Wat hebben Bill Gates, Elon Musk en Arianna Huffington gemeen? Naast het feit dat ze succesvolle bedrijven uit de grond hebben gestampt, zijn het ook alle drie voorbeelden van introvert leiderschap.
Introvert leiderschap: overtuigen, niet domineren
Introversie en leiderschap worden door veel mensen niet direct aan elkaar gekoppeld. Het doorsnee beeld van ‘de leider’ is toch dat van een flamboyante, goedgebekte persoon die met zijn innemendheid iedereen in beweging weet te krijgen.
Maar wat nu als je juist wat minder uitgesproken bent en liever op de achtergrond blijft? Kun je dan nog steeds als leider gezien worden?
Omdat leiderschap een vrij ruim begrip is, waar ontelbaar veel definities van bestaan, wil ik beginnen met mijn definitie daarvan. Ik ga uit van de omschrijving van drie Amerikaanse wetenschappers. Hogan, Curphy en Hogan omschrijven het als ‘overtuiging’, in tegenstelling tot ‘dominantie’. Leiderschap werkt in hun ogen alleen maar als anderen bereid zijn om commitment te tonen aan die leider.
Bouwen van teams
Het draait dus om het bouwen van teams die aan een gezamenlijk doel werken. Goed leiderschap heeft bovendien goede resultaten tot gevolg. Die resultaten zijn echter vaak niet wat maakt dat een leider tot leider gekozen wordt. In die eerste fase is namelijk vooral het beeld van wat een goede leider is bepalend. Talloze onderzoeken laten zien dat extraversie een belangrijke factor is bij het vaststellen van wie er leider wordt.
‘Bij leiderschap gaat het altijd om een groep die je moet beïnvloeden’, aldus Reinout de Vries, hoogleraar aan de VU. ‘Extraversie komt daar goed bij van pas. Dat wil niet zeggen dat extraverten betere leidinggevenden zijn, maar zij worden over het algemeen wel als charismatischer gezien.’
In groepen waar nog geen leider is, is het vrij gebruikelijk dat degene die het meeste praat uiteindelijk de leiding krijgt. En is er eenmaal een extravert gekozen, dan zal die ook geneigd zijn om als opvolger iemand te kiezen die net is zoals hij. Het is ons namelijk eigen om vooral te zoeken naar gelijkgestemden, waardoor we met een gekleurde bril kijken naar mensen die anders zijn dan wij. Zij voldoen immers niet aan onze eigen norm.
Lees ook: Dit is hoe je als introvert je krachten inzet zonder uitgeput te raken
Kopie voorganger
Wanneer er een opvolger wordt gezocht, is het vrij gebruikelijk dat die opvolger qua persoonlijkheid sterk lijkt op zijn voorganger. Bovendien wordt hij vaak omringd door anderen die grotendeels hetzelfde in elkaar zitten, waardoor er een vrij homogene groep is ontstaan.
Daardoor is het voor de introvert lastiger om op die plek te belanden. Belandt hij daar uiteindelijk wel, dan krijgt hij te maken met extraverte verwachtingen waaraan hij zal moeten voldoen. Daardoor gaan we echter voorbij aan de unieke kracht van de introverte leider.
Niet één type introvert
Zoals gezegd is er niet één type introvert en dat geldt net zozeer voor de introverte leider. De ene is sterk georganiseerd en behoudend, terwijl de andere creatief is en graag nieuwe dingen uitprobeert. De enige overeenkomst is dat ze allebei niet zo’n behoefte hebben aan op de voorgrond treden en liever samenwerken met hun team dan erboven te gaan staan.
Introverte leiders nemen de tijd om een relatie op te bouwen door echt de diepte in te gaan
Uit zowel eerder onderzoek als mijn eigen onderzoek blijkt dat introverte leiders goed zijn in actief luisteren. Ze houden daarnaast van diepere gesprekken, waarbij ze een medewerker echt leren kennen. Ze nemen de tijd om een relatie op te bouwen door echt de diepte in te gaan.
