Door de grappigste mensen na te bootsen kun je als manager of leider meer succes hebben in je carrière of bij het opbouwen van een slimme organisatie. Dat schrijft Peter McGraw in zijn boek Schtick to Business.
Er is veel dat comedians zakelijke leiders kunnen bieden stelt hij op basis van onderzoek van het Humor Research Lab, dat onder zijn leiding staat. Het lab is onderdeel van de Universiteit van Colorado.
Je hoeft niet grappig te zijn om een betere manager of leider te zijn, stelt McGraw, hoogleraar psychologie en marketing. Godzijdank, want niet iedereen heeft talent voor grappig zijn en hoogstwaarschijnlijk werkt het averechts.
De lessen zitten vooral in de manier waarop komieken hun werk doen. Komedie is een industrie en het product ervan is lachen. Dat betekent dat er een proces is om komedie te maken. Maar wát mensen aan het lachen maakt verschilt.
Leiders kunnen leren van de manier waarop komieken hun werk doen
McGraw vergelijkt het met het oplossen van een puzzel waarvan de parameters voortdurend veranderen. Een uitdaging die op dit moment iedereen bekend in de oren klinkt. Niet iedereen kan komiek zijn, daarvoor is een zekere mate van natuurlijk talent vereist. Maar die rol vereist ook oefening en een arsenaal aan cognitieve tools die leiders zouden kunnen leren gebruiken. Strategy+business zette er een aantal op een rij.
Wat is humor?
In 2010 publiceerden McGraw met een collega een paper waarin hij de benign violation theory poneerde. Humor, zegt hij, vindt plaats op het kruispunt van schending (of het nu gaat om sociale normen of natuurwetten) en aanvaardbaarheid. Dat zorgt er bijvoorbeeld voor dat mensen maar blijven kijken naar America’s Funniest Home Videos, al ruim drie decennia een aaneenschakeling van onopzettelijke valpartijen en opzettelijke grappen.
Om de sweet spot van onverwacht contrast te bereiken, is een manier van denken vereist, zegt McGraw, die leiders zouden moeten proberen toe te passen.
Misschien zou KLM-topman Pieter Elbers eens in gesprek moeten met Theo Maassen
Om te beginnen gebruiken comedians een raamwerk waarin het draait om het maken van associaties tussen typisch onverenigbare elementen. Dat is een vast onderdeel in improvisatie- en stand-uplessen.
In een MIT-onderzoek uit 2011 waarin het verband werd gezocht tussen humor en inzicht werd ontdekt dat mensen die voorafgaand aan een productbrainstormsessie aan een improvisatieworkshop deelnamen, hun idee-output met 37 procent verhoogden. Het gaat er dus niet zozeer om hoe komieken denken, maar hoe.
Humor vergt creatief denken
Goede komieken zijn alert. Ze reageren direct op wat er om hen heen gebeurt en merken veel dingen op. Ze zijn op zoek naar scheurtjes, waarin ze kunnen peuren. En komieken zijn op zoek naar problemen. En die problemen en scheurtjes willen ze omzetten in komedie. Nadat ze een scheur of probleem hebben geïdentificeerd, komen comedians niet met de oplossingen.
Maar misschien zou KLM-topman Pieter Elbers toch eens in gesprek moeten met Theo Maassen of Jochem Myjer. Studies tonen consequent aan dat mensen die hoog scoren op ‘gevoel voor humor’ ook goed scoren op creativiteit. De onderzoeken laten ook zien dat komieken beter presteren dan andere mensen bij taken waarbij creatief denken gevraagd wordt.
Volgens onderzoekers van de University of Strathclyde is dit logisch: zowel humor als ontwerpcreativiteit vereisen dat een persoon vanuit verschillende perspectieven denkt en verbanden legt tussen schijnbaar niet gerelateerde ideeën en concepten, zo schreven ze in een artikel over het gebruik van humorprocessen in engineering.
Managers en leiders hoeven de scheurtjes en problemen niet af te doen met een grap. Als ze zich ervan bewust zijn, kunnen ze bijvoorbeeld wel een beter product of een betere dienst ontwikkelen, een gat in de markt vinden, de prestaties van de organisatie verbeteren of een team dat problemen heeft effectief leiden.
De onverwachte wending
Hoe komieken vaak grappen maken, is ook nuttig om de creativiteit te stimuleren. Veel goede grappen spelen met de verwachtingen van het publiek. De cabaretier zet een grap op, wetende waar het publiek denkt dat het verhaal naartoe zal gaan, en wijkt dan doelbewust af van de koers om een verrassende associatie te maken.
De meest voor de hand liggende zakelijke toepassing van deze benadering is in advertenties. Voordat Listerine bijvoorbeeld muntachtig werd, veranderde het zijn medicinale smaak in een verkoopargument: the taste you hate, twice a day.
Shitstorming levert ideeën op die normaal niet eens de kans krijgen om te worden afgeschoten
Een onderzoek uit 2013, ook van de Universiteit van Strathclyde, wees uit dat brainstormsessies die waren gestructureerd op modellen die comedians gebruiken om grappen te maken, mensen hielpen om meer – en originelere – ideeën te produceren.
McGraw pleit in zijn boek voor een methode die hij shitstorming noemt. Daar komen ideeën uit voort die zo onverwachts zijn dat ze meestal niet eens de kans krijgen om te worden afgeschoten omdat ze niet worden geuit. Het geeft ‘zo-gek-dat-het-misschien-wel-werkt-ideeën’ een kans.
Tegelijkertijd dwingt het ons om onze eigen status quo-bias onder ogen te zien, een van die cognitieve eigenaardigheden waar we allemaal last van hebben en die ons ertoe aanzet hetzelfde te doen.
Misschien wel de belangrijkste les die leiders van comedians kunnen leren is een verandering in de manier van denken. Komedie is creatief. Maar op minder voor de hand liggende manieren als het runnen van een verzekeringsmaatschappij of een bouwbedrijf.
Volgens McGraw is creativiteit ‘op een geschikte originele oplossing komen’. Dat speelt zich af in iedere bedrijfstak. Er zijn een heleboel problemen die men op nieuwe, betere manieren probeert op te lossen. En als je denkt als een komiek zou de oplossing zelfs leuk kunnen zijn.
