business. Toch hebben sommige beleggers en financiers moeite met die omslag. Maar zij voeren een achterhoedegevecht. Als zij het niet kunnen, zijn er andere partijen die het wel voor ze doen. Je ziet nu dat een paar partijen het voortouw nemen. Met name de pensioenfondsen begrijpen dat hun opdracht breder is geworden. Niet alleen moeten ze tegen zo laag mogelijke premies zo hoog mogelijke opbrengsten binnenhalen; ze moeten er ook voor zorgen dat hun deelnemers straks van hun pensioen kunnen blijven genieten in een leefbare wereld.’
Problemen overnemen
Om succesvol te zijn, moeten duurzame beleggers zich mede-eigenaar voelen van de maatschappelijke doelen die ze zich stellen. Koedijk: ‘Neem een of meer problemen van je klanten of deelnemers over. Als pensioenfonds zou ik mijn deelnemers bijvoorbeeld beloven dat ik het toevertrouwde geld onder meer zal gebruiken om hun energierekening te halveren in tien jaar tijd. Of dat ze er zeker van kunnen zijn dat ze, zelfs als ze langer thuis willen blijven wonen, nog de kwalitatief beste zorg krijgen. Als je zoiets aanbiedt, wordt de hele rendementsdiscussie gekanteld. Dat wil iedereen wél. Opeens is de hoogte van de premie dan minder belangrijk.’
Interesse prikkelen
Het helpt ook om de financiële interesse van de gemiddelde consument te prikkelen. ‘Duurzaam beleggen heeft een communicatieprobleem. Iedereen is voor een duurzame wereld. Maar als je probeert uit te leggen dat mensen daar zelf ook veel invloed op kunnen hebben, haakt men net zo snel weer af. Die boodschap is te zwaar en niet tastbaar. Verleid ze met duurzame plannen die hem of haar weinig inspanning kosten en toch aanspreken. Het goede nieuws is weer dat er nu sociale media zijn. De school in Sierra Leone, verlicht door een met duurzaam Nederlands geld gefinancierde zonnecollector, kan door iedereen op elk moment op het mobieltje worden gevolgd. ’
Juiste randvoorwaarden
De overheid moet voor zulke ontwikkelingen de randvoorwaarden scheppen, vindt de Tilburgse bestuurder en professor Financial Management. ‘Organiseer de ketens. Zet woningcorporaties, sociale diensten en duurzame vastgoedbeleggers bij elkaar en laten ze samen oplossingen aandragen voor het verduurzamen van onze bebouwde omgeving. Haal belemmerende wet- en regelgeving weg en zorg voor startsubsidies.’
Goede opleidingen
‘Waarom is zonne-energie in Duitsland zo ver? Omdat de aanloopkosten konden worden weggestreept tegen forse aanloopsubsidies. Mensen worden pas duurzaam als ze er zelf eerst beter van worden. Zorg voor goede opleidingen voor talentvolle mensen met gevoel voor duurzaamheid. In de toekomst is er vraag genoeg naar.’
Anne-Marie Rakhorst interviewde Kees Koedijk voor haar nieuwe boek 'Geld stuurt de wereld, jij bepaalt de koers'. Het boek verschijnt op 26 november. Dit interview is eerder gepubliceerd op duurzaamheid.nl.
