Een simpele handleiding bestaat niet. Hierdoor blijven begrippen als duurzaamheid en circulair ondernemen vage termen en wordt een serieuze implementatie ervan vaak uitgesteld. Volgens Jan Jonker, hoogleraar duurzaam ondernemen aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, wordt de urgentie van het nemen van duurzame maatregelen wel steeds meer gevoeld. ‘Ondernemers zijn niet dom. Zij zien ook de wereld om hen heen veranderen. De tijd van gloeilampen vervangen en witte fietsenplannen zijn inmiddels wel voorbij.’
Ook investeren in een of meerdere duurzaamheidscertificaten heeft volgens hem geen zin. ‘Het geloof daarin ben ik allang verloren. Zo’n certificaat hang je aan de muur en daarna ben je ineens helemaal duurzaam? Zo werkt het niet. In ieder geval niet als je echt voor verandering wil zorgen met je bedrijf.’
Verdienmodel
Maar wat kun je dan wel doen? Jonker: ‘Ondernemers moeten na gaan denken over een nieuw duurzaam verdienmodel. Produceer je bijvoorbeeld restwarmte? Ga dan op zoek naar een ander bedrijf die hier juist behoefte aan heeft en het wil kopen. Jouw afval kan een ander weer helpen. Hierdoor ga je steeds meer richting een circulair bedrijfsproces.’ Wie echt impact wil maken, komt dus niet meer weg met een paar interne duurzame maatregelen, maar moet grote veranderingen door durven voeren.
Is CO2 de brandstof van de toekomst?
‘Ook iets om over na te denken: wat kan ik met de CO2 die ik uitstoot? CO2 wordt nu gezien als een soort magisch paniekerig gas dat je zoveel mogelijk moet reduceren om duurzaam te zijn. Maar ik denk dat CO2 de brandstof is van de toekomst. Als je hier een nieuw product van kan maken, heb je een mooi verdienmodel te pakken. Dat is iets waar we allemaal structureel over na moeten denken’, aldus Jonker.
Prioriteiten
Een nieuw duurzaam verdienmodel bedenken dus. Een flinke uitdaging. Verschillende organisaties zoals Het Groene Brein en MVO Nederland ondersteunen ondernemers hierbij. MVO Nederland organiseert bijvoorbeeld coachingsessies en workshops over duurzaam ondernemen en kan je in contact brengen met andere bedrijven die op zoek zijn naar duurzame samenwerkingen.
‘Wij merken dat heel veel ondernemers met duurzaam ondernemen bezig zijn’, legt Maria van der Heijden, directeur-bestuurder van MVO Nederland, uit. ‘Vragen die we wel veel krijgen, zijn: waar vind ik de juiste samenwerkingspartners? En: hoe communiceer ik zo goed mogelijk over mijn duurzaamheidsbeleid en -activiteiten? Ook vragen veel ondernemers ons wat nu de prioriteiten zijn als we met zijn allen toe willen naar een duurzame economie. Het leeft erg, maar er zijn ook nog veel vragen.’ En de huidige coronacrisis maakt dat prioriteren er niet makkelijker op – terwijl ruim 6 op de 10 Nederlanders begin april nog zei tegen I&O Research de crisis te zijn als een moment van bewustwording.
Bewustzijn
‘Het bewustzijn verandert binnen het bedrijfsleven, maar dat gaat nu eenmaal niet van de ene op de andere dag. De economie is een tanker’, vindt Jonker. ‘Wanneer we allemaal onze bedrijfsprocessen circulair hebben gemaakt, is het tijd voor circulariteit 3.0: verlengde producentenverantwoordelijkheid. Het principe dat je als producent verantwoordelijk blijft voor je product, ook wanneer het bij de consument is beland. Dat betekent dat je ervoor zorgt dat je product wordt teruggehaald wanneer het niet meer wordt gebruikt en bijvoorbeeld wordt gerecycled.’
Een kleine groep Nederlandse bedrijven is al jaren serieus bezig met circulair ondernemen. Enkele koplopers volgens Jonker: ‘Auping werkt aan een volledig circulair matras dat dit jaar nog op de markt moet komen. Matrasfabrikanten zijn zwaar vervuilend, dus dat is zeker niet gemakkelijk. Een andere koploper is DutchSpirit die duurzame maatpakken en colberts maakt en daar een compleet nieuw verdienmodel voor hebben ontwikkeld. Interessante bedrijven om in de gaten te houden!’
Het Canadese onderzoeksbureau Corporate Knights publiceert elk jaar de ‘Global 100 most sutainable companies’ ranglijst op het World Economic Forum. In de lijst van 2020 staan vier Nederlandse bedrijven. Hoe pakken zij duurzaam en circulair ondernemen aan?
Nummer 7: ING
De bekende Nederlandse bank stelt dat deze de grootste impact op het milieu en de maatschappij maakt door haar financieringsportefeuille. Daarom verstrekt de bank geen nieuwe financieringen voor kolengestookte energiecentrales en bouwen bestaande financieringen af. Ook zegt ING de financiering te verdubbelen aan bedrijven en sectoren die bijdragen aan de klimaatdoelstellingen van Parijs en biedt een gereduceerd tarief voor duurzame ondernemers. Verder: alle kantoren zijn sinds 2007 klimaatneutraal doordat de CO2-uitstoot wordt gecompenseerd met carbon credits.
Nummer 40: KPN
Ook netwerkprovider KPN zegt sinds 2015 volledig klimaatneutraal te zijn door de CO2-uitstoot te compenseren met bosbouw en Gold Standard-certificaten. Doel is om in 2030 compleet klimaatneutraal te zijn zonder compensatie. Verder is de netwerkleverancier continu bezig om zijn datacenters zo energie-efficiënt mogelijk te krijgen. Zo houdt de restwarmte van de centra de noodstroomvoorziening warm. KPN-kantoren worden ook zo efficiënt mogelijk benut en op een duurzame manier gebouwd en gerenoveerd, door materialen te hergebruiken bijvoorbeeld. Ook kijkt KPN kritisch naar de invloed die zijn leveranciers op het milieu hebben en stelt hoge eisen aan hen.
Nummer 45: DSM
Het internationale chemiebedrijf DSM, dat voedingsingrediënten en materialen voor onder andere de transport-, elektronica- en bouwsector maakt, stelt zichzelf een aantal ambitieuze duurzame doelen. Zo werkt het bedrijf aan het verbeteren van de voedselkwaliteit en duurzame landbouw binnen verschillende interne initiatieven en samenwerkingen met onder andere het World Food Programme. Ook zegt de producent de hoeveelheid zout in zijn ingrediënten te verminderen en de koolstofuitstoot in zijn productieproces te reduceren. Verder integreert het zonne-energie, biobrandstoffen en andere duurzame energiemethoden in zijn processen en probeert zijn afval te verminderen door circulaire producten te maken en biologische verpakkingen te ontwikkelen.
Nummer 46: Unilever
Voedingsmiddelenproducent Unilever werkt aan drie grote duurzame doelen: het verbeteren van de gezondheid van mensen, het halveren van zijn eigen milieu-impact en het verhogen van de levensstandaard van mensen. Dat zegt het bedrijf onder andere te doen door de smaak en voedingswaarde van zijn producten te verbeteren waardoor mensen een gezonder voedingspatroon krijgen. Maar ook door zijn eigen CO2-uitstoot en waterverbruik te reduceren, herbruikbaar verpakkingsmateriaal te gebruiken en grondstoffen voor zijn producten te halen uit duurzame landbouw. Verder heeft de producent een aantal compleet duurzame merken ontwikkeld, zoals Dove en Lipton.