Diverse leiders die binnen de saleswereld werken, gaven aan dat dit ook geldt voor de klanten met wie zij contact hebben. Die diepere connectie geeft hun daarbij een voordeel. Introverte leiders zijn doorgaans meer meewerkend voorman dan stuurman. Waar een extravert meer directief leiding geeft, is de introvert meer participatief. Samenwerken is voor hem erg belangrijk.
Introvert is meer mensgericht
De stijl van de leiders die ik voor mijn boek Introvert leiderschap interviewde, varieert, Maar in zijn algemeenheid is de introverte stijl vooral een meer mensgerichte. Een onderzoek van Adam Grant laat zien dat de introverte manier van leidinggeven erg goed werkt bij teams die proactief zijn. Zo’n team hoef je niet te vertellen wat er moet gebeuren, maar moet je vooral stimuleren om te komen met nieuwe ideeën.
Zou je een extravert aan het hoofd van zo’n team zetten, dan is de kans groot dat alle ideeën en initiatieven een zachte dood sterven. Een extravert kan die namelijk zien als een inbreuk op zijn machtspositie, waardoor hij ze aan de kant zal schuiven. Een introvert geeft er daarentegen juist wel ruimte voor, omdat hij niet boven de groep hoeft te staan.
Hij geeft meer ruimte aan het team, omdat hij niet constant de interactie zoekt. Ook vindt hij het veel fijner om samen met anderen aan iets te werken en zo te komen tot een gezamenlijk resultaat. Introverten hebben van nature ook wat meer bescheidenheid in zich, omdat ze liever niet op de voorgrond treden. Ze hebben eerder de neiging om samen te werken met een team, in plaats van alles op persoonlijke titel te willen doen.
Goede leiders van Mars
De stijl van de introverte leider komt dicht in de buurt van de level 5-leider die Jim Collins beschrijft in zijn boek Good To Great:
‘We waren verrast, geschokt zelfs, toen we het soort leiderschap ontdekten dat nodig is om van een goed bedrijf een geweldig bedrijf te maken. Vergeleken met de vooraanstaande leiders met grote persoonlijkheden die de krant halen en beroemd worden, lijken de goede tot geweldige leiders van Mars te komen. Bescheiden, stil, gereserveerd, zelfs verlegen – deze leiders zijn een paradoxale mix van persoonlijke nederigheid en professionele wil. Ze lijken meer op Lincoln en Socrates dan op Patton of Caesar.’
De introverte leider is bij uitstek degene die zijn team de ruimte geeft en het ondersteunt. Hij weet het team mee te krijgen door te luisteren en vertrouwen te kweken. Door die diepere connectie ontstaat er een cultuur van psychologische veiligheid, waarin de ander zich veilig voelt om helemaal zichzelf te zijn. Daardoor is er ruimte voor nieuwe ideeën en innovatie.
Lees ook: Introvert, blijf lekker in je comfortzone
Het lijkt er dus op dat wanneer innovatie een belangrijk doel is voor een team, het goed kan werken om een meer introverte leider aan te wijzen om dat team te leiden. Introvert leiderschap kan namelijk zorgen voor een gevoel van veiligheid en begrip, wat innovatie kan stimuleren.
Minder angst voor fouten
In zo’n team zal vervolgens ook minder angst zijn om fouten te maken. Sterker nog, die fouten zullen gebruikt worden om van te leren. Het team van een introverte leider is dus niet alleen een broedplaats van innovatie, maar ook van onderling leren. Dit gaat het beste als de introverte leider vanuit zijn eigen authenticiteit het team kan leiden, zonder daarbij te dominant te moeten worden.
Goed kunnen luisteren, reflecteren en zelfreflectie werden door de introverte leiders die ik heb ondervraagd genoemd als de belangrijkste voordelen van introversie in leiderschap. Ook onafhankelijkheid, opties afwegen voordat er een beslissing wordt genomen en oog voor detail scoorden hoog, net als gevoeligheid, creativiteit en het vermogen om zich gedurende langere tijd te concentreren.
