Laaggeletterdheid is een groot probleem op de werkvloer, ook voor u. Neem maatregelen om de taalproblemen in uw bedrijf terug te dringen.
In augustus 1956 laadde een Italiaanse mijnwerker tegen de instructies een wagentje in een mijnlift in het Waalse Marcinelle. Het wagentje raakte klem en veroorzaakte uiteindelijke een mijnramp waarbij 262 doden vielen. Onder de mijnwerkers werd een mix van Italiaans, Frans en Vlaams gesproken, wat waarschijnlijk leidde tot de ramp.
Tijden veranderen niet
U denkt nu wellicht dat is ruim tien jaar geleden en tijden zijn veranderd. Maar helaas is niets minder waar, constateert Paul Lindhout, promovendus aan de TU Delft en inspecteur-specialist bij de Arbeidsinspectie. "Uit mijn onderzoek blijkt duidelijk dat de huidige veiligheidsbeheerssystemen onvoldoende rekening houden met de risico’s verbonden aan taalproblemen. Die risico’s worden veroorzaakt door laaggeletterdheid en meertaligheid op de werkvloer. Hoewel 76 procent van de onderzochte bedrijven de gevaren onderkent, doet 65 procent op geen enkele manier aan systematische beheersing van het risico."
Leesbaarheid
Vooral in de schriftelijke communicatie blijken veel bedrijven nog tekort te schieten. Lindhout: "De leesbaarheid van veiligheidsdocumenten bij bedrijven bleek in veel gevallen slecht. Ongeveer 50 procent van de documenten is onvoldoende leesbaar. Vaak is het niveau van de teksten veel te hoog. Bedrijven zijn in principe goed in staat om begrijpelijke teksten te maken. Want kijk je bijvoorbeeld naar hun personeelsbladen, dan lees je gemakkelijke, toegankelijke stukken. Het is dus een kwestie van bewustwording van bedrijven."
Vertaling
Bij circa 1 miljoen autochtonen en een half miljoen allochtonen speelt laaggeletterdheid. "Dat is samen ongeveer 10 procent. Maar breder gezien heeft ongeveer 25 procent van de Nederlandse bevolking onvoldoende basisvaardigheden om mee te kunnen in de (toekomstige) informatiemaatschappij", zegt Lindhout. Meertaligheid op de werkvloer levert ook risico’s op. "Veel bedrijven met buitenlandse werknemers in dienst denken dit op te lossen door hun documentatie te vertalen. Men vergeet daarbij echter regelmatig dat laaggeletterdheid in het land van herkomst erg vaak voorkomt. Een Afghaanse of Poolse werknemer heeft dan weinig aan een (perfect) vertaalde tekst."
Uw verantwoordelijkheid
Als de laaggeletterdheid is uitgebannen, moet dat tussen de 10 en 22 procent van het bruto binnenlands product opleveren. Groot voordeel dus voor het bedrijfsleven. Maar wat kunt u doen vraagt u zich nu af? Mensen die niet kunnen lezen en schrijven schamen zich daar meestal voor en doen er dus alles aan om het onontdekt te laten.
-
Herkennen
Allereerst is het dus belangrijk om de signalen te herkennen. Bijvoorbeeld iemand die constant zijn bril vergeet, om zo het excuus te hebben niet te kunnen lezen, mensen die nooit een verslag willen maken, een logboek altijd verkeerd invullen of telkens andere excusen hebben om een formulier niet in te vullen.
-
Bespreekbaar maken
Haal het schaamtegevoel weg door het onderwerp bespreekbaar te maken. Het is vaak een flinke drempel die laaggeletterden over moeten. De angst om in een klas met kleine kinderen terecht te komen of gepest te worden op de werkvloer is groot. Leg uit dat er tegenwoordig genoeg andere alternatieven zijn en maak het op in uw personeelsbeleid.
-
Testen
Wanneer u het vermoeden heeft dat uw werknemer laaggeletterd is, laat u hem testen en stuurt hem – indien nodig – op cursus.
Lees ook 'laaggeletterden vliegen er bij reorganisatie als eerste uit' en 'Maak laaggeletterdheid bespreekbaar'.
