Is het een eigenschap of toch een vaardigheid? Veel mensen geloven dat het vermogen om problemen op te lossen grotendeels iets is wat je bij de geboorte meekrijgt. Dat blijkt een misvatting, stellen de Australiërs Charles Conn en Robert McLean. Ze zijn beiden gelieerd aan het McKinsey-kantoor in Sydney en hebben onderzoek verricht onder leiders in verschillende sectoren.
Hun conclusie in een notendop? Grote probleemoplossers worden niet zo in de wieg gelegd, ze zijn er gaandeweg steeds beter in geworden. Ze volgen een systematisch proces dat ze helpt om onder alle denkbare omstandigheden problemen op te lossen. Zes aspecten spelen daarbij een belangrijk rol, stellen Conn en McLean.
1. Nieuwsgierigheid
‘Maar waarom?’ Veel jonge kinderen komen in een periode waarin deze twee woorden voortdurend terugkomen. Het is het teken dat ze aan een ontdekkingstocht bezig zijn. Alles is nieuw en onzeker en het kroost wil uitzoeken hoe het zit.
In de lange weg die volgt richting de boardroom raken de meeste mensen die energieke nieuwsgierigheid kwijt. Ze stoppen met vragen stellen, nemen aannames voor lief en blijken minder bereid om dingen uit te zoeken. De onderzoekers stellen een simpele suggestie voor. Plaats tijdens teamvergaderingen voortdurend een vraagteken achter initiële hypothesen en je eerste antwoorden.
2. Omarm de imperfectie
Probleemoplossers zijn geen almachtige meesterbreinen die precies weten hoe ze naar de overkant moeten varen. Besef dat problemen oplossen gepaard gaat met vallen en opstaan. Je stelt een hypothese op, gaat met de beschikbare informatie aan de slag en komt er dan vaak achter dat het antwoord net even anders blijkt.
Dat is niet vreemd in deze wereld met zoveel onzekerheden. De onderzoekers noemen de werkelijkheid een complex product van een opeenstapeling van toevallige gebeurtenissen en de daarop volgende menselijke reacties. Zo’n proces laat moeilijk voorspellen.
Als de onzekerheid groot is, zet dan kleine stapjes tegelijk
Als de onzekerheid inderdaad groot is, zet dan kleine stapjes tegelijk. Kijk of je tegen redelijke kosten informatie kunt verzamelen om een oplossing te vinden. Perfecte kennis is schaars en juist het omarmen van imperfectie kan leiden tot een effectievere probleemoplossing, stellen de onderzoekers.
3. Bekijk het vanuit een libel
Libellen hebben grote, samengestelde ogen, met duizenden lenzen en fotoreceptoren die gevoelig zijn voor verschillende golflengtes van licht. Hoe deze kleine diertjes al die informatie verwerken, weten we niet precies. Wel dat het een metafoor is voor de manier waarop succesvolle probleemoplossers naar de wereld kijken.
Niet eendimensionaal, maar met een 360 graden-blik die zoveel mogelijk informatie opslokt. Verder kijken dan je neus lang is, zou je moeder waarschijnlijk hebben gezegd. Nieuwe inzichten en andere perspectieven doe je onder meer op door te praten met klanten, leveranciers en andere spelers in de markt.
4. Ga uit van voorkomend gedrag
Voorkomend gedrag is wat er werkelijk gebeurt in een tijd en plaats. Daar tegenover staat gedrag dat potentieel of voorspeld was. De onderzoekers roepen mensen die problemen moeten tackelen op om zich vooral te richten op voorkomend gedrag. Dat betekent dat er bewijs moet worden aangedragen voor het probleem en de voorgestelde oplossing.
Vasthouden aan oude informatie leidt vaak tot verouderde oplossingen
Beschouw deze benadering als het creëren van gegevens in plaats van alleen te zoeken naar wat er al is verzameld. Vasthouden aan oude informatie leidt namelijk vaak tot verouderde oplossingen.
5. Gebruik de massa
Dat de mensen in je team per definitie de slimste mensen van de kamer zijn, is een vergissing. De slimste mensen zijn degenen die je niet ziet. Dat hoeft geen probleem te zijn, zolang je er maar voor zorgt dat je op een andere manier toegang hebt tot hun informatie.
Zoek je heil daarom in crowdsourcing en nodig de slimste mensen ter wereld uit om met je samen te werken. Dan kan bijvoorbeeld met het organiseren van brainstormsessies met mensen van buiten je team. Een ander voorbeeld: bredere crowdsourcing-wedstrijden om ideeën te genereren. Wellicht lukt het je om deep learning-talent binnen te halen, mensen die inzichten uit je data kunnen halen die conventionele benaderingen niet aan het licht hebben gebracht. Hoe breder je informatiecirkel, hoe groter de kans dat je oplossingen nieuw en creatief zijn.
6. Laat zien en vertel
Om besluitvormers naar een door jou gecreëerd probleemoplossend domein te brengen, moet je ze de oplossing laten zien. De onderzoekers wijzen op een voorbeeld van het Australische Nature Conservancy. Zij wilden een filantropische stichting vragen om het herstel van oesterriffen te ondersteunen. Het team zette voor de presentatie zeventien plastic emmers in de directiekamer neer. Toen medewerkers van de stichting binnenkwamen, wilden ze uiteraard meteen weten waar de emmers voor waren.
Elke oester filtert zeventien emmers water per dag, vertelden de leden van het team. De waterkwaliteit krijgt op die manier een enorme impuls. Daarnaast verbetert de visstand en kunnen de oesters op termijn worden geoogst voor consumptie. Dit show & tell-principe maakte het probleem én de oplossing in één klap transparant en zette de stichting ertoe om geld te schenken.