Het zijn stuk voor stuk dingen die de introverte leider onderscheiden van de extraverte, maar die ook bepaalde uitdagingen met zich mee kunnen brengen. De uitdagingen van introvert leiderschap. Zoals hierboven beschreven is het voor introverten niet altijd gemakkelijk om een leidinggevende functie te bemachtigen. Toch laten de geïnterviewden zien wat het oplevert als ze daar uiteindelijk wel belanden. Dat gaat echter niet zonder slag of stoot.
Grootste uitdaging van introvert leiderschap
De grootste uitdaging van de introverte leider: andere mensen. Omdat de introvert een goede balans moet zoeken in het contact onderhouden met anderen en het opladen in alle kalmte, is dit iets waar veel introverte leiders mee worstelen.
Met name de contacten die niet zo diep gaan worden genoemd als vermoeiend. En ook het omgaan met meer extraverte collega’s en spreken in het openbaar zijn dingen die doorgaans energie kosten.
Iets anders waar introverte leiders tegenaan lopen, zijn de verwachtingen van hun omgeving om zich extraverter te gedragen dan ze zijn. In onze maatschappij zien we een leider als iemand die daadkrachtig is, niet op z’n mondje gevallen en die met zijn charisma iedereen mee weet te krijgen. Dat sluit niet direct aan bij de natuurlijke stijl van de introverte leider.
Lees ook: Met deze tips maak jij als introvert nog meer impact als je presenteert
Verwachtingen managen bij introvert leiderschap
Het is dan ook van groot belang voor de introverte leider om verwachtingen goed te managen. Wees duidelijk over hoe jij als leider het liefst te werk gaat en wat je van je team nodig hebt. Laat je team weten dat jij af en toe momenten voor jezelf nodig hebt en dat je graag ruimte geeft aan je medewerkers.
Maak ook aan je eigen leidinggevende duidelijk dat jij je eigen manier hebt om leiding te geven. Die is niet slechter, maar simpelweg anders dan wat het bedrijf wellicht gewend is.
Het in balans houden van energie is een andere uitdaging van de introverte leider. In leidinggevende functies zijn lange werkdagen geen uitzondering en ook netwerken en vergaderen zijn er onderdeel van. Waar de extraverte leider opbloeit door al dat contact met anderen, zorgt dat er bij de introverte leider juist voor dat zijn batterij langzaam leegloopt. Het is dus letterlijk van levensbelang om af en toe even op te laden.
Rustmomenten inplannen
Een goede manier om dit te doen is door rustmomenten in te bouwen in je werkweek. Leg bepaalde tijdstippen vast om een moment voor jezelf te hebben, bijvoorbeeld om een boek te lezen, te mediteren of te sporten. Voel je daar niet schuldig over, want het is iets wat je als introvert nodig hebt om goed te kunnen functioneren. Maak het dus even belangrijk als je overige werkzaken.
De introvert heeft rustmomenten nodig om te kunnen functioneren
Omdat introverten veel aan zelfreflectie doen, kan ook de mindset een uitdaging zijn. Negatieve ervaringen worden talloze keren opnieuw beleefd in het hoofd van de introverte leider, waardoor ze meer aandacht krijgen dan de positieve kanten.
Introverten schatten de voordelen van leidinggeven doorgaans ook negatiever in dan extraverten. Hebben ze zo’n positie eenmaal, dan blijkt het vaak positiever uit te pakken. Vaak hebben we het gevoel geleefd te worden door onze interne gedachten, maar niets is minder waar. Door belemmerende overtuigingen aan te pakken en minder groot te maken, kun je zelf de controle weer nemen over die gedachten.
Kracht herkennen
Het is niet meer dan menselijk om vooral te kijken naar hoe iemand afwijkt van de heersende norm. Bij introverten wordt al gauw gezegd dat ze niet aanwezig genoeg zijn of niet sociaal genoeg. Daardoor verlies je uit het oog wat de introverte leider zo uniek maakt. Je ziet daardoor zijn kracht niet.
Die kracht zit vooral in de manier waarop de introverte leider omgaat met zijn team. Hij geeft de ruimte om tot nieuwe inzichten en oplossingen te komen en is hoofdzakelijk bezig met het faciliteren van de diverse teamleden. Met name teams die weinig sturing nodig hebben floreren onder zo’n leider, omdat ze de ruimte krijgen voor hun ideeën en creativiteit.
Diepere band
Introverten zijn een-op-een vaak goed in het aangaan van een diepere band met iemand. Doordat ze goed luisteren en doorvragen, voelt de ander zich echt gehoord. Dat geldt ook voor introverte leiders en hun teamleden.
De focus op het menselijke aspect van leiderschap en het geven van ruimte zorgen voor een gevoel van psychologische veiligheid. Daardoor durven teamleden hun ideeën te delen en zijn ze niet bang om fouten te maken. Dat maakt dat een team dat wordt aangestuurd door een introverte leider ook sterk zelflerend is.
Reinout de Vries van de VU noemt nog een ander voordeel: ‘Als introvert heb je meer tijd om je op taken te concentreren, omdat je minder behoefte hebt aan sociaal contact. Om dingen te overdenken. Je hebt dus gewoon meer tijd over.’ Dat kan uiteindelijk leiden tot meer doordachte plannen en minder afleiding tijdens je werkdag.
Vraag je niet af of je wel extravert genoeg bent, benadruk je sterke kanten
Omdat de introverte leider veel reflecteert, is het voor hem ook gemakkelijker om oog te houden voor de langere termijn. Hij is goed in het zetten van een stap terug en in kijken vanuit een helikopterperspectief. Hebben we aan alles gedacht? Is het gehele team erbij betrokken? Verder is inclusiviteit voor de introverte leider vaak een groot goed, omdat hij maar al te goed weet hoe het voelt om anders te zijn.
Unieke kwaliteiten van introvert leiderschap
Ben jij een introvert en zou jij eigenlijk graag leidinggevende worden, maar vraag je je af of je dat wel zou kunnen? Of merk je vooral dat je omgeving jouw leiderschapskwaliteiten niet herkent? Hopelijk heeft het voorgaande je laten zien dat je als introvert unieke capaciteiten hebt die jouw leiderschap zeer krachtig maken. Als introvert ben je goed in luisteren, heb je oog voor je mensen en denk je goed na voordat je beslissingen neemt.
In plaats van je af te vragen of je wel extravert genoeg bent om leiding te geven, kun je dus beter jouw sterke kanten gaan benadrukken. Verwacht je tijdens het volgende functioneringsgesprek opnieuw een opmerking over zichtbaarheid of assertiviteit? Zorg dan dat je aan de hand van voorbeelden kunt laten zien op welke manier jij zichtbaar en assertief bent. Niet op een extraverte manier, maar op jouw eigen introverte manier.
Laat zien hoe je die ene collega hebt geholpen door een luisterend oor te bieden of hoe je dat ene project tot een groot succes hebt gemaakt omdat jij nog wat meer de diepte in bent gedoken. Vaak zijn het dingen die wat minder zichtbaar zijn en dus is het zeker waardevol om ze zelf wat meer te benadrukken. Op die manier kun je zelf (deels) het beeld beïnvloeden dat de ander van jou heeft en voorkom je dat anderen dingen gaan invullen of op een andere manier gaan interpreteren.
Introvert leiderschap: de stille kracht van de introverte leider is geschreven door Karolien Koolhof. Het boek is onder meer te bestellen bij managementboek.nl.
De betekenis van de term introvert
Wat is de betekenis van de term introvert?
Psycholoog Carl Jung introduceerde de term introvert in de wereld van de persoonlijkheidstypes. Introversie is een persoonlijkheidskenmerk van mensen die naar binnen gericht zijn.
Wat zijn waardevolle kwaliteiten van een introverte leider?
In zijn algemeenheid is de introverte stijl vooral een meer mensgerichte. Een introverte manier van leidinggeven werkt erg goed in teams die proactief zijn.
Waarin verschillen de introvert en de extravert?
De introvert is gericht op de binnenwereld, krijgt energie van op zichzelf zijn en is rustig en bedachtzaam. De extravert is gericht op de buitenwereld, krijgt energie van gezelschap en is spraakzaam en open.
